Anna Dymna

Anna Dymna

Anna Dymna (2007)
Data i miejsce urodzenia	20 lipca 1951 Legnica
Zawód	aktorka
Współmałżonek	1. Wiesław Dymny 2. Zbigniew Szota 3. Krzysztof Orzechowski
Lata aktywności	od 1969
Zespół artystyczny
Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie
Odznaczenia

Anna Dymna (ur. 20 lipca 1951 w Legnicy jako Małgorzata Dziadyk^[1]) – polska aktorka teatralna i filmowa, działaczka społeczna, założycielka i prezes Fundacji Anny Dymnej „Mimo Wszystko” (2003), laureatka Orła za drugoplanową rolę kobiecą w filmie Excentrycy, czyli po słonecznej stronie ulicy (2015).

Życiorys

Jej rodzina pochodziła z Kresów, matka urodziła się w Brodach, a rodzina ojca wywodziła się z Kołomyi. Jej prababka była Ormianką^[2][3]. Rodzice aktorki poznali się na studiach w Krakowie. Jej matka była ekonomistką, a ojciec – inżynierem lotnikiem^[4]. Miała dwóch braci^[4].

Ukończyła VII Liceum Ogólnokształcące im. Zofii Nałkowskiej w Krakowie. Umiejętności aktorskie rozwijała w teatrze Jana Niwińskiego^[4]. W 1973 ukończyła studia w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie. W 1990 została wykładowczynią na tej uczelni.

Od 1973 związana z krakowskim Starym Teatrem. Zadebiutowała w 1969 w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie w roli Isi i Chochoła w Weselu Stanisława Wyspiańskiego (w reż. Lidii Zamkow)^[1].

W wywiadach często podkreślała wielki wpływ, jaki wywarła na nią barwna osobowość jej pierwszego męża, Wiesława Dymnego^[5], którego poślubiła na studiach. Z okazji poświęconego mu programu telewizyjnego w 20. rocznicę śmierci poprosiła ulubiony zespół swojego syna, Big Cyc, o napisanie trzech piosenek do jego tekstów („Mam to w nosie”, „Łazik z Tormesu” i „Wszyscy święci”). Dzięki udostępnionej przez nią twórczości Wiesława Dymnego (po części wcześniej niepublikowanej) grupa nagrała album pt. Wszyscy święci.

W 2002 zainicjowała odbywający się w niedzielne przedpołudnia Krakowski Salon Poezji w Teatrze im. Juliusza Słowackiego, który prowadzi wraz z Józefem Opalskim, Bronisławem Majem oraz swoim trzecim mężem Krzysztofem Orzechowskim, dyrektorem teatru. Inicjatywę uhonorowano nagrodą literacką Nike za najciekawszą działalność kulturalną w regionie w 2003.

Działalność społeczna

Anna Dymna z Januszem Świtajem

Angażowała się w działalność Obywatelskiego Komitetu Ratowania Krakowa, uczestniczyła w akcjach Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, Stowarzyszenia „Wielkie Serce”, Fundacji „Mam Marzenie”, Fundacji „Akogo?” i Fundacji „Nuta Nadziei”. Została także ambasadorem Stowarzyszenia Debra Polska „Kruchy Dotyk” skupiającego osoby cierpiące na epidermolysis bullosa^[6].

W 1999 rozpoczęła współpracę z Fundacją im. Brata Alberta, pomagając m.in. przy realizacjach inscenizacji Teatru „Radwanek”, którego aktorami są osoby niepełnosprawne intelektualnie. Zajęła się pisaniem scenariuszy i reżyserowaniem przedstawień tej grupy teatralnej.

