Anna Luiza Mycielska

Portret Anna Ludwika Radziwiłł (1729–1771)

Anna Luiza z Mycielskich Radziwiłłowa (Anna Ludwika Karolina Kunegunda) (ur. 22 października 1729, zm. 19 marca 1771 w Dreźnie) – druga żona Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńki”, hetmanowa wielka litewska i wojewodzina wileńska w latach (1754–1762)[1].

Życiorys

Była córką Macieja Mycielskiego, kasztelana kaliskiego i poznańskiego i Weroniki z Konarzewskich Mycielskiej. Pochodziła ze średniozamożnej rodziny szlacheckiej. Wychowała się na dworze ciotki Franciszki Urszuli Radziwiłłowej i jej męża, Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńki”, gdzie kształciła się literacko oraz pogłębiała swoje zainteresowane teatrem, językami i poezją. Koligacje rodzinne z Radziwiłłami Anna Luiza zawdzięczała swojej babce Teofili z Leszczyńskich. Matka Anny Luizy oraz Franciszka Urszula były przyrodnimi siostrami [2]. Dzięki temu od młodości złączyła się na stałe z rodem Radziwiłłów.

W 1744 roku poślubiła Leona Michała Radziwiłła, krajczyca litewskiego, z którym znała się od dłuższego czasu i którego szczerze kochała[3]. Miała z nim czwórkę dzieci: córkę Teofilę (ur. 1745), oraz synów: Mikołaj Radziwiłł, (ur. 1746), Michał Radziwiłł (ur. 1748) oraz Maciej Radziwiłł (ur. 1749)[4]. Po śmierci Leona Michała Radziwiłła, została pod opieką ciotki Franciszki, „Rybeńki” oraz jego brata Hieronima Floriana Radziwiłła. Kiedy w 1753 roku zmarła Franciszka Urszula Radziwiłłowa, Anna Ludwika wzięła ślub z 27 lat starszym „Rybeńką”. Po tym małżeństwie została panią dworu nieświeskiego. Z „Rybeńką” miała również czwórkę dzieci: jednego syna Hieronim Wincenty Radziwiłł, oraz córki: Weronikę, Barbarę Jadwigę, Marię Wiktorię oraz Józefę Franciszkę . Po śmierci „Rybeńki”, opiekę nad wdową Anną Luizą sprawował najstarszy syn jej zmarłego męża z pierwszego małżeństwa Karol Stanisław Radziwiłł „Panie Kochanku”[5][6].

W 1764 roku, już jako wdowa po „Rybeńce”, opuściła Nieśwież razem ze swoimi dziećmi, w wyniku niestabilnej sytuacji politycznej związanej z bezkrólewiem (1763-1764), podczas którego jej opiekun musiał uchodzić na emigrację. Stosunki między Karolem Stanisławem a Anną Luizą, były bardzo dobre. Macocha bardzo wspierała swojego pasierba w jego poczynaniach. Uciekła do neutralnego w tej sytuacji miasta Gdańsk. Karol Stanisław w wyniku napiętej sytuacji politycznej i konfliktu z Czartoryskimi, przeciwko którym Karol Stanisław występował w kwestii elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego musiał uciekać za granicę turecką. Posiadłości Radziwiłłów na Litwie zostały sekwestrowane przez konfederację generalną litewską w sierpniu 1764 r. Anna Ludwika jako pani dworu Radziwiłłów, podejmowała samodzielne próby ściągnięcia pomocy przez dyplomację. Utrzymywała kontakty z konsulem w Gdańsku Jeanem-François-Joseph Dumontem, dzięki któremu mogła prowadzić rozmowy z ministrem spraw zagranicznych Francji, Cesarem Gabrielem de Choiseul, księciem de Praslin oraz Antoine-Rene de Voyer de Paulmy, markizem d’Argenson, a także kontakt z samym Ludwikiem XV. Ostatnie cztery lata życia spędziła w Dreźnie, gdzie zmarła w 1771 roku. W tym czasie była wielokrotnie namawiana, a nawet zmuszana przez Czartoryskich do odstąpienia od Karola Stanisława, w zamian za pozostanie przy swoich dobrach, jednak nie godziła się na to. Mimo powrotu Karola Stanisława do ojczyzny w 1767 roku, Anna Luiza pozostała za granicą[7].

Anna Luiza Radziwiłłowa bardzo dbała również o przyszłość swoich dzieci z pierwszego małżeństwa. Synowie Mikołaj, Michał i Maciej zostali przyjęci do jezuickiego kolegium szlacheckiego w 1758 roku. Mikołaj i Maciej pobierali również nauki w Collegium Nobilium w Warszawie[8].

