Anna Szpakowska-Kujawska

Anna Szpakowska-Kujawska

Anna Szpakowska-Kujawska w 2022 roku
Data i miejsce urodzenia	1931 Bydgoszcz
Alma Mater	Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych we Wrocławiu
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	sztuka współczesna
Ważne dzieła
Atomy, 1967-1969
Strona internetowa

Anna Szpakowska-Kujawska (ur. 1931 w Bydgoszczy) – polska artystka współczesna.

Życiorys

Urodziła się w 1931 r. w Bydgoszczy jako najmłodsza z trojga dzieci Wacława Szpakowskiego (architekta, muzyka i fotografa, prekursora sztuki geometrycznej, minimal-artu i op-artu). Od 1935 r. mieszkała wraz z rodziną w Otwocku, a od 1945 r. we Wrocławiu.

W 1950 r. ukończyła wrocławskie Liceum Sztuk Plastycznych^[1]. Absolwentka Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych we Wrocławiu na Wydziale Malarstwa Architektonicznego. W 1956 r. uzyskała dyplom w pracowni kierowanej przez prof. Marię Dawską i prof. Eugeniusza Gepperta^[1]. W 1965 r. została stypendystką Fundacji Michaela Karolyi w Vence, a w 1998 r. – Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W 1977 r. wyróżniona została Nagrodą Prasy Dolnośląskiej za całkokształt pracy twórczej^[2]. W latach 1977–1984 mieszkała w Nigerii, gdzie nauczała malarstwa i rysunku w Kwara College of Education w Illorin.

Mieszka i pracuje we Wrocławiu^[3].

Twórczość

Anna Szpakowska-Kujawska, Kompozycja przestrzenna (model), 1970.

Twórczość Anny Szpakowskiej-Kujawskiej charakteryzuje różnorodność w podejmowanych przez artystkę formach i technikach artystycznych. Uprawia malarstwo (także ścienne), rzeźbę ceramiczną (również ceramikę architektoniczną), rysunek, kolaż oraz różnorodne techniki własne:

Różnorodność technik, form, stylistyk i motywów okazuje się mieć w tej twórczości wspólną linię tematyczną, którą jest metaforyczny portret człowieka: istoty niedoskonałej, nieraz wręcz groteskowej, a jednocześnie godnej szacunku w swoich powszednich zmaganiach z życiem. Nie sztuka, ale życie właśnie – życie osobiste w jego uniwersalnych, wspólnych wszystkich ludziom egzystencjalnych sensach – jest nieustającym tematem tej wielowątkowej twórczości^[4].

Od 1961 r. była członkinią tzw. Szkoły Wrocławskiej (nazwanej później Grupą Wrocławską)^[5] – grupy skupiającej wybitnych artystów wrocławskich, w której działali między innymi Jan Chwałczyk, Wanda Gołkowska, Józef Hałas czy Alfons Mazurkiewicz.

Początkowo w jej twórczości ujawniały się inspiracje z zagranicznych podróży (cykle Dionizje^[6] i Aleksandryjczycy). Równolegle istotna stała się dla niej sztuka portretowa, za pomocą której oddawała stany emocjonalne oraz psychikę przedstawianych osób, zarówno znanych jej, jak i zupełnie obcych przechodniów. W 1963 r. odbyła podróż do Azji Centralnej, gdzie zainspirowała się tamtejszą architekturą – domami i świątyniami. Podróż ta miała wpływ na jej dalszą ścieżkę artystyczną, podejmowane tematy i wybierane formy:

Uproszczone formy, obłe kształty, nieregularne linie transferuje ze sfery architektury do swoich prac. Ludzie w jej obrazach stają się postaciami syntetycznymi, a zarazem niewykończonymi, niedokładnymi. Postać człowieka jest tutaj zhomogenizowana, należy raczej mówić o masie ludzkiej, grupie podobnych do siebie, zunifikowanych jednostek^[1].

Jednym z najbardziej znanych cykli wykonanych przez Szpakowską-Kujawską są, wykonane w latach 1967–1969, Atomy. W 1968 r. prace były wystawiane w prowadzonej przez Jerzego Ludwińskiego Galerii „Pod Moną Lisą”. Atomy przedstawiają kompozycje składające się z wiru postaci pozbawionych zindywidualizowanych cech:

W tych, głównie monochromatycznych, obrazach artystka przedstawia postaci patrzące ku górze, z nadzieją bądź obawą. Czasem przypominają one nadlatujące bombowce, innym razem zaś tłum, proletariat, społeczeństwo zdominowane przez ustrój totalitarny^[1].

Do Atomów nawiązuje seria Czas zatrzymany, na którą składało się również malarstwo wielkoformatowe. W 1971 r. Szpakowska-Kujawska wykonała kompozycję malarską na płytkach ceramicznych elewacji Instytutu Matematyki Uniwersytetu Wrocławskiego, w 1975 r. podobna praca znalazła się na sklepieniu holu wejściowego Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej we Wrocławiu^[1].

Szpakowska-Kujawska uczestniczyła w Sympozjum Plastycznym Wrocław '70, podczas którego pracowała zarówno jako artystka indywidualna (zaproponowała, ostatecznie niezrealizowany, projekt Kompozycji przestrzennej^[7]) oraz jako członkini zespołu kierowanego przez Mariana Bogusza.

