Anna German

Anna German

Zdjęcie Anny German z legitymacji studenckiej
Imię i nazwisko	Anna Wiktoria German-Tucholska
Data i miejsce urodzenia	14 lutego 1936 Urgencz
Data i miejsce śmierci	25 sierpnia 1982 Warszawa
Typ głosu	sopran
Gatunki	poezja śpiewana
Zawód	piosenkarka, kompozytorka, aktorka
Aktywność	1959–1982
Wydawnictwo	Muza
Powiązania	Zbigniew Antoni Tucholski
Współpracownicy
Krzysztof Cwynar, Władimir Szainski, Jerzy Michotek, Katarzyna Gärtner, Jerzy Ficowski, Aleksander Zygariow, Aleksandra Pachmutowa, Panayotis Bojadżijew, Alina Nowak, Roman Sadowski
Odznaczenia
Strona internetowa

Anna German (1970)

Grób Anny German-Tucholskiej na warszawskim cmentarzu ewangelicko-reformowanym

Gwiazda Anny German w Opolu

Anna Wiktoria German-Tucholska (ur. 14 lutego 1936 w Urgenczu, zm. 25 sierpnia 1982^[1] w Warszawie) – polska piosenkarka i kompozytorka, aktorka, z wykształcenia geolog.

Laureatka festiwali m.in. w Monte Carlo, Wiesbaden, Bratysławie^[2], San Remo, Neapolu, Viareggio, Cannes, Ostendzie, Sopocie, Opolu, Kołobrzegu, Zielonej Górze. Była pierwszą Polką, która wystąpiła w San Remo. Dwukrotnie uznana za najpopularniejszą polską piosenkarkę wśród Polonii amerykańskiej (1966, 1969). Zdobywczyni złotej płyty za longplay Człowieczy los nagrany w 1970 roku.

Występowała w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Wielkiej Brytanii, Australii, Francji, Portugalii, Włoszech, na Węgrzech, w Mongolii, NRD, RFN, CSRS oraz ZSRR. Śpiewała w siedmiu językach: polskim, rosyjskim, niemieckim, włoskim, hiszpańskim, angielskim i po łacinie^[3], wydała płyty w języku polskim, rosyjskim i włoskim.

Życiorys

Ojcem Anny German był Eugen Hörmann (pol. Eugeniusz German) (ur. 1910, zm. 1938), księgowy urodzony w Łodzi, miał ośmioro rodzeństwa (w tym brata Artura, który po latach opisał dzieje rodziny^[4]). Przodkowie od strony ojca pochodzili z Niemiec, mieli korzenie mennonickie^[4]. Na przełomie XVIII i XIX w. osiedlili się na Ukrainie. W 1819 pradziadek Anny założył wieś Hoffnung (lub Neuhoffung, pol. Nadzieja^[5], obecnie Olhyne, ukr. Ольгине, niedaleko Berdiańska, na wybrzeżu Morza Azowskiego), gdzie urodził się Friedrich Hörmann (Hermann). Friedrich był pastorem baptystów^[6], studiował w Baptystycznym Seminarium Teologicznym w Łodzi. Tam ożenił się z Anną Balach i w 1910 przyszedł na świat jego syn Eugen. Po ukończeniu studiów wraz z rodziną wrócił na Ukrainę. W 1929 w wyniku represji został aresztowany i z wyrokiem 5 lat zesłany do obozu pracy (rejon Plesieck w regionie archangielskim), gdzie po 2 latach zmarł. Eugen postanowił uciec z ZSRR, najpierw przez Donbas, gdzie pracował jako księgowy w fabryce kopalni, potem nadal zagrożony zostawił pierwszą żonę Almę z czteroletnim synem^[5], uciekał przez Środkową Azję i Iran^[7], gdzie na granicy irańskiej poznał matkę Anny.