W 2003 założyła w Krakowie Fundację Anny Dymnej „Mimo Wszystko”, obejmując społecznie funkcję prezesa tej instytucji. Pierwotnym celem fundacji było utrzymywanie Warsztatów Terapii Artystycznej i opieka nad ich podopiecznymi, niepełnosprawnymi intelektualnie mieszkańcami schroniska w podkrakowskich Radwanowicach. Stopniowo fundacja przekształcała się w dużą instytucję charytatywną, pomagającą osobom chorym i niepełnosprawnym w całej Polsce, organizującą Festiwal Zaczarowanej Piosenki im. Marka Grechuty, Ogólnopolskie Dni Integracji „Zwyciężać mimo wszystko” oraz Ogólnopolski Festiwal Twórczości Teatralno-Muzycznej Osób Niepełnosprawnych „Albertiana”, a także budującą nowoczesne ośrodki rehabilitacyjno-terapeutyczne.

W 2003 na antenie TVP2 zaczęła prowadzić cykliczny program Anna Dymna – Spotkajmy się, obejmujący rozmowy z zaproszonymi do studia osobami niepełnosprawnymi oraz ciężko chorymi na temat miłości, akceptacji, samotności, szczęścia, wiary i nadziei. Program był dwukrotnie nominowany do Nagrody im. Andrzeja Wojciechowskiego.

Życie prywatne

W trakcie studiów została żoną artysty Wiesława Dymnego. Po jego śmierci wyszła za Zbigniewa Szotę, z którym ma syna Michała. Jej trzecim mężem został aktor i reżyser teatralny Krzysztof Orzechowski. Zamieszkała w Rząsce pod Krakowem^[7].

Wybrane role

Teatr

Anna Dymna i aktorzy Teatru Radwanek podczas próby generalnej przedstawienia Komar i orkiestra (2009)

Filmografia

Odznaczenia i wyróżnienia

Ordery i odznaczenia

Odcisk dłoni w Alei Gwiazd w Międzyzdrojach

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2014)^[9]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2004)^[10]
• Srebrny Krzyż Zasługi (1989)
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2005)^[11]
• Order Uśmiechu (2002), powołana również do międzynarodowej kapituły tego orderu
• Order Ecce Homo (2005)

Nagrody artystyczne

• 1977 – nagroda przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji za rolę Kory w Nocy Listopadowej
• 1979 – Nagroda Miasta Krakowa w dziedzinie upowszechniania kultury – nagroda dla młodego, wyróżniającego się twórcy za osiągnięcia w teatrze i filmie^[12]
• 1980 – XX Kaliskie Spotkania Teatralne – nagroda aktorska za rolę Niny Zariecznej w Dziesięciu portretach z czajką w tle
• 1983 – Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia;
• 1983 – XXII Rzeszowskie Spotkania Teatralne – nagroda publiczności za najlepszą rolę kobiecą – Marii Derkum w Zwierzeniach clowna
• 1984 – najpopularniejsza aktorka w plebiscycie tygodnika „Antena” z okazji 20-lecia polskiego filmu telewizyjnego^[13]
• 1984 – tytuł „Gwiazda Filmowego Sezonu'83” na XIV LLF w Łagowie
• 1988 – XIV Opolskie Konfrontacje Teatralne – Klasyka Polska – nagroda aktorska za rolę Adeli w Republice marzeń
• 1993 – nagroda wojewody krakowskiego w dziedzinie teatru
• 1993 – XVIII Opolskie Konfrontacje Teatralne – Klasyka Polska – nagroda aktorska za rolę Gospodyni w Weselu
• 1994 – Nagroda im. Aleksandra Zelwerowicza za najlepszą kobiecą rolę sezonu (Podstoliny w Zemście i Molly Bowser w Palcu Bożym)
• 1995 – „Złota Kaczka” w kategorii najlepsza polska aktorka
• 1996 – XXXVI Kaliskie Spotkania Teatralne – nagroda aktorska za rolę Krystyny we Wznowieniu
• 1996 – „Złota Maska” – plebiscyt na najpopularniejszą krakowską aktorkę
• 1998 – „Złota Maska” – plebiscyt na najpopularniejszą krakowską aktorkę
• 1999 – „Złota Maska” – plebiscyt na najpopularniejszą krakowską aktorkę
• 2004 – Superwiktor (za całokształt pracy artystycznej)
• 2009 – Wiktor (w kategorii „osobowość telewizyjna”)
• 2016 – Orzeł za najlepszą drugoplanową rolę kobiecą (w filmie Excentrycy, czyli po słonecznej stronie ulicy)
• 2016 – Złoty Szczeniak na 5. Festiwalu Aktorstwa Filmowego im. Tadeusza Szymkowa we Wrocławiu za najlepszą drugoplanową rolę kobiecą (w filmie Excentrycy, czyli po słonecznej stronie ulicy)^[14]