W latach 80., pod wpływem swojego pobytu w Nigerii, Szpakowska-Kujawska zwróciła się ku żywej, jasnej kolorystyce, czego przykładem jest praca Jest się^[4]. W kolejnej dekadzie artystka tworzyła rzeźby (cykl Zmęczeni) oraz kolaże (Pisane). Na cykl Zmęczeni składają się, wykonane z szamotu, rzeźby przedstawiające ściągnięte i pomarszczone twarze. Rzeźby wykonane zostały w trakcie pleneru ceramicznego we Wrocławskich Zakładach Fajansu i inspiracją dla nich stały się m.in. twarze robotników, którzy pomagali artystce^[8]. Prace z cyklu Pisane, na kompozycję których składały się litery i słowa powycinane z książek, kontynuowane były przez Szpakowską-Kujawską w XXI wieku.

W 2015 r. Szpakowska-Kujawska wydała Ekundayo albo droga, zbiór wspomnień ze swojego pobytu w Nigerii^[9].

W ostatnich latach inspiracją dla artystki stała się przyroda Dolnego Śląska, a w szczególności rejonów Kotliny Kłodzkiej, czego dowodem jest cykl Droga do środka^[10].

Wybrane prace

Cykle

• Aleksandryjczycy, 1960;
• Dionizje, 1960−1961;
• Ballady rodzinne, 1963;
• Atomy, 1967−1969;
• Polskie opowieści rodzinne, 1976;
• Znikania, 1986−1987;
• Pisane, lata 90.;
• Droga do środka, 1. dekada XXI w..;
• Opowieści, 2. dekada XXI w.;
• Niepokoje, 2. dekada XXI w.

Kompozycje wielkoformatowe

• Kompozycja malarska na płytkach ceramicznych na elewacji Instytutu Matematycznego Uniwersytetu Wrocławskiego, 1971;
• Kompozycja malarska w holu głównym Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej we Wrocławiu, 1975.

Rzeźby

• Zmęczeni, lata 90.;
• Skrzydlaki, 2. dekada XXI w.

Wystawy indywidualne

• 1961 – Klub Dziennikarza we Wrocławiu; BWA w Poznaniu; Klub 13 Muz w Szczecinie;
• 1968 – Galeria pod Moną Lisą we Wrocławiu;
• 1969/1970 – Muzeum Narodowe we Wrocławiu;
• 1970 – Galeria ZPAP w Katowicach;
• 1972 – Galeria „EL” w Elblągu;
• 1975 – Galeria „U Dziennikarzy” we Wrocławiu, BWA w Szczecinie;
• 1977 – Galeria BWA we Wrocławiu;
• 1986 – Galeria „W Pasażu” we Wrocławiu; Galeria Historyków Sztuki w Warszawie;
• 1990 – Patrzymy, Galeria BWA „Awangarda” we Wrocławiu;
• 1996 – Pisaniny, Galeria BWA „Awangarda” we Wrocławiu;
• 1998 – Muzeum Narodowe we Wrocławiu
• 2002 – Wystawa prac powstałych w trakcie pobytu w Nigerii, Muzeum Narodowe we Wrocławiu
• 2003 – Galeria „II piętro” we Wrocławiu;
• 2005 – Jest się, Muzeum Narodowe we Wrocławiu^[11] oraz Muzeum Śląskie w Katowicach
• 2006 – Jest się, Galeria Miejska Arsenał w Poznaniu;
• 2018/2019 – Zmęczeni, Muzeum Współczesne Wrocław^[1].

Wystawy zbiorowe

• 1961 – Wystawa Ziem Nadodrzańskich we Wrocławiu;
• 1962 – Festiwal Polskiego Malarstwa Współczesnego w Szczecinie;
• 1963 – Wystawa i sympozjum „Złote Grono” w Zielonej Górze;
• 1966 – Sto obrazów polskich malarzy, Sztokholm;
• 1967 – Polskie malarstwo współczesne, Bergen, Stavanger, Kopenhaga, Helsinki;
• 1968 – Triennale Rysunku we Wrocławiu;
• 1970 – Sympozjum Plastyczne Wrocław '70;
• 1974 – Triennale Rysunku we Wrocławiu (wyróżnienie);
• 1985 – Wystawa „Grupy Wrocławskiej”, Galeria „W Pasażu”, Wrocław;
• 1986 – Sztuka Wrocławia, Drezno;
• 1990 – Sztuka Wrocławia 1945–70, Muzeum Narodowe we Wrocławiu;
• 1999 – Wystawa Okręgu Wrocławskiego ZPAP;
• 2002 – Sztuka Reduktywna, BWA w Lublinie;
• 2003/2004 – Jeden rok, 30 pozycji, 30 przestrzeni, Museum of Modern Art, Hunfeld^[1].

Galeria

• 

  Anna Szpakowska-Kujawska, Kompozycja przestrzenna – dynamiczna (projekt), 1970.

• 

  (c) Jaroslaw Komar, CC BY-SA 3.0

  Na pierwszym planie: Anna Szpakowska-Kujawska, mozaika na fasadzie budynku Wydziału Matematyki i Informatyki Uniwersytetu Wrocławskiego, 1971; w tle: tzw. Manhattan.

• 

  Anna Szpakowska-Kujawska, mozaika na fasadzie budynku Wydziału Matematyki i Informatyki Uniwersytetu Wrocławskiego, 1971.

• 

  Kompozycja przestrzenna (dynamiczna), projekt, projekt, dokumentacja z wystawy w Muzeum Architektury we Wrocławiu, fot. Michał Diament, 1970, kolekcja MWW

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona artystki (pol.)