Dziś obszerna korespondencja Radziwiłłowej przechowywana jest w Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. W większości są to oryginały listów skierowanych do pasierba lub innych członków rodziny. Pozwala ona przyjrzeć się bliżej sytuacji rodzinnej Radziwiłłów oraz roli kobiety i wdowy w społeczeństwie w XVIII wieku[9].

Przypisy

  1. ↑ Dymnicka-Wołoszyńska H., Radziwiłłowa z Mycielskich Anna Ludwika (1729– –1771), [w:] E. Rostworowski (red.), Polski Słownik Biograficzny, 30, Wrocław– Warszawa i in. 1987, s. 387–388.
  2. ↑ Mariani A., Bajer M., Macocha idealna: aktywność Anny Luizy z Mycielskich Radziwiłłowej w świetle francuskiej korespondencji dyplomatycznej (1764-1765), Studia Europaea Gnesnensia, t. 10, s. 286-287
  3. ↑ Manyś B., Grobelna-Mazurek P., Uczucia, emocje i postawy życiowe Anny z Mycielskich Radziwiłłowej w świetle jej listów. Przyczynek do badań nad kobietami z kręgów magnackich Wielkiego Księstwa Litewskiego, [:w] Zapiski historyczne, Towarzystwo Naukowe w Toruniu, t.84, 2019 s. 61-62, 64-65
  4. ↑ Dymnicka-Wołoszyńska H., Radziwiłłowa z Mycielskich Anna Ludwika (1729– –1771), [w:] E. Rostworowski (red.), Polski Słownik Biograficzny, 30, Wrocław– Warszawa i in. 1987, s. 388.
  5. ↑ https://www.wilanow-palac.pl/nieodrodna_corka_swej_matki_czyli_kilka_slow_o_marii_wiktorii_radziwillownie.html Manyś B., Nieodrodna córka swej matki, czyli kilka słów o Marii Wiktorii Radziwiłłównie, Kultura Dostępna, 24 listopada 2020 [Dostęp: 3 lipca 2021]
  6. ↑ Dymnicka-Wołoszyńska H., Radziwiłł Michał Kazimierz zw. Rybeńko (1702– –1762), [w:] E. Rostworowski (red.), Polski Słownik Biograficzny, 30, Wrocław– –Warszawa i in. 1987, s. 305.
  7. ↑ Mariani A., Bajer M., Macocha idealna: aktywność Anny Luizy z Mycielskich Radziwiłłowej w świetle francuskiej korespondencji dyplomatycznej (1764-1765), Studia Europaea Gnesnensia, t. 10, s. 289-308
  8. ↑ Kazimierz Puchowski, Jezuickie kolegia szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Studium z dziejów edukacji elit, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2007, s. 495
  9. ↑ Mariani A., Bajer M., Macocha idealna: aktywność Anny Luizy z Mycielskich Radziwiłłowej w świetle francuskiej korespondencji dyplomatycznej (1764-1765), Studia Europaea Gnesnensia, t. 10, s. 285-286

Bibliografia

  • Dymnicka-Wołoszyńska H., Radziwiłłowa z Mycielskich Anna Ludwika (1729– –1771), [w:] E. Rostworowski (red.), Polski Słownik Biograficzny, 30, Wrocław– Warszawa i in. 1987, s. 387.
  • Mariani A., Bajer M., Macocha idealna: aktywność Anny Luizy z Mycielskich Radziwiłłowej w świetle francuskiej korespondencji dyplomatycznej (1764-1765), Studia Europaea Gnesnensia, t. 10, s. 281-311
  • Manyś B., Grobelna-Mazurek P., Uczucia, emocje i postawy życiowe Anny z Mycielskich Radziwiłłowej w świetle jej listów. Przyczynek do badań nad kobietami z kręgów magnackich Wielkiego Księstwa Litewskiego, [:w] Zapiski historyczne, Towarzystwo Naukowe w Toruniu, t.84, 2019 s. 57-79
  • Manyś B., Nieodrodna córka swej matki, czyli kilka słów o Marii Wiktorii Radziwiłłównie, Kultura Dostępna, 24 listopada 2020 [Dostęp: 3 lipca 2021] https://www.wilanow-palac.pl/nieodrodna_corka_swej_matki_czyli_kilka_slow_o_marii_wiktorii_radziwillownie.html
  • Dymnicka-Wołoszyńska H., Radziwiłł Michał Kazimierz zw. Rybeńko (1702– –1762), [w:] E. Rostworowski (red.), Polski Słownik Biograficzny, 30, Wrocław– –Warszawa i in. 1987, s. 299–306.
  • Kazimierz Puchowski, Jezuickie kolegia szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Studium z dziejów edukacji elit, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2007, s. 495

Media użyte na tej stronie

Anna Luiza z Mycielskich Radziwiłłowa.jpg
Autor: Anonymous Artist, Licencja: CC0
Portret Anna Ludwika Radziwiłł (1729-1771)