Anna Porfirogenetka

Anna Porfirogenetka
księżniczka bizantyjska
księżna ruska
Okres

od 988 lub 989
do 1011

Jako żona

Włodzimierza Wielkiego

Dane biograficzne
Dynastia

macedońska

Data urodzenia

13 marca 963

Data śmierci

1011

Ojciec

Roman II

Matka

Teofano

Mąż

Włodzimierz I Wielki

Anna Porfirogenetka (gr. Άννα; ur. 13 marca 963, zm. 1011) – księżna ruska, żona Włodzimierza Wielkiego. Pochodziła z dynastii macedońskiej, panującej w Bizancjum. Była córką cesarza Romana II i jego drugiej żony – Teofano.

Życiorys

Anna jako księżniczka bizantyjska

Anna była jedyną siostrą cesarzy Bazylego II Bułgarobójcy i Konstantyna VIII. Urodziła się dwa dni przed śmiercią swego ojca – cesarza Romana II. Kronikarz Jan Skylitzes odnotował dokładną datę jej urodzin – 13 marca 963 roku. Według relacji Skylitzesa dwudziestoczteroletni ojciec Anny zmarł od wyczerpania organizmu na skutek rozpustnego trybu życia. Prawdopodobnie jednak został otruty. W tym samym roku cesarzem został dowódca armii bizantyjskiej – Nicefor II Fokas, który poślubił wdowę po Romanie II – Teofano.

Kwestia zamążpójścia Anny

Dziad Anny – cesarz Konstantyn VII Porfirogeneta – w 949 roku napisał dla swojego syna traktat O zarządzaniu państwem, w którym wyraził swój stosunek do zawierania mariaży politycznych pomiędzy władcami Bizancjum a władcami ludów północnych, w tym z Rusinami:

Jeżeli kiedykolwiek którykolwiek z tych niewiernych i pogańskich plemion północnych poprosi o więzy krwi przez ślub z basileusem rzymskim, czyli albo córkę jego otrzymać za żonę, albo wydać swoją córkę za basileusa bądź syna basileusa, powinieneś odmówić tej nierozumnej prośbie. [...] Poniewać każdy naród ma inne obyczaje, inne prawo i ustawy, on powinien trzymać się swoich porządków i związki dla zmieszania krwi zawierać i tworzyć wewnątrz jednego narodu[1].

Wyjątek Konstantyn VII Porfirogeneta uczynił dla dynastii, panujących w Europie Zachodniej. Mimo że w Bizancjum przywiązywano dużą wagę do rangi rodziny cesarskiej, okoliczności polityczne wymagały zawierania sojuszy z sąsiednimi ludami poprzez małżeństwa. Nicefor II Fokas – planował małżeństwa swoich pasierbów – Bazylego i Konstantego – z bułgarskimi księżniczkami. Przewrót, w którym brała udział cesarzowa Teofano, zniweczył te plany. Cesarz został zamordowany, a na tronie bizantyjskim zasiadł siostrzeniec Nicefora II i kochanek Teofano – Jan I Tzimiskes[2]. Po śmierci Jana I w 976 roku władzę w cesarswie objęli bracia Bazyli i Konstanty, a ich siostra – zrodzona w purpurze Anna dojrzała do zamążpójścia.

Po zajęciu w 988 roku przez Rusinów greckiego miasta Korsuń na Krymie, Anna została obiecana za żonę Włodzimierzowi Wielkiemu przez swojego brata – cesarza Bazylego II. Był to jeden z warunków umowy o pomocy militarnej dla Bizancjum ze strony Rusi Kijowskiej[3].

Anna jako żona Włodzimierza Wielkiego

W 988 lub 989 roku Anna poślubiła Włodzimierza Wielkiego. Kwestią sporną jest potomstwo Anny. Starsza literatura przyjmowała, że zmarła bezpotomnie. Obecnie to stanowisko ulega pewnej modyfikacji. Według jednej z hipotez miała dwóch synów: Borysa Świętego, księcia rostowskiego, i Gleba Świętego, księcia muromskiego, oraz córkę Teofano, żonę Ostomira, posadnika Nowogrodu[4]. Niektórzy badacze przypuszczają, że córką Anny była Dobroniega Maria, ale większą popularnością cieszy się stanowisko, że Dobroniega Maria pochodziła z ostatniego małżeństwa Włodzimierza.

Anna zmarła w 1011 roku[5].

Przypisy

  1. Константин Багрянородный, О народах, соседствующих с турками, w: Об управлении империей.
  2. G. Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, Warszawa 2008, s. 293–294.
  3. G. Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, Warszawa 2008, s. 303.
  4. A. Poppe, Walka o spuściznę po Włodzimierzu Wielkim 1015-1019, "Kwartalnik Historyczny" 102, 1995/3-4, s. 4-22.
  5. Najstarsza kronika kijowska. Powieść minionych lat, Wrocław 2005, s. 115.

Bibliografia