Anna Jantar

Anna Jantar

Imię i nazwisko	Anna Kukulska
Pseudonim	Anna Jantar
Data i miejsce urodzenia	10 czerwca 1950 Poznań
Data i miejsce śmierci	14 marca 1980 Warszawa
Przyczyna śmierci	katastrofa lotnicza
Instrumenty	fortepian
Typ głosu	mezzosopran[1]
Gatunki	pop
Zawód	piosenkarka
Aktywność	1968–1980
Powiązania	Polne Kwiaty Bardowie Waganci Budka Suflera Perfect
Odznaczenia
Strona internetowa

Anna Jantar, właśc. Anna Maria Kukulska z domu Szmeterling^[2] (ur. 10 czerwca 1950 w Poznaniu, zm. 14 marca 1980 w Warszawie^[3]) – polska piosenkarka.

Uchodziła za ikonę muzyki pop polskiej estrady^[4]. Zaliczana do grona popularnych i słynnych polskich piosenkarek lat 70. XX wieku^[5][6][7]. Wylansowała takie przeboje jak m.in.: „Tyle słońca w całym mieście”, „Nic nie może wiecznie trwać”, „Staruszek świat”, „Najtrudniejszy pierwszy krok”, „Za każdy uśmiech”, „Baju-baj proszę pana (Jambalaya)”, „Radość najpiękniejszych lat”, „Mój tylko mój”, „Nie wierz mi, nie ufaj mi”, „Wielka dama tańczy sama” czy „Moje jedyne marzenie”^[8]. W sumie zaśpiewała ok. 160 piosenek różnych kompozytorów^[8]. Współpracowała z wieloma artystami, m.in. ze Stanisławem Sojką, Bogusławem Mecem, Zbigniewem Hołdysem czy Andrzejem Tenardem, nagrywała również piosenki z zespołami Budka Suflera i zespołem Perfect^[8].

Występowała m.in. w Austrii, Bułgarii, Czechosłowacji, Finlandii, Irlandii, Jugosławii, Kanadzie, NRD, RFN, Stanach Zjednoczonych, Szwecji, Węgrzech oraz Związku Radzieckim^[9].

Rodzina i edukacja

Anna Jantar z rodzicami i bratem Romanem, lata 50 XX wieku

Poznań, ul. Kasprzaka 7 – dom rodzinny Anny Jantar (2020)

Urodziła się 10 czerwca 1950^[10] w Ginekologiczno-Położniczym Szpitalu Klinicznym w Poznaniu^[11]. Była drugim dzieckiem Józefa Szmeterlinga (1925–2000)^[11][12] i Haliny z domu Surmacewicz (1924–2016)^[13]. Miała starszego brata Romana (ur. 1948)^[14], późniejszego twórcę słów do kilku jej piosenek^[11]. 1950-07-01T00:00:00.001 1 lipca 1950_(dts) została ochrzczona w kościele pw. Najświętszego Zbawiciela w Poznaniu otrzymując imiona Anna Maria, a rodzicami chrzestnymi byli Jerzy Nałęcz-Nieniewski – przyjaciel ojca oraz Włodzimiera Surmacewicz – bratowa matki^[11].

Jej dziadek od strony matki, Czesław Surmacewicz herbu Leliwa, pochodził z rodziny szlacheckiej, w późniejszym czasie był burmistrzem Zdun^[15]. Po babci Zofii Czosnowskiej odziedziczyła głos, a po dziadku – ułanie kresowym – zamiłowanie do gry na fortepianie^[11]. Babka od strony ojca, Anna Sawicka (Szmeterling), była narodowości węgierskiej^[16] i pracowała w Cyrku Braci Staniewskich (w 1944 wyprowadziła się do ówczesnej Czechosłowacji)^[17].

Od najmłodszych lat wykazywała uzdolnienie do śpiewu, stwierdzono u niej również słuch absolutny^[18][16]. Przez prawie trzy lata uczęszczała do przedszkola muzycznego przy Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej, gdzie uczyła się gry na fortepianie^[18][19]. Naukę kontynuowała w podstawowej szkole muzycznej^[20]. W latach 1964–1968 uczęszczała do poznańskiego VIII Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza i Średniej Szkoły Muzycznej, w klasie fortepianu i rytmiki^[21]. Egzamin dojrzałości z powodu coraz liczniejszych występów muzycznych i związanych z tym zaniedbań w nauce zdała w liceum wieczorowym przy ulicy Strzeleckiej^[22]. W 1969 zdawała egzamin wstępny na studia do PWST w Warszawie, lecz nie została przyjęta (pierwszeństwo miały osoby pochodzące z rodzin robotniczych i wiejskich)^[23][24].

