Anna Tomaszewicz-Dobrska

Anna Tomaszewicz-Dobrska
Ilustracja
Portret Anny Tomaszewicz-Dobrskiej
Data i miejsce urodzenia

13 kwietnia 1854
Mława

Data i miejsce śmierci

12 czerwca 1918
Warszawa

Zawód, zajęcie

lekarka

Anna Tomaszewicz-Dobrska (ur. 13 kwietnia 1854 w Mławie, zm. 12 czerwca 1918 w Warszawie) – polska lekarka chorób kobiecych i pediatra, pierwsza kobieta z dyplomem lekarskim, która praktykowała na ziemiach polskich jako lekarz[1][2][3].

Życiorys

Urodziła się w rodzinie urzędniczej. Wykształcenie średnie odebrała w Łomży i na pensji Paszkiewiczowej w Warszawie. W wieku 17 lat wyjechała na studia medyczne do Zurychu, które ukończyła 6 lat później. W trakcie piątego roku studiów otrzymała asystenturę u neurologa i psychiatry Eduarda Hitziga w Klinice Psychiatrii Uniwersytetu Zuryskiego[3]. Pracę doktorską napisała w 1877 roku pod kierunkiem Ludimara Hermanna. Studia uzupełniła w Wiedniu i w Berlinie.

Po studiach powróciła do Warszawy, lecz nie mogła nostryfikować dyplomu ze względu na płeć. Jej aplikacja do Warszawskiego Towarzystwa Lekarskiego została odrzucona, pomimo pozytywnej opinii prezesa Towarzystwa, prof. Henryka Hoyera. W debacie publicznej, którą rozpoczął artykuł krytykujący studiujące kobiety i chwalący odrzucenie aplikacji Tomaszewicz-Dobrskiej, po jej stronie stanęli Aleksander Świętochowski i Bolesław Prus[2]. Wobec niemożliwości praktykowania w kraju, Tomaszewicz-Dobrska wyjechała nostryfikować dyplom do Sankt Petersburga. Tam dopuszczono ją do egzaminów końcowych na Akademii Medyko-Chirurgicznej ze względu na podjętą pracę opiekunki haremu sułtana, który chwilowo gościł w mieście[2].

W 1880 roku powróciła do Warszawy i rozpoczęła prywatną praktykę lekarską, specjalizując się w chorobach kobiecych i pediatrii. Rok później wzięła ślub z lekarzem Konradem Dobrskim. Początkowo pracowała charytatywnie lecząc głównie biedotę, miała też pacjentki wśród najbogatszych rodzin, dla których okazanie zaufania kobiecie-lekarzowi było demonstracją postępowości. Od 1882 roku, przez 30 lat, pracowała jako lekarz w szpitalu położniczym. Jako pierwsza w Warszawie wykonała cięcie cesarskie w 1896 roku[3]. Jednocześnie prowadziła wykłady dla akuszerek. Pod koniec lat 80. XIX wieku rozpoczęła pracę na pensji Jadwigi Papi jako lekarka szkolna i wykładowczyni higieny[4]. Pracowała też jako opiekunka szwalni w Warszawskim Towarzystwie Dobroczynności, od 1912 roku jako lekarka w schronisku dla nauczycielek, później zaś w Towarzystwie Kolonii Letnich dla Dzieci.

W wieku 52 lat rozpoczęła aktywną działalność w Towarzystwie Kultury Polskiej, pisywała m.in. do tygodnika „Kultura Polska” i publicznie przemawiała na temat znaczenia praw kobiet. Uczestniczyła też w pracach organizacji kobiecych, organizując w 1881 i 1907 jubileusze ku czci Elizy Orzeszkowej. Jubileusz w 1907 roku posłużył jako pretekst do stworzenia zjazdu działaczek z trzech zaborów[5], który zorganizowała Melania Rajchmanowa[6].

Pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 178-5-28/29)[7].

Przypisy

  1. ↑ Tomaszewicz-Dobrska Anna, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2019-03-06].
  2. ↑ a b c Jerzy Kulikowski, Medycynierka, Polityka, 2009 [dostęp 2019-03-06] (pol.).
  3. ↑ a b c Ewa Dziwisz, Ewa Podogrocka, Anna Tomaszewicz-Dobrska – Unlearned Lessons, www.unless-women.eu [dostęp 2019-03-06] [zarchiwizowane 2018-12-10].
  4. ↑ Dioniza Wawrzykowska-Wierciochowa, Tajne pensje żeńskie w Królestwie Polskim, str 145,146.
  5. ↑ Anna Tomaszewicz-Dobrska, [w:] Cecylia Walewska, W walce o równe prawa: nasze bojownice, Polona, 1930, s. 30–31 [dostęp 2019-04-15].
  6. ↑ Czajecka 1987 ↓, s. 469.
  7. ↑ Cmentarz Stare Powązki: Dobrscy, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2020-05-24].

Bibliografia

  • Bogusława Czajecka: Rajchmanowa z Hirszfeldów (Hirschfeldów) Melania. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 30. 1987, s. 468–469. ISBN 83-04-02733-X.
  • Zembrzuski L., Dobrska Tomaszewicz Anna, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 5, Kraków 1936–1946, s. 259
  • Filar Z., Anna Tomaszewicz-Dobrska. Karta z dziejów polskich lekarek, Warszawa 1959.
  • Wajs K., Wajs S., Anna Tomaszewicz-Dobrska w walce o równouprawnienie kobiet w zawodzie lekarza w 2 poł. XIX w. w: „Archiwum Historii Medycyny” 1977, zesz. 2, s. 188–193.
  • Piotr Szarejko, Słownik lekarzy polskich XIX wieku, tom II, Wydawnictwo Naukowe „Semper”, Warszawa 1994, s. 54–57 (z fotografią)
  • Małgorzata Marcysiak, Anna Tomaszewicz-Dobrska, w: Słownik biograficzny polskich nauk medycznych XX wieku, tom 3, zeszyt 1 (redakcja i opracowanie Bożena Urbanek), Instytut Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk, Zakład Historii Nauk Medycznych, Warszawa 2004, s. 92–94 (z fotografią)

Media użyte na tej stronie

Anna Tomaszewicz-Dobrska.jpg
Autor: Autor nieznany, Licencja: CC0
Portret Anny Tomaszewicz-Dobrskiej z książki Cecylii Walewskiej "W walce o równe prawa: nasze bojownice" z 1930 roku, rozdział o Annie Tomaszewicz-Dobrskiej. Archiwum Polona (Biblioteka Narodowa).