Pozostałe wyróżnienia

• 1994 – tytuł „Człowiek Roku' 94”, przyznany przez czytelników „Gazety Krakowskiej” za wspaniałe kreacje teatralne i filmowe, za wrażliwość i aktywny udział w akcjach charytatywnych
• 2000 – Medal Świętego Brata Alberta
• 2000 – tytuł „Krakowianka XX wieku”
• 2004 – Medal Przyjaciel Integracji
• 2006 – Odznaczenie „Zasłużonemu – Polskie Towarzystwo Lekarskie”
• 2006 – Nagroda im. Andrzeja Bączkowskiego
• 2006 – Medal św. Jerzego (wyróżnienie „Tygodnika Powszechnego”)^[15]
• 2007 – Medal „Milito Pro Christo”^[16]
• 2007 – „Kobieta Roku 2006” (wyróżnienie miesięcznika „Twój Styl”)
• 2007 – Medal Fundacji Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy
• 2008 – Fenomen 2007 (nagroda tygodnika „Przekrój”)
• 2008 – Ambasador Polskiej Pediatrii (tytuł przyznawany przez zarząd główny Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego)
• 2009 – Skrzydła św. Rafała Archanioła
• 2010 – Nagroda im. Józefa Dietla
• 2011 – tytuł „Małopolanin Roku 2010” (wyróżnienie Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Małopolski)
• 2011 – tytuł „Gwiazda Dobroczynności” (wyróżnienie Stowarzyszenia Rozwoju Filantropii w Polsce i tygodnika „Newsweek Polska”)
• 2011 – Medal im. Tadeusza Kotarbińskiego (wyróżnienie Komitetu Nauk Organizacji i Zarządzania Polskiej Akademii Nauk)
• 2016 – tytuł doktora honoris causa Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie^[17]
• 2016 – Medal Polonia Minor^[18]
• 2016 – Złoty artKciuk, przyznany na Interdyscyplinarnym Festiwalu Sztuk Miasto Gwiazd w Żyrardowie
• 2019 – Kamień Optymizmu oraz tytuł Aktorki NieZwykłej na Festiwalu Filmów-Spotkań NieZwykłych w Sandomierzu^[19]
• 2021 – Nagroda im. Kazimierza Kutza^[20]

Przypisy

Bibliografia

• Elżbieta Baniewicz: Anna Dymna, Ona to ja. Warszawa: Świat Książki, 2001. ISBN 83-7227-990-X. OCLC 189520820.
• Anna Dymna, Wojciech Szczawiński: Warto mimo wszystko. Kraków: Znak, 2006. ISBN 83-240-0674-5.
• Anna Dymna w bazie filmpolski.pl. [dostęp 2022-10-07].
• Anna Dymna, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-09] .

Linki zewnętrzne

• Anna Dymna w bazie IMDb (ang.). [dostęp 2015-04-11].
• Anna Dymna w bazie Filmweb. [dostęp 2015-04-11].
• Anna Dymna na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”. [dostęp 2015-04-11].
• Anna Dymna. stary-teatr.krakow.pl. [dostęp 2015-04-11].
• Fundacja Anny Dymnej „Mimo Wszystko”. mimowszystko.org. [dostęp 2015-04-11].