Anna Walentynowicz

Anna Walentynowicz
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

15 sierpnia 1929
Sienne, Polska

Data i miejsce śmierci

10 kwietnia 2010
Smoleńsk, Rosja

Przyczyna śmierci

katastrofa polskiego Tu-154 w Smoleńsku

Miejsce spoczynku

cmentarz Srebrzysko

Zawód, zajęcie

operator suwnicy

Pracodawca

Stocznia Gdańska

Rodzice

Nazar Lubczyk,
Pryśka z domu Paszkoweć

Małżeństwo

Kazimierz Walentynowicz (1964-1971, jego śmierć)

Dzieci

Janusz Walentynowicz

Krewni i powinowaci

Olga Lubczyk (siostra), Katarzyna Lubczyk (siostra), Piotr Lubczyk (brat), Wasyl Lubczyk (brat), Iwan Suszczuk (brat przyrodni), Piotr Walentynowicz (wnuk)

podpis
Odznaczenia
Order Orła Białego Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Wolności i Solidarności Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi Brązowy Krzyż Zasługi Odznaka pamiątkowa "Krzyż Solidarności Walczącej"
Anna Walentynowicz i Lech Wałęsa podczas mszy w czasie strajku w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 roku
Anna Walentynowicz trzyma plakat „Solidarności” (z dzieckiem), 1983
Prezydent Lech Kaczyński dekoruje Annę Walentynowicz Orderem Orła Białego, 3 maja 2006
Dom w Gdańsku-Wrzeszczu, w którym Anna Walentynowicz mieszkała do śmierci
Pamiątkowa tablica w miejscu zamieszkania Anny Walentynowicz
Grób Anny Walentynowicz na Srebrzysku w Gdańsku
Pomnik Anny Walentynowicz w Gdańsku-Wrzeszczu

Anna Walentynowicz z domu Lubczyk (ur. 15 sierpnia 1929 w Siennem, zm. 10 kwietnia 2010 w Smoleńsku) – polska robotnica i działaczka społeczna pochodzenia ukraińskiego, opozycjonistka w PRL, współzałożycielka Wolnych Związków Zawodowych, działaczka NSZZ „Solidarność”. Dama Orderu Orła Białego.

Życiorys

Anna Walentynowicz urodziła się 15 sierpnia 1929 we wsi Sienne (obecnie Sadowe) na wschód od Tuczyna, niedaleko Równego na Wołyniu, na wschodzie II Rzeczypospolitej w chłopskiej rodzinie ukraińskich protestantów (sztundystów) jako córka Nazara i Pryśki Lubczyków. Miała pięcioro rodzeństwa – Olgę, Katarzynę, Piotra, Wasyla oraz przyrodniego brata Iwana (Pryśka Paszkoweć była wdową, gdy wychodziła za mąż za Nazara Lubczyka). We wrześniu 1937 zmarła jej matka. W 1940 Nazar Lubczyk ponownie ożenił się – z Marią Ozarczuk. Ze związku tego narodziło się kolejnych pięcioro dzieci. Anna Lubczyk w dzieciństwie ukończyła cztery klasy szkoły powszechnej (w czasie wojny szkoła w Siennem została zlikwidowana przez Niemców). Z powodu niedostatku, mając 12 lat, zmuszona była pójść do pracy do polskich zarządców pobliskiego majątku Pustomyty, którzy prawdopodobnie w grudniu 1943 zabrali ją ze sobą mówiąc – niezgodnie z prawdą – że jej bliscy nie żyją. Razem z nimi znalazła się w Malcowiźnie (obecnie Rudniki) pod Warszawą[1]. Stąd razem ze swymi gospodarzami przeniosła się później w okolice Gdańska, gdzie pracowała w gospodarstwie rolnym. Potem zatrudniła się w piekarni, a następnie w fabryce margaryny[2].

