Anna Danuta Sławińska

Anna Danuta Sławińska
Imię i nazwisko urodzenia

Anna Danuta Leśniewska

Data i miejsce urodzenia

30 listopada 1923
Wiesbaden

Data i miejsce śmierci

25 grudnia 2006
Warszawa

Miejsce spoczynku

cmentarz Powązkowski w Warszawie

Zawód, zajęcie

sanitariuszka, przewodnik turystyczny

Narodowość

polska

Rodzice

Władysław Leśniewski,
Wanda z Herman-Iżyckich Leśniewska

Małżeństwo

Kazimierz Sławiński

Dzieci

Marcin Sławiński,
Bożena Sławińska

Anna Danuta Sławińska[a] z domu Leśniewska (ur. 30 listopada 1923 w Wiesbaden, zm. 25 grudnia 2006 w Warszawie) – sanitariuszka, przewodnik PTTK, uczestniczka powstania warszawskiego, autorka wspomnień wojennych.

Życiorys

Grób Anny Danuty Sławińskiej na cmentarzu Powązkowskim

Była córką Władysława Leśniewskiego i Wandy z d. Herman-Iżyckiej. Urodziła się w Wiesbaden, gdzie jej rodzice pracowali w polskim biurze rewindykacyjnym. Niedługo po narodzinach córki Leśniewscy powrócili do Polski i zamieszkali w Warszawie. Anna Danuta po ukończeniu szkoły powszechnej pobierała nauki w Gimnazjum Państwowym im. Juliusza Słowackiego[1]. W latach szkolnych należała do harcerstwa[2].

W czasie oblężenia Warszawy we wrześniu 1939 roku opiekowała się rannymi w Szpitalu Ujazdowskim. Po rozpoczęciu niemieckiej okupacji związała się z ruchem oporu, służąc jako łączniczka Alojzego Repuchy ps. „Mirosław”. Jednocześnie uczęszczała na tajne komplety; prawdopodobnie w 1942 roku w konspiracyjnych warunkach zdała egzamin maturalny[2].

W lipcu 1943 roku w Warszawie został aresztowany jej narzeczony Stanisław Jaster. Potencjalne zagrożenie ze strony Gestapo, a także poważne problemy zdrowotne w postaci zakażenia żółtaczką, spowodowały, że przez blisko trzy miesiące była zmuszona się ukrywać – najpierw w domu znajomych, później w sanatorium w Rudce koło Mrozów[3]. Jej ojciec, w tym czasie wysoki rangą urzędnik Delegatury Rządu na Kraj, wykorzystał tę okoliczność, aby odsunąć ją od pracy konspiracyjnej[4].

1 sierpnia 1944 roku, na wieść o wybuchu powstania warszawskiego, natychmiast opuściła letni dom rodziców w Komorowie i mimo zdecydowanego sprzeciwu matki udała się do stolicy[5]. W drugim dniu walk zdołała dotrzeć do Szpitala Zakaźnego św. Stanisława na Woli, gdzie zatrudniła się w charakterze sanitariuszki[2][6]. Gdy trzy dni później dzielnica została zdobyta przez Niemców, towarzyszyła dr Joannie Kryńskiej w czasie negocjacji w sztabie SS-Gruppenführera Heinza Reinefartha, które doprowadziły do ocalenia szpitala[7]. Była świadkiem ludobójstwa dokonanego przez Niemców na mieszkańcach Woli[8]. Warszawę opuściła 12 sierpnia wraz z transportem ludności cywilnej. Trafiła do obozu przejściowego w Pruszkowie, z którego zbiegła dwa dni później[2][9].

2 września 1944 roku z własnej woli powróciła do pruszkowskiego obozu, aby nieść pomoc przetrzymywanym tam wysiedleńcom z Warszawy[9]. Początkowo pracowała jako sanitariuszka w obozowej służbie sanitarnej, później jako tłumaczka przy niemieckiej komisji lekarskiej. Tę ostatnią funkcję wykorzystywała, aby ocalić jak najwięcej wysiedleńców przed wywiezieniem do obozów koncentracyjnych lub na roboty przymusowe do Niemiec[10][11]. Liczba osób, które udało jej się wydostać z Dulagu 121, oceniana jest na około 120[11]. W obozie pracowała aż do jego wyzwolenia w styczniu 1945 roku[12]. Muzeum Dulag 121 określa ją jako „wyjątkową postać w historii obozu”[11].

Po zakończeniu wojny rozpoczęła studia w Szkole Głównej Handlowej[12]. Od 1960 roku pracowała jako warszawski przewodnik turystyczny, m.in. oprowadzała zagraniczne wycieczki po Łazienkach Królewskich i odbudowanym Zamku Królewskim[13].

Zmarła 25 grudnia 2006 roku. Spoczęła na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 238-3-30)[14][15].

26 września 2015 roku, podczas VII Festiwalu Filmowego Niezłomni Niepokorni Wyklęci, uhonorowano ją pośmiertnie nagrodą „Drzwi do Wolności”[16].

Życie prywatne

W czasie okupacji zaręczyła się z Stanisławem Jasterem – kolegą z lat szkolnych, uciekinierem z KL Auschwitz, żołnierzem Armii Krajowej pseudonim „Hel”[2]. Narzeczony został jednak aresztowany w lipcu 1943 roku i ślad po nim zaginął[b]. Gdy w 1968 roku został oskarżony przez Aleksandra Kunickiego o współpracę z Gestapo i doprowadzenie do rozbicia oddziału specjalnego „Osa”-„Kosa 30”, Anna Danuta aktywnie zaangażowała się w obronę jego dobrego imienia[16].

W 1946 roku poślubiła Kazimierza Sławińskiego, przedwojennego oficera lotnictwa, pilota PLL „Lot”, pisarza i publicystę. Para rozwiodła się w 1968 roku[13][17]. Z ich związku narodziło się dwoje dzieci: syn Marcin (ur. 1951) i córka Bożena (ur. 1954)[12].

Dorobek literacki

  • Kiedy kłamstwo było cnotą. Wspomnienia z pracy w obozie przejściowym w Pruszkowie 2.IX.1944 – 16.I.1945 (wyd. Gondwana; 2006, 2015)
  • Przeżyłam to. Wola 1944 (wyd. Gondwana, 2015)

Uwagi

  1. ↑ Na co dzień posługiwała się drugim imieniem. Patrz: Sławińska 2015 ↓, s. 147.
  2. ↑ Losy Stanisława Jastera pozostają nieznane. Według najbardziej rozpowszechnionej wersji wydarzeń zaraz po aresztowaniu zdołał uciec Niemcom, został jednak – najprawdopodobniej niesłusznie – oskarżony o zdradę i zabity przez kolegów z konspiracji. Patrz: Czarnecka 2016 ↓, s. 7–8, 150–151, 199–200.

Przypisy

  1. ↑ Sławińska 2015 ↓, s. 147.
  2. ↑ a b c d e Sławińska 2015 ↓, s. 148.
  3. ↑ Czarnecka 2016 ↓, s. 190–192.
  4. ↑ Sławińska 2015 ↓, s. 18–20.
  5. ↑ Czarnecka 2016 ↓, s. 193–194.
  6. ↑ Czarnecka 2016 ↓, s. 194.
  7. ↑ Sławińska 2015 ↓, s. 80–83.
  8. ↑ Czarnecka 2016 ↓, s. 194–195.
  9. ↑ a b Czarnecka 2016 ↓, s. 195.
  10. ↑ Powstańcze biogramy ↓.
  11. ↑ a b c Muzeum Dulag 2015 ↓.
  12. ↑ a b c Sławińska 2015 ↓, s. 149.
  13. ↑ a b Sławińska 2015 ↓, s. 149–150.
  14. ↑ Cmentarz Stare Powązki: WŁADYSŁAW LEŚNIEWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2020-02-05].
  15. ↑ Sławińska 2015 ↓, s. 150.
  16. ↑ a b Czarnecka 2016 ↓, s. 197.
  17. ↑ Czarnecka 2016 ↓, s. 196.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Anna Danuta Sławińska grób.jpg
Autor: Lukasz2, Licencja: CC BY 4.0
Nagrobek na Cmentarzu Powązkowskim