Działalność artystyczna

Początki muzyczne

W wieku 14 lat została zaproszona przez Piotra Kuźniaka do bigbitowego zespołu muzycznego Szafiry^[25]. Początkowo występowała w poznańskich klubach studenckich m.in. Od Nowa (róg ul. Żydowskiej i Wielkiej^[26][27] na Starym Rynku) oraz Studenckim Teatrze Nurt na Winogradach^[28] jako akompaniatorka, a później także jako wokalistka. Występowała też w teatrach Oktawa i Ósmy Dzień^[29]. 16 grudnia 1968 w poznańskim radiu, w trakcie współpracy z grupą Polne Kwiaty nagrała utwór „Po ten kwiat czerwony”^[30]. W styczniu 1969 wystąpiła na prestiżowym w środowisku artystycznym Festiwalu Piosenki Studenckiej w Krakowie, na którym otrzymała wyróżnienie^[31]. W tym samym roku zdobyła wyróżnienie za interpretację piosenki „Łąka bez kwiatów” na Festiwalu Artystycznym Młodzieży Akademickiej w Świnoujściu^[32]. W latach 1969–1971 była wokalistką zespołu Waganci, z którym nagrała m.in. radiowy przebój „Co ja w tobie widziałam”^[33]. Grupa współpracowała z zespołem Czerwono-Czarni podczas wspólnej trasy koncertowej^[34] oraz wystapiła w filmowej komedii muzycznej Hieronima Przybyła Milion za Laurę, w którym wykonała piosenkę „Czujna straż”^[30].

Kariera solowa

Jarosław Kukulski z Anną Jantar

1 lutego 1972 zdała egzamin przed Komisją Weryfikacyjną Ministerstwa Kultury i Sztuki, uzyskując tytuł zawodowej piosenkarki^[35]. Zaczęła też występować pod pseudonimem artystycznym Anna Jantar^[8][36]. Koncertowała z programem estradowym wraz z Andrzejem Frajndtem, do scenariusza Janusza Weissa^[37]. W 1973 uczestniczyła w 11. Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu, gdzie śpiewała swój pierwszy solowy przebój „Najtrudniejszy pierwszy krok”^[8]. Od tego momentu stała się bardziej rozpoznawalną i uznaną piosenkarką w Polsce, a jej wizerunek w kolejnych latach znalazł się na wielu tytułowych okładkach, m.in. czasopism: „Fakt”, „Gala”, „Na żywo”, „Przyjaźń”, „Retro”, „Retro wspomnienia”, „Ta nasza młodość” czy „Zwierciadło”^[38]. Chcąc udoskonalić swoje występy sceniczne, uczyła się tańca u Ewy Kuklińskiej^[39].

W 1974 wydała debiutancki album pt. Tyle słońca w całym mieście, za którego sprzedaż dwa lata później otrzymała certyfikat złotej płyty^[40]. Również w 1974 zdobyła nagrodę publiczności za utwór „Tyle słońca w całym mieście” na 12. KFPP w Opolu, nagrodę „Polskich Nagrań” za utwór „Nie żałujcie serca, dziewczyny” na Festiwalu Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu, wyróżnienie za interpretację na festiwalu w Lublanie, trzecią nagrodę za piosenkę „Tak wiele jest miłości” na festiwalu Cisco '74 w Castlebar oraz trzecią nagrodę na festiwalu Coupe d’Europe w Villach^[41]. W 1975 otrzymała drugą nagrodę za utwór „Staruszek świat” na 15. Międzynarodowym Festiwalu Piosenki w Sopocie, na którym odebrała również nagrodę publiczności i nagrodę „Głosu Wybrzeża”^[41]. W tym samym roku wydała swój drugi album pt. Za każdy uśmiech, za który w 1977 odebrała certyfikat złotej płyty, i zajęła drugie miejsce z utworem „Niech ziemia tonie w kwiatach” na Festiwalu Przebojów w Dreźnie^[42].