W listopadzie 1950 Anna Walentynowicz zapisała się na kurs spawacza i trafiła do Stoczni Gdańskiej. Szybko stała się przodownicą pracy. Wyrabiała 270% normy. Jej zdjęcia trafiły do gazet. W nagrodę, jako członkini komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej, wysłana została w sierpniu 1951 na zjazd młodzieży do Berlina[3]. Jednakże wkrótce potem oddała legitymację ZMP i wstąpiła do Ligi Kobiet. Jako działaczka tej organizacji zaczęła zabiegać o prawa pracowników. Wtedy zaczęły się jej kłopoty z Urzędem Bezpieczeństwa Publicznego. We wrześniu 1952 urodziła syna Janusza[3][4]. Postanowiła jednakże nie wychodzić za mąż za ojca dziecka[3].

Z czasem ciężka praca spawacza zrujnowała jej zdrowie. Zrezygnowała jednak z możliwości uzyskania świadczenia rentowego i przekwalifikowała się na suwnicową.

W 1968, gdy domagała się wyjaśnienia defraudacji pieniędzy z funduszu zapomogowego, podjęto nieudaną, próbę wyrzucenia jej z pracy. W obronie koleżanki stanęła cała załoga wydziału W-3, gdzie pracowała.

Podczas robotniczego protestu w grudniu 1970 Anna Walentynowicz przygotowywała strajkującym posiłki. W styczniu 1971 wybrano ją na delegatkę na spotkanie z I Sekretarzem KC PZPR Edwardem Gierkiem[5]. W 1978 r. została jedną ze współzałożycieli Wolnych Związków Zawodowych. Jej mieszkanie było punktem kontaktowym WZZ. To sprowadziło na nią szykany ze strony Służby Bezpieczeństwa MSW, m.in. w postaci zatrzymywania na 48 godzin i rewizji[5].

8 sierpnia 1980[2], pięć miesięcy przed osiągnięciem wieku emerytalnego, Annę Walentynowicz dyscyplinarnie zwolniono z pracy. Decyzja dyrekcji przesądziła o wybuchu strajku w dniu 14 sierpnia, w wyniku którego powstał NSZZ „Solidarność”. Pierwszym postulatem protestujących robotników było przywrócenie Anny Walentynowicz do pracy. Władza uległa ich żądaniom i wkrótce przywróciła ją do pracy.

W 1981 r., podczas spotkania z robotnikami w Radomiu, dwóch funkcjonariuszy SB MSW we współpracy z Ewą SobólTW ps. „Karol”[6] miało podjąć próbę zamordowania Walentynowicz – za pomocą leku furosemid spowodować śmiertelne odwodnienie[7] (wg opinii władz IPN, śmiertelną ofiarą analogicznych działań mógł paść również jeden z liderów radomskiej opozycji antykomunistycznej Jacek Jerz)[8]. W 2009 IPN postawił im zarzuty[9]. W sierpniu 2010 warszawski pion śledczy IPN skierował sprawę przeciwko Tadeuszowi G., Markowi K. i Wiesławowi S. do Sądu Okręgowego w Radomiu[10].

W stanie wojennym w PRL internowana, po rozbiciu siłą strajku w Stoczni Gdańskiej. 9 marca 1983 Anna Walentynowicz stanęła przed sądem w Grudziądzu oskarżona o udział w organizacji strajku w grudniu 1981. Na rozprawę przyjechał Lech Wałęsa. Walentynowicz skazano na 1,5 roku pozbawienia wolności w zawieszeniu.

Do zakładu karnego trafiła 4 grudnia 1983 za udział w próbie wmurowania tablicy upamiętniającej górników kopalni „Wujek”[11]. Z więzienia w Lublińcu zwolniono ją w kwietniu następnego roku. 5 kwietnia 1984 ze względu na zły stan zdrowia oskarżonych, sąd w Katowicach na czas nieokreślony odroczył proces Anny Walentynowicz i Ewy Tomaszewskiej aresztowanych pod zarzutem zorganizowania manifestacji w grudniu 1983 pod krzyżem przy Kopalni Węgla Kamiennego „Wujek” w Katowicach.

