Anna Cylejska

Anna Cylejska

królowa Polski
Okres	od 1402 do 1416
Jako żona	Władysława II Jagiełly
Koronacja	25 lutego 1403
Poprzedniczka	Jadwiga Andegaweńska
Następczyni	Elżbieta Granowska
Dane biograficzne
Dynastia	Dynastia z Cilli
Data urodzenia	koniec 1380 lub początek 1381
Data i miejsce śmierci	20 lub 21 marca 1416 Kraków
Miejsce spoczynku	w katedrze krakowskiej
Ojciec	Wilhelm von Cilli
Matka	Anna Kazimierzówna
Mąż	Władysław II Jagiełło
Dzieci	Jadwiga Jagiellonka

Anna Cylejska (ur. kon. 1380 lub pocz. 1381, zm. 20 lub 21 marca 1416 w Krakowie^[1]) − królowa Polski od 1402 r. jako druga żona Władysława Jagiełły, córka hrabiego cylejskiego Wilhelma von Cilli i Anny Kazimierzówny, wnuczka króla polskiego Kazimierza Wielkiego.

Życiorys

Pochodzenie

Anna urodziła się pod koniec 1380 lub na początku 1381^[1] Była jedyną córką Wilhelma, hrabiego Celje oraz Anny^[1], córki króla Polski Kazimierza Wielkiego i jego czwartej żony Jadwigi Żagańskiej, jednak legalność tego małżeństwa była kwestionowana; matka Anny dopiero w 1369 została legitymizowana przez papieża Urbana V, jednak bez prawa do dziedziczenia tronu polskiego^[2].

Młodość w Celju

W 1392 r. zmarł jej ojciec^[1]. Matka Anny w 1394 r. opuściła hrabstwo i ponownie wyszła za mąż za Ulryka, księcia Teck^[1]. Wobec tego Anna trafiła pod opiekę kuzyna swego ojca Hermana II Cylejskiego^[3]. Anna wychowywała się wraz z córkami hrabiego m.in. Barbarą, przyszłą cesarzową^[4].

Prawdopodobnie pod koniec 1400 r. do Celje przybyło poselstwo polskie, w skład którego wchodzili: kasztelan śremski Jan z Obichowa, Hinczka z Rogowa i Jan z Ostrowca^[1]. Przybyli oni z polecenia króla polskiego Władysława II Jagiełły dla zawarcia z hrabią Hermanem wstępnego porozumienia w sprawie małżeństwa Władysława i Anny. Hrabia był zaskoczony taką propozycją, jednak natychmiast wyraził swoją zgodę^[4].

Według tradycji, umierająca Jadwiga Andegaweńska miała wyrazić życzenie, ażeby Anna została jej następczynią na tronie polskim^[3]. 23 kwietnia 1401 papież Bonifacy IX udzielił dyspensy przyszłym małżonkom, ponieważ Anna była w trzecim stopniu spokrewniona z pierwszą żoną Jagiełły^[5][1].

Małżeństwo z Władysławem Jagiełłą

16 lipca 1401 r. Anna przybyła do Krakowa, ślub jednak odłożono na okres ośmiu miesięcy^[1]. Oficjalnym tego powodem była konieczność nauki języka polskiego przez niemieckojęzyczną Annę, w istocie Władysław Jagiełło rozważał zerwanie zaręczyn (prawdopodobnie z powodu niedostatków urody przyszłej małżonki)^[6]. Annę umieszczono w klasztorze, gdzie uczyła się polskiego^[6].

5 listopada 1401 r. w Bieczu potwierdzono zawarty układ małżeński pomiędzy Anną a królem Polski^[1]. Nie jest znana wysokość posagu hrabianki ani wiano, które zostało jej ofiarowane przez Władysława Jagiełłę^[1].

29 stycznia 1402 r. w katedrze krakowskiej Anna Cylejska została drugą żoną Władysława Jagiełły, na ślubie zjawił się Witold Kiejstutowicz z małżonką Anną, a także wielu książąt i hrabiów z różnych krajów, którzy zostali zaproszeni^[7]. 25 lutego 1403 r. w tej samej katedrze koronowano ją na królową Polski^[1]. Na koronacji pojawiła się długo niewidziana przez Annę jej matka - Anna księżna Teck^[6].

Dzięki małżeństwu z Anną król wzmacniał swe stanowisko w Koronie, żeniąc się z Piastówną po kądzieli, jednak monarcha raczej stronił od częstego kontaktu z Anną, a także nie angażował jej w sprawy bieżącej polityki Korony, a jej rola ograniczała się do funkcji czysto reprezentacyjnych wobec obcych poselstw^[7]. W 1405 r. zaprosiła na Wawel swego dalekiego kuzyna Hermana von Cilli, zaś w 1410 r. swego byłego opiekuna hrabiego Hermana, który był posłem króla Zygmunta Luksemburskiego. W 1412 r. wraz z mężem zorganizowała wesele księżnej mazowieckiej Cymbarki i księcia austriackiego Ernesta Żelaznego. W latach 1413–1414 przebywała na Litwie w związku z misją chrystianizacyjną na Żmudzi^[8]. Anna utrzymywała kontakt z dworem węgierskim, gdzie królową była jej daleka kuzynka Barbara^[4].

Zarzuty i pomówienia

W okresie małżeństwa z Jagiełłą królową kilkakrotnie posądzano o niewierność mężowi^[8]. W 1407 starosta krakowski Klemens z Moskorzewa oskarżył królową o romans z polskimi rycerzami: Jakubem z Kobylan i Mikołajem Chrząstowskim. Oskarżenia te uznano za niesłuszne, a arcybiskup gnieźnieński Mikołaj Kurowski oczyścił Annę z zarzutów. Rok później królowa została oskarżona o cudzołóstwo z Janem Tęczyńskim. W 1411 zarzucano jej romans z niedawnym obrońcą, arcybiskupem Kurowskim, choć istnieje też wersja wydarzeń, według której to Anna oskarżyła duchownego o niewłaściwy stosunek do jej osoby^[6]. Wezwany przez Władysława Jagiełłę dla złożenia wyjaśnień, w drodze na dwór królewski wskutek upadku z konia zmarł^[6].

Śmierć i pochówek

Pod koniec 1415 r. Anna zachorowała i 20 lub 21 marca 1416 zmarła w Krakowie^[1]. Została pochowana w katedrze na Wawelu w pobliżu ołtarza Świętej Doroty. Z małżeństwa Anny i Władysława pochodziła urodzona 8 kwietnia 1408 r. córka Jadwiga, którą w 1413 r. na zjeździe w Jedlni ogłoszono następczynią tronu^[6][1]. Jagiełło uroczyście uhonorował pamięć zmarłej małżonki poprzez powszechną żałobę na dworze królewskim, ale stan ten nie trwał długo, ponieważ już 28 marca nie było króla w Krakowie, dlatego, że ruszył w coroczny objazd Wielkopolski^[7].

Przypisy

Bibliografia

• M. Spórna, P. Wierzbicki: Słownik władców Polski i pretendentów do tronu polskiego. Kraków: Zielona Sowa, 2003, ISBN 83-7389-189-7, s. 23–24.
• Zygmunt Wdowiszewski: Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce. Kraków: Avalon, 2005, ISBN 83-918497-2-4, s. 66–68.

Literatura uzupełniająca

• Krystyna Pieradzka, w: Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 121. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03484-0