W 1976 odbyła trasę koncertową po ośrodkach polonijnych w USA i Kanadzie (m.in. w Chicago, Nowym Jorku i Toronto), gdzie wraz ze Sławą Przybylską, Lidią Wysocką, Aliną Janowską, Januszem Rewińskim, Adamem Zwierzem i Zenonem Laskowikiem prezentowała program „Pół żartem – pół serio”^[39]. W 1977 wydała album pt. Zawsze gdzieś czeka ktoś^[42]. Pod koniec 1979 nawiązała współpracę z Budką Suflera i nagrała z zespołem dwie piosenki: „Układ z życiem” oraz „Nic nie może wiecznie trwać”, która stała się przebojem i wygrała plebiscyt słuchaczy Studia Gama na najpopularniejszą piosenkę 1979^[43].

W styczniu 1979 zajęła drugie miejsce z piosenką „Tylko mnie poproś do tańca” na Festiwalu Przebojów w Tampere, a po powrocie do kraju – zafascynowana filmem Grease – nagrała covery dwóch piosenek ze ścieżki dźwiękowej: „Hopelessly Devoted to You” i „You’re the One that I Want” w duecie ze Stanisławem Soyką^[44]. W tym samym roku nagrała również album pt. Anna Jantar oraz duety: „Ktoś między nami” ze Zbigniewem Hołdysem i „Pozwolił nam los” z Bogusławem Mecem^[45] oraz otrzymała Odznakę „Zasłużonego Działacza Kultury”^[8]. W grudniu 1979 nagrała utwór „Spocząć” z muzykami Budki Suflera^[46]. Ostatnim programem telewizyjnym z jej udziałem był program przeznaczony dla dzieci pt. Zamiast słuchać bajek, nakręcony w Palmiarni w Wałbrzychu^[47].

Ostatni wyjazd do Stanów Zjednoczonych i śmierć

Grób Anny Jantar i Jarosława Kukulskiego na cmentarzu Wawrzyszewskim w Warszawie

27 grudnia 1979 wyleciała w trasę koncertową do Stanów Zjednoczonych^[48][49]. W styczniu i lutym 1980 grała koncerty w klubach polonijnych w Chicago i New Jersey wraz z zespołem Perfect i Tragap^[50][51]. 12 marca wystąpiła w klubie „Zodiac” w New Jersey, gdzie zagrała swój ostatni koncert przed śmiercią^[52].

Wracała do Polski 14 marca 1980. Zginęła około godziny 11:15 w pobliżu lotniska Okęcie w katastrofie samolotu Ił-62 „Mikołaj Kopernik” lecącego z lotniska JFK z Nowego Jorku do Warszawy, przy podejściu do lądowania^[53][6]. Po jej śmierci lekarz medycyny sądowej, przeprowadzający badanie, przekazał jej matce mały różaniec, który Jantar trzymała w zaciśniętej dłoni podczas katastrofy^[54]. Ceremonia pogrzebowa odbyła się 25 marca 1980 z udziałem około 40 tysięcy osób w kościele św. Marii Magdaleny w Warszawie, po czym została pochowana na cmentarzu Wawrzyszewskim^[55][a]. Podczas pogrzebu przemawiał Daniel Olbrychski^[56]. Na nagrobku widnieje nazwisko Anna Jantar Kukulska^[6] (w grobowcu tym spoczął również zmarły 13 września 2010 jej mąż – Jarosław Kukulski).

Życie prywatne

Jantar z mężem Jarosławem Kukulskim i córką Natalią.

Natalia Kukulska na tle fotografii matki (2005)

Przyszłego męża Jarosława Kukulskiego poznała przy współpracy z zespołem Waganci^[57]. Para wzięła ślub cywilny 15 sierpnia 1970 w poznańskim ratuszu, a 11 kwietnia 1971 ślub kościelny w kościele pw. św. Anny w Poznaniu^[58][59]. W 1972 wraz z mężem przeprowadziła się do Warszawy^[60], gdzie zamieszkali przy ul. Reymonta^[61]. Mieli córkę Natalię (ur. 3 marca 1976 w Warszawie)^[62].

Lubiła poezję, zwłaszcza autorstwa Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej i Bolesława Leśmiana^[63]. Z sentymentem wspominała rodzinny Poznań^[64].