Była inicjatorką protestu głodowego po zabójstwie ks. Jerzego Popiełuszki, przeprowadzonego od 18 lutego 1985 do 31 sierpnia w krakowskiej parafii ks. Adolfa Chojnackiego. W latach 80. XX w. krytykowała ówczesne kierownictwo związku skupione wokół L. Wałęsy. Istotą sporu stała się informacja o Lechu Wałęsie jako TW z SB i sprzeciw Walentynowicz wobec polityki prowadzącej do Okrągłego Stołu, określanej przez nią jako „ugodowa”. Pozostawała w kontakcie ze środowiskiem Andrzeja Gwiazdy. Z tego też względu po 1989 nie utożsamiała się z polityką rządzących partii postsolidarnościowych. W wyborach parlamentarnych w 1993 bez powodzenia kandydowała do Sejmu z listy komitetu „Poza Układem” (otrzymała 1431 głosów). W 1995 w formie listu otwartego zwróciła się z szeregiem krytycznych pytań do Lecha Wałęsy[12].

W 2000 r. odmówiła przyjęcia tytułu honorowego obywatela Gdańska[5]. Będąc w trudnej sytuacji materialnej, w 2003 wystąpiła o 120 tys. złotych odszkodowania za prześladowania w latach 80. XX w., choć wcześniej wykluczała taki krok. W lutym 2005 Sąd w Gdańsku odmówił przyznania świadczeń ze względu na przedawnienie roszczeń. Po tym A. Walentynowicz nie zgodziła się przyjąć emerytury specjalnej od prezesa Rady Ministrów Marka Belki. Ostatecznie w kolejnej instancji 22 lutego sąd przyznał jej 70 tys. złotych odszkodowania.

W lipcu 2006 gdański Instytut Pamięci Narodowej ujawnił, że Annę Walentynowicz inwigilowało ponad 100 funkcjonariuszy i tajnych współpracowników Służby Bezpieczeństwa, w 1981 planując jej zabicie przez zniszczenie organizmu mieszanką leków.

Krzysztof Wyszkowski, ze względu na etos Anny Walentynowicz i jej związanie z ideą Solidarności, nadał jej przydomek Anna Solidarność[13][14].

W 1996 r. odnalazła swą rodzinę na Ukrainie, z którą do śmierci utrzymywała bliski kontakt (wielokrotnie odwiedzała ich na Wołyniu)[15].

Śmierć, pogrzeb, ekshumacja

Zginęła w katastrofie polskiego samolotu Tu-154M w Smoleńsku 10 kwietnia 2010 w drodze na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej[16].

W identyfikacji zwłok w Moskwie uczestniczył jej syn Janusz. Jako że ciało nie doznało znacznych uszkodzeń, bez kłopotów je rozpoznał[17].

Trumna Anny Walentynowicz wróciła do Polski 15 kwietnia 2010 wraz z trumnami 33 innych uczestników lotu do Smoleńska[18]. Na płycie lotniska Okęcie odbyła się oficjalna uroczystość przywitania ofiar z udziałem najwyższych władz państwowych oraz rodzin. Następnie trumny zostały przewiezione 34 karawanami w kondukcie żałobnym ulicami Warszawy (Żwirki i Wigury i Trasą Łazienkowską) na Torwar, skąd mogli je odbierać bliscy ofiar.

21 kwietnia 2010 na cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku-Wrzeszczu (rejon VI, kwatera I-1b-9)[19] odbył się pogrzeb, w którym formalnie została pochowana Anna Walentynowicz[20][21].

W lipcu 2012 r, gdy rodzina Anny Walentynowicz po około dwóch latach starań uzyskała wgląd do dokumentacji z jej sekcji w Moskwie[17], stwierdziła rozbieżność ze stanem faktycznym danych zarówno medycznych ciała zalutowanego w trumnie, jak i dotyczących jego odzienia w aktach przekazanych polskiej prokuraturze przez Rosjan[22]. W związku z tym pełnomocnik rodziny Stefan Hambura złożył wniosek o ekshumację[17].

17 września 2012 na polecenie Wojskowej Prokuratury Okręgowej w Warszawie prowadzącej śledztwo w sprawie katastrofy smoleńskiej dokonano ekshumacji zwłok pochowanych w grobie Anny Walentynowicz[23].

25 września 2012 w oparciu o wyniki przeprowadzonych badań DNA Wojskowa Prokuratura Okręgowa w Warszawie stwierdziła, że w grobie na cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku-Wrzeszczu znajdowało się ciało innej ofiary katastrofy, Teresy Walewskiej-Przyjałkowskiej[24][25]. Prokuratura wojskowa poinformowała