Matka, Irma German, secundo voto Berner (właśc. Gerner) z domu Martens (ur. 1909, zm. 30 stycznia 2007 w Warszawie^[8]), wywodziła się z holenderskich mennonitów, których do Rosji sprowadziła caryca Katarzyna II^[9] (dokładniej z rygorystycznego odłamu nowomennonitów^[10], z pochodzenia Fryzowie; babcia Anny, Anna Friesen^[11], zmieniła wyznanie zostając adwentystką^[6]). Zamieszkiwali w dobrze zorganizowanej, kilkunarodowej (w tym m.in. Polacy i Żydzi) społeczności w osadzie Wielikokniażeskoje (niem. Wohldemfuerst)^[11] na Kubaniu. W domu rodzinnym Anny mówiło się po fryzyjsku, niemiecku i rosyjsku^[6]. Irma German po wojnie przez wiele lat była wykładowcą języka niemieckiego na Akademii Rolniczej we Wrocławiu, w rozmowach z Holendrami posługiwała się językiem staroholenderskim (pladiets)^[11].

Babka Anny German przeniosła się z rodzinnego Kubania do Fergany w Uzbekistanie, gdzie jej córka Irma poznała swego męża. Uciekając przed NKWD przenieśli się do Urgencza, tam też urodziła się Anna, a sytuacja rodziny ustabilizowała się, wybudowali dom. Potem rodzina przeniosła się do Taszkentu, mała Ania w tym czasie ciężko chorowała na dur rzekomy^[5]. W 1937, gdy Irma była po raz drugi w ciąży, jej mąż pojechał do Urgencza. Tam został aresztowany 26 września 1937 pod zarzutem szpiegostwa i w 1938 rozstrzelany, o czym Irma dowiedziała się dopiero w 1956^[5] Po aresztowaniu męża Irmy rodzina została wysiedlona z Fergany i zesłana do Kirgistanu. W tym samym roku urodził się brat Anny Fryderyk, który w wieku dwóch lat zmarł na szkarlatynę^[12]. W 1942 Irma, przebywając w Orłowce w Kirgistanie, wyszła za mąż za Hermana Gernera (używającego po wojnie imienia i nazwiska Henryk Krzeczkowski). Z niewyjaśnionych względów zmieniła pierwszą literę nazwiska (z Gerner na Berner) i utrzymywała, że nigdy więcej go nie spotkała, mimo iż widziała się z nim w Polsce w 1946^[13]. W życiorysach Anny German, często pojawia się błędna informacja, że jej ojczym, jako oficer ludowego Wojska Polskiego, zginął w bitwie pod Lenino^[14]. W 1946 Irma, jako żona Polaka, złożyła dokumenty repatriacyjne i razem z córką i matką wyjechały do Polski^[15]. Początkowo mieszkały w Nowej Rudzie. W 1949 przeprowadziły się do Wrocławia i zamieszkały przy ulicy Trzebnickiej. Anna uczęszczała do VIII Liceum Ogólnokształcącego im. Bolesława Krzywoustego^[16] we Wrocławiu, które ukończyła w 1955. W styczniu 1962 uzyskała tytuł magistra geologii na Uniwersytecie Wrocławskim na podstawie pracy magisterskiej „Zdjęcie geologiczne okolic Zatonia (Ustronie)”^[17]. Studia ukończyła z wyróżnieniem. Była członkiem i uczestnikiem wypraw jaskiniowych wrocławskiej Sekcji Grotołazów^[18].

23 maja 1982 przyjęła chrzest adwentystyczny. Chrztu udzielał Konstanty Bulli^[19].

Kariera artystyczna

Jako piosenkarka debiutowała w 1960 we wrocławskim „Kalamburze”. W 1963 wzięła udział w III Międzynarodowym Festiwalu Piosenki w Sopocie, gdzie zdobyła II nagrodę w dniu polskim za utwór „Tak mi z tym źle”. Natomiast w 1964 zdobyła drugą nagrodę na Festiwalu Piosenki w Opolu śpiewając piosenkę „Tańczące Eurydyki”. Następnie zdobyła dwie nagrody za „Tańczące Eurydyki” podczas Międzynarodowego Festiwalu Piosenki w Sopocie w 1964: I (w dniu polskim) i III (w dniu międzynarodowym).

Podczas III Festiwalu Piosenki w Opolu w 1965 zdobyła I nagrodę za piosenkę „Zakwitnę różą”. W tym okresie spotkała przyszłego męża – Zbigniewa Tucholskiego. Została także zaproszona przez włoską firmę fonograficzną „Company Discografica Italiana” (CDI) do Włoch. W 1966 podpisała trzyletni kontrakt z CDI. W tym samym roku wystąpiła na scenie paryskiej Olimpii. W 1967 jako pierwsza i jedyna w historii polska artystka zaśpiewała na XVII Festiwalu w San Remo, a także jako pierwsza cudzoziemka na XV Festiwalu Piosenki Neapolitańskiej. Na festiwalu w San Remo Anna German otrzymała od publiczności włoskiego Oscara Della Simpatia (Oscara Sympatii)^[20].

W 1973 na Festiwalu Piosenki w Opolu otrzymała wyróżnienie za piosenkę „Ballada o niebie i ziemi”.

W 1978 na cześć pierwszego Polaka lecącego w kosmos, Mirosława Hermaszewskiego nagrała utwór „W wielkiej kosmicznej rodzinie”. Artystka wielokrotnie występowała na Festiwalu Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu, gdzie w 1979 zdobyła Złoty Pierścień za piosenkę „O czym Bałtyk opowiada” i Złoty Kord (honorową nagrodę tygodnika „Żołnierz Polski”) oraz na Festiwalu Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze (ostatni raz w 1979).

Jej ostatnia polska płyta została zarejestrowana w 1979, a ostatnia w języku rosyjskim w 1980.

Kariera we Włoszech i wypadek

Została zaproszona przez włoską firmę fonograficzną „Company Discografica Italiana” (CDI) do Włoch. W 1966 podpisała trzyletni kontrakt z CDI. W 1967 jako pierwsza i jedyna w historii polska artystka zaśpiewała na XVII Festiwalu w San Remo, a także jako pierwsza cudzoziemka na XV Festiwalu Piosenki Neapolitańskiej.

W 1967^[21] wracając z koncertu we Włoszech, uległa wypadkowi samochodowemu na Autostradzie Słońca^[22]. Są jednak źródła, które podają inną wersję: „Początkowo Renato jechał drogą publiczną, bo oszczędzał na opłatach autostradowych. W końcu jednak wybrał autostradę. Wbrew jednak temu, co piszą biografowie Anny German, nie słynną Autostradę Słońca, czyli A-1, lecz A-14 z Rimini, która dopiero na północny zachód od Bolonii łączy się z A-1”^[23].

Powracała do zdrowia przez trzy lata. Podczas rekonwalescencji napisała książkę biograficzną Wróć do Sorrento?, w której wspominała swoją karierę oraz pracę artystyczną we Włoszech. W 1968 otrzymała Nagrodę Komitetu ds. Radia i TV za wybitne osiągnięcia w dziedzinie polskiej piosenki popularyzowanej w radiu i telewizji^[24].

Powrót na scenę

Na scenę powróciła w 1970. Nagrała trzecią płytę po polsku Człowieczy los. W czerwcu 1970 pojawiła się ponownie na Festiwalu Piosenki w Opolu. Zdobyła tam nagrodę za piosenkę „Człowieczy los” oraz „Być może”. W 1971, także na festiwalu w Opolu, otrzymała nagrodę publiczności za „Cztery karty”. W maju 1971 brała udział w gali podczas otwarcia katowickiego Spodka przy 12 tys. publiczności. Również w 1971 otrzymała Nagrodę Miasta Warszawy za wybitne osiągnięcia w dziedzinie upowszechniania kultury^[24]. Wiosną 1972 roku odbyły się pierwsze po wypadku samochodowym trasy po Polsce.

Kariera w ZSRR

We wrześniu 1972 Anna odbyła trasę po ZSRR, występowali z nią młodzi polscy śpiewacy. Popularność piosenkarki w ZSRR rosła.

W 1975 roku, będąc w ciąży, wyjechała na kolejne tournee po ZSRR.

W lutym 1976 roku Anna German przyjechała do Moskwy, aby wziąć udział w programie telewizyjnym „Dzwonki przyjaciół”.

W 1977 roku zaproponowano jej wykonanie piosenki „Echo miłości” w filmie Eugeniusza Matwiejewa „Los”. Ta piosenka stała się również popularna.

Eugeniusz Matwiejew potem wspominał, że podczas nagrywania skrzypaczki cichutko płakały, patrząc na stan zdrowia Anny German^[25]. 11 grudnia 1977 odbył się debiutancki występ Anny German w finale festiwalu „Piosenka-77”. Po wykonaniu piosenki „Kiedy kwitły sady” widzowie dziękowali tak burzliwą i długą owacją, że organizator festiwalu musiał wyjść poza sztywne ramy TV, i piosenka została wykonana „na bis” (rzadki przypadek w historii „Piosenki roku”). Niestety, to nagranie zostało bezpowrotnie utracone – nie ma go w telewizji, a prawdopodobnie i w innych archiwach. Zachowało się tylko nagranie innej piosenki, wykonanej na festiwalu – duet z Lwem Leszczenką „Echo miłości”^[26].

14-15 października 1978 odbyły się koncerty w moskiewskim kinie „Warszawa”. Po raz pierwszy piosenkarka występowała bez orkiestry.

W maju 1979 odbyły się występy w Azji Środkowej. Przez tydzień Anna German dała 14 koncertów. W czerwcu 1979 w Moskwie w holu hotelu German straciła przytomność. Przewieziono ją do szpitala, a następnie wróciła do Polski. Występy zostały odwołane.

Odznaczenia i wyróżnienia

• 1970 Warszawianka Roku^[27]
• 1974 w związku z jubileuszem Polski Ludowej odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi^[28]
• 1979 za osiągnięcia artystyczne została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski^[29]
• za popularyzację polskiej piosenki w ZSRR otrzymała Złotą Odznakę Honorową Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej.

Życie prywatne

23 marca 1972 w Zakopanem zawarła związek małżeński ze Zbigniewem Tucholskim, huczne wesele odbyło się w willi Obrochtówka. 27 listopada 1975 urodził się ich syn Zbigniew. Z powodu macierzyństwa German na rok zawiesiła swoją działalność artystyczną.

W połowie lat 70. wykryto u niej chorobę nowotworową. Jesienią 1980, po jej powrocie z koncertów w Australii, nastąpił nawrót choroby zdiagnozowanej jako mięsak kości. Będąc w zaawansowanym stadium choroby komponowała psalmy i pieśni poświęcone Bogu. Wtedy też wzięli ślub kościelny z mężem^[6]. Wykonywane utwory zapisywała na domowym magnetofonie. Odeszła wieczorem 25 sierpnia 1982 w warszawskim Szpitalu Klinicznym przy ulicy Szaserów po dwóch latach walki z ciężką chorobą. Pogrzeb Anny German odbył się 30 sierpnia 1982. Artystka została pochowana na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie (kw. 3, rząd 4, grób 8a); na tablicy nagrobnej umieszczono cytat z Psalmu 23: „Pan jest pasterzem moim”.

Upamiętnienie

Tablica pamiątkowa na kamienicy przy ul. Trzebnickiej 5 we Wrocławiu

Kamienica, w której mieszkała Anna German. Widoczna tablica pamiątkowa

• Imię Anny German nosi główna ulica miasta Urgencz, w którym się urodziła^[30].
• Jej imieniem została nazwana asteroida (2519) Annagerman krążąca wokół Słońca pomiędzy Marsem a Jowiszem^[30].
• Od 1987 r. jej imię nosi amfiteatr w Zielonej Górze.
• W 2001 r. w Zielonej Górze zorganizowano Ogólnopolski Konkurs na Interpretację Piosenki z Repertuaru Anny German^[31]. W 2002 r. przerodził się on w Festiwal Tańczące Eurydyki im. Anny German^[22]. Festiwal skierowany do wokalistów z kraju i zagranicy organizuje Zielonogórski Ośrodek Kultury. Zadaniem imprezy jest popularyzacja repertuaru Anny German oraz twórczości polskich kompozytorów muzyki rozrywkowej^[32].
• Niepubliczna Szkoła Muzyczna I i II Stopnia im. Anny German w Białymstoku^[33].
• W lutym 2012 r. przy wejściu do domu, w którym mieszkała Anna German we Wrocławiu (ul. Trzebnicka 5) została odsłonięta tablica pamiątkowa ku jej czci^[34].
• Rosyjski adwentystyczny ośrodek radiowo-telewizyjny „Głos Nadziei” zrealizował film biograficzny o Annie German^[35]. W 2012 zrealizowano rosyjski serial biograficzny (w koprodukcji z Ukrainą, Polską i Chorwacją) – Anna German.
• Gwiazda imienna na Alei Sławy w Moskwie.
• W kwietniu 2013 r. Rada Miasta Rzeszowa podjęła uchwałę o nadaniu imienia Anny German jednej z nowych ulic w mieście^[36].
• 14 czerwca 2013 r. Zastępca Prezydenta Miasta Opola odsłonił gwiazdę Anny German na Alei Gwiazd Festiwalu Polskiej Piosenki.
• Od 11 lipca 2013 roku patronuje jednej z ulic na warszawskim Żoliborzu^[37]. (Fragment dawnej ul. Burakowskiej, obecnie Anny German)
• Rondo Anny German we Wrocławiu^[38], Zielonej Górze^[39], Nowej Rudzie^[40]
• Ulica Anny German w Warszawie i innych miastach.

Książki o Annie German

• Nagrabiecki Jan: Anna German. 1974
• Aleksander Zygariow: Anna German. 1988
• Aleksander Zygariow: Anna German. 1998 (reedycja)
• Mariola Pryzwan: Wspomnienia o Annie German. 1999
• Adriana Polak: Człowieczy los. Wspomnienia o Annie German. 2000
• Artur Hörmann: Die unbekannte Anna German (Nieznana Anna German). 2003. (Książkę napisał stryj Anny)
• Mariola Pryzwan: Tańcząca Eurydyka. Wspomnienia o Annie German. 2008
• Iwan Iliczew: Анна Герман – Гори, гори, моя звезда! (Anna German – Świeć, świeć moja gwiazdo!). 2010
• Jordan Naoum: Anna German 2011 ISBN 613-8-32797-7.
• Mariola Pryzwan: Anna German o sobie. 2012
• Iwan Iliczew: Мы долгое эхо (My długie echo). 2012
• Mariola Pryzwan: Tańcząca Eurydyka. Anna German we wspomnieniach. 2013
• Marzena Baranowska: German. Osobisty album Anny German. 2013
• Iwan Iliczew: Анна Герман. Белый ангел песни (Anna German. Biały anioł piosenki). 2013
• German. Śpiewający anioł. Super album. 2013
• Iwan Iliczew: Эхо любви (Echo miłości). 2013
• Volga Yerafeyenka: Anna German. „Uśmiechaj się”. 2014
• Irma Martens-Berner: Człowieczy los. Wspomnienia matki Anny German. 2014, ISBN 978-83-7295-299-8 (Konsultantami książki są: syn A. German dr Zbigniew I. Tucholski i jej mąż inż. Zbigniew A. Tucholski)
• Iwan Iliczew: Анна Герман. Сто воспоминаний о великой певице (Anna German. Sto wspomnień o wielkiej piosenkarce). 2016
• Iwan Iliczew-Wołkanowski: Anna German, Sto wspomnień o wielkiej piosenkarce, ISBN 978-83-66220-60-7. 2019

Iwan Illczew przygotowuje się do wydania nowej książki „Azja Środkowa – ojczyzna Anny German”, gdzie szczegółowo będzie opowiadał o pierwszych dziesięciu latach życia Anny w ZSRR w latach 1936–1946^[41].

Twórczość literacka

• 1970 „Wróć do Sorrento?”
• Bajka o skrzydlatym szpaku (Książka napisana przez Annę dla swojego syna)
• 1988 «Вернись в Сорренто?» („Wróć do Sorrento?”) tłumaczenie z języka polskiego R. Bello
• 2002 „Wróć do Sorrento?” reedycja
• 2012 „Wróć do Sorrento?” reedycja

Dyskografia

Albumy w Polsce

Czwórki

• 1967 Anna German
• 1971 Piosenki Perskie

Single

• 1967 „Deszcz na szybie” / „Uroczysko”
• 1967 „Chcę być kochaną” / „Cygański wóz”
• 1967 „Cyganeria” / „Zimowe dzwony”
• 1969 „Melodia dla synka” / „Jesteś moją miłością”
• 1970 „Człowieczy los” / „Dziękuje ci mamo”
• 1970 „Gałązka snów” / „Trampowski szlak”
• 1970 „Złociste mgły” / „Za grosiki marzeń”
• 1971 „A mama asi como” / „Quadro cartas”
• 1972 „Warszawa w różach” / „Wiatr mieszka w dzikich topolach”

Pocztówki

• 1963 „Cyganeria”
• 1967 „A jeżeli mnie pokochasz”
• 1969 „Melodia dla synka”
• 1969 „Chcę tańczyć w majową noc”
• 1970 „Księżyc i róże”
• 1970 „Śnieżna piosenka”
• 1970 „Być może”
• 1970 „Człowieczy los”
• 1970 „Skąd przyjdzie noc”
• 1971 „Cztery karty”
• 1971 „Trzeba się nam pośpieszyć”
• 1974 „Gdy śliczna Panna”
• 1975 „Gdy śliczna Panna” / Lulajże Jezuniu”
• 1975 „Pozwól, żeby ktoś wziął twoje serce” / „Moje miejsce na ziemi”
• 1978 „List do Chopina”
• 1979 „Tylko w tangu” / „Dookoła kipi lato”

Albumy w ZSRR/Rosji

• 1968 Poyot Anna German (Поёт Анна Герман) LP^[43]
• 1975 Anna German (Анна Герман) LP^[44]
• 1977 Kogda cwieli sady (Когда цвели сады) LP^[45]
• 1979 Drug dielfin (Друг дельфин) LP
• 1980 Nadieżda (Надежда) LP
• 1982 Echo lubwi (Эхо любви) – live '79 LP

Czwórki

Albumy we Włoszech

• 1967 I classici della musica neapolitana

Single

• 1967 „Te faie desiderà”
• 1967 „Gi” / „Prima tu Single”
• 1967 „Chi sei tu” / „Meglio dire di no”

Filmografia

Filmografia^[24]:

• 1966: Marynarka to męska przygoda (film dokumentalny) – obsada aktorska
• 1967: Nim zabłyśnie gwiazda (Reportaż z Mediolanu o początkach włoskiej kariery Anny German.)
• 1970: Krajobraz po bitwie – jako Amerykanka
• 1970: Prom – wykonanie muzyki (śpiew)
• 1970: Balladyna (spektakl telewizyjny) – wykonanie muzyki (śpiew)
• 1970: Wyspy szczęśliwe. Śpiewa Anna German (film krótkometrażowy) – bohater filmu
• 1970: Powrót Eurydyki (film dokumentalny)
• 1977: Sudba (film) – wykonanie piosenki Echo Miłości
• 1988: Eurydyki płaczące (film poświęcony pamięci Anny German)
• 2012: Anna German (serial biograficzny) – śpiew (w serialu zostały wykorzystane jej piosenki)

Przypisy

Bibliografia

• Anna German: Wróć do Sorrento?. Z przedmową Tomasza Raczka i jego rozmową z Mariuszem Walterem. Michałów-Grabina: Instytut Wydawniczy Latarnik im. Zygmunta Kałużyńskiego, 2012. ISBN 978-83-60000-96-0.

Linki zewnętrzne

• Anna German w bazie filmpolski.pl
• Film biograficzny o Annie German
• (ang. • pol.) Anna German – serwis internetowy, poświęcony piosenkarce (biografia, linki itp.)
• ANNA-GERMAN.PL. anna-german.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-05)]. – Polska strona internetowa poświęcona Annie German zawierająca multimedia tj. dyskografia, fotografia, video itp.