Tablica przodków

Tablica rodowodowa[65]
Pradziadkowie	? ?	? ?	Antoni Edmund Surmacewicz h. Leliwa (1874–1944) Wiktoria Piaścik (?–1926)	Stanisław Czosnowski (9.04.1874–?) Marianna Sikora (4.07.1876–?)
Dziadkowie	Edward Szmeterling (?–?) Anna Sawicka (1906–1998)		Czesław Daniel Surmacewicz h. Leliwa (3.01.1898–11.01.1926) Zofia Czosnowska (22.01.1899–?)
Rodzice	Józef Szmeterling (26.03.1925–15.09.2000) Halina Surmacewicz (11.07.1924–21.09.2016[13])
Anna Maria Kukulska (10.06.1950–14.03.1980)

Dyskografia

Albumy studyjne

Czwórki

Single

Pocztówki dźwiękowe

Albumy kompilacyjne

Nagrody i wyróżnienia

Upamiętnienie

• Po tragicznej śmierci Anny Jantar zespół Budka Suflera dedykował artystce piosenkę „Słońca jakby mniej” (z płyty Ona przyszła prosto z chmur) nawiązującą do utworu „Tyle słońca w całym mieście”^[66].
• Anna Jantar jest wymieniona w piosence „Czas ołowiu” z repertuaru Budki Suflera. Autorem tekstu jest Marek Dutkiewicz, a kompozytorem Romuald Lipko^[67].
• Halina Frąckowiak nagrała w hołdzie dla Anny Jantar piosenkę „Anna już tu nie mieszka”. Słowa do tego utworu napisał Janusz Kondratowicz, a muzykę skomponował Jarosław Kukulski.
• Annie Jantar poświęcone są piosenki z repertuaru Krzysztofa Krawczyka – „To co dał nam świat” oraz „Lot nr 205”.
• Piosenka „Ocean wspomnień” zespołu Papa Dance została dedykowana pamięci Anny Jantar.
• Natalia Kukulska nagrała dwa utwory poświęcone jej mamie – „Dłoń” i „Po tamtej stronie”.
• W maju 1983 w Warszawie powstał – jako jeden z pierwszych – Klub Muzyczny Anny Jantar „Bursztyn”, którego założycielami byli Agata Materowicz i Zbigniew Rostkowski^[68]. Klub liczący 1600 osób w całej Polsce organizował spotkania, wystawy, wieczory autorskie poświęcone piosenkarce.
• Od 1984 nagroda jej imienia przyznawana jest debiutantom na Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu.
• W 1990 ukazała się pierwsza płyta, na której polscy artyści w jej hołdzie śpiewają piosenki z repertuaru artystki. Na płycie słyszymy takich wykonawców jak: Eleni, Bogusław Mec, Ewa Dębicka, Monika Borys, Mietek Szcześniak, Jolanta Jaszkowska, Joanna Zagdańska, Wiesława Sós i Magda Durecka.
• W 1994 ukazała się książka „Wspomnienie o Annie Jantar – Słońca jakby mniej...” w opracowaniu Marioli Pryzwan, a w 2000 ukazało się trzecie, poszerzone wydanie książki.
• W 2000, w 20 rocznicę tragicznej śmierci Anny Jantar, odbył się koncert poświęcony jej pamięci. Zapisem koncertu jest płyta Tyle słońca.... Do zaśpiewania piosenek mamy, Natalia Kukulska zaprosiła Halinę Frąckowiak, Marylę Rodowicz, Annę Marię Jopek, Justynę Steczkowską, Kasię Kowalską, Mietka Szcześniaka, Andrzeja Piasecznego i Kasię Nosowską.
• W latach 2004–2006 we Wrześni odbywał się Festiwal Piosenki im. Anny Jantar poświęcony m.in. twórczości piosenkarki. W tej miejscowości znajduje się amfiteatr imienia Anny Jantar – imię nadano w kwietniu 2005 – w 25 rocznicę śmierci piosenkarki.
• W 2007 w programie Jak oni śpiewają, Agnieszka Włodarczyk wykonała utwór z repertuaru Jantar „Tyle słońca w całym mieście”, który później znalazł się na jej maxi-singlu.
• W dniach 27–28 października 2007 w Bydgoszczy odbyła się trzecia edycja festiwalu Pejzaż bez Ciebie. Pierwszego dnia w części konkursowej w repertuarze Anny Jantar wystąpili młodzi wykonawcy. Drugiego dnia znani polscy artyści zaśpiewali przeboje Anny Jantar w aranżacji Krzysztofa Herdzina. Wystąpili: Kayah, Kasia Kowalska, Olga Bończyk, Ania Dąbrowska, Tatiana Okupnik, Halina Frąckowiak, Irena Jarocka, Aleksandra Bieńkowska, Małgorzata Ostrowska, Natalia Kukulska, Krzysztof Kiljański, Łukasz Zagrobelny i Karimski Club.
• Jesienią 2008 ukazała się książka wspomnieniowa o Annie Jantar autorstwa ks. prof. Andrzeja Witko.
• W kwietniu 2009 imieniem Anny Jantar została nazwana jedna z ulic w Opolu^[69].
• Jesienią 2010 jeden z tematycznych odcinków dwunastej edycji programu Taniec z gwiazdami (transmitowanego wówczas w telewizji TVN) został poświęcony największym przebojom Jantar. Wszystkie uczestniczące pary zatańczyły jeden z tańców w rytm piosenek wokalistki, a gościem specjalnym była Natalia Kukulska, która zaśpiewała utwór „Radość najpiękniejszych lat”^[70].
• 2012-06-01T00:00:00.001 1 czerwca 2012_(dts) nastąpiło odsłonięcie gwiazdy Anny Jantar w Alei Gwiazd Polskiej Piosenki w Opolu.
• 2012-06-03 3 czerwca 2012_(dts) odbył się koncert poświęcony pamięci Anny Jantar i Jarosława Kukulskiego „Życia mała garść”, podczas 49. Krajowego Festiwalu Polskiej Piosenki w Opolu.
• 2014-03-14 14 marca 2014_(dts) ukazała się książka Marioli Pryzwan „Bursztynowa Dziewczyna. Anna Jantar we wspomnieniach”, która jest poszerzonym wydaniem „Słońca jakby mniej... Wspomnienia o Annie Jantar” z 2000^[71].
• Jej wizerunek kilkukrotnie wykorzystywano w programie Twoja twarz brzmi znajomo, emitowanym w telewizji Polsat. W postać artystki wcieliły się kolejno: Paulla (wykonała utwór „Nic nie może wiecznie trwać”), Joanna Moro („Tyle słońca w całym mieście”) i Emilia Komarnicka-Klynstra („Wielka dama tańczy sama”).
• 2015-06-04 4 czerwca 2015_(dts) na kilka dni przed 65. rocznicą urodzin wokalistki ukazała się jej biografia „Tyle słońca. Anna Jantar. Biografia” autorstwa Marcina Wilka. Podczas pisania tej pracy autor konsultował się m.in. z córką Anny Jantar – Natalią Kukulską.
• W Poznaniu znajduje się ulica Anny Jantar^[72].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Mariola Pryzwan: Słońca jakby mniej… Wspomnienia o Annie Jantar. T.R.Z. – Wojciech Trzciński, 1994. ISBN 83-86432-00-4.
• Marek Dutkiewicz: Jolka, Jolka, pamiętasz?. Warszawa: Edipresse Polska, 2015. ISBN 978-83-7945-066-4. OCLC 932191601.
• Witold Filler: Gwiazdozbiór estrady polskiej: od Zimińskiej do Kayah. Warszawa: Philip Wilson, 1999. ISBN 978-83-7236-097-7. OCLC 231967378.
• Mariola Pryzwan: Bursztynowa dziewczyna: Anna Jantar we wspomnieniach. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Marginesy, 2014. ISBN 978-83-63656-45-4. OCLC 876475226.
• Marcin Wilk: Tyle słońca. Anna Jantar. Biografia. Wyd. 1. Kraków: Znak, 2015. ISBN 978-83-240-3399-7. OCLC 914275605.
• Andrzej Witko: Anna Jantar. Wyd. 2. Kraków: Wydawnictwo „Petrus”, 2012. ISBN 978-83-7720-169-5. OCLC 893401440.

Linki zewnętrzne

• Anna Jantar (oficjalny serwis poświęcony Annie Jantar). annajantar.pl. [dostęp 2020-03-20].
• Anna Jantar "Za każdy uśmiech" (nieoficjalna strona poświęcona Annie Jantar). bursztynowa-dziewczyna.pl. [dostęp 2020-03-20].
• Anna Jantar. famousfix.com. [dostęp 2020-03-14]. (ang.).
• Anna Jantar w bazie YouTube
• Anna Maria Jantar-Kukulska w bazie IMDb (ang.)
• Anna Jantar w bazie Discogs.com (ang.)
• Anna Jantar w bazie AllMusic (ang.)
• Anna Jantar (ang.) w Musixmatch
• Anna Jantar (ang.) w Rate Your Music
• Dyskografia Anna Jantar w bazie MusicBrainz (ang.)
• Anna Jantar (ang.) w Apple Music
• Anna Jantar w bazie filmpolski.pl