Anna Dorota Chrzanowska

Anna Dorota Chrzanowska na zamku w Trembowli, obraz Leopolda Löfflera

Pomnik Zofii Chrzanowskiej. Stan 2010

Pomnik Zofii Chrzanowskiej w 1903 r.

Anna Dorota Chrzanowska (dawniej za prawdziwe uznawano imię Zofia^[1]), de domo von Fresen – druga żona kapitana Jana Samuela Chrzanowskiego, wsławiła się bohaterską postawą w czasie obrony Trembowli podczas wojny polsko-tureckiej 1672–1676.

Życiorys

Gdy szlachta, oblężona przez oddziały wojsk tureckich na zamku trembowelskim nosiła się z zamiarem poddania twierdzy, Chrzanowska uprzedziła o tym męża, co zapobiegło kapitulacji Trembowli. Gdy sam komendant stracił wiarę w sens dalszej obrony, miała zagrozić, że w takim wypadku siebie i jego zabije. Według innych przekazów groziła podpaleniem prochów i wysadzeniem miasta. Podobno sama poprowadziła wycieczkę (zbrojny wypad) obrońców na szańce tureckie.

Na pamiątkę stworzono jej w XVII wieku w Trembowli pomnik, który ustawiono na pagórku poza zamkiem. Pierwotny pomnik już nie istnieje i nie zachował się żaden jego opis. W XX wieku Rada gminy postanowiła uczcić Zofię Chrzanowską nowym pomnikiem. Autorem był trembowelski rzeźbiarz Jan Bochenek. Pomnik przedstawiał kobietę o zdecydowanym, a jednocześnie błagalnym wyrazie twarzy, jedną ręką trzymającą nóż, a drugą – wskazującą na miasto. Pomnik był ozdobą miasta, został jednak zniszczony w 1944 roku. W 1982 roku uporządkowano cokół pomnika i wmurowano nową płytę w miejsce zniszczonej. Na cokole ustawiono symboliczną wazę. Na początku lipca 2012 roku cokół został odnowiony i ustawiono nową figurę^[1] (autor - Roman Wilhuszynśkyj).

Upamiętnienie

Jest patronką XLIII Liceum Ogólnokształcącego w Krakowie.

Przypisy

Bibliografia

• Kazimierz Piwarski, Anna Dorota Chrzanowska, w: Polski Słownik Biograficzny, Kraków 1937, t. III, s. 458.

Linki zewnętrzne

• Srebrakowski A., Bohaterka z Trembowli. skpp.hist.uni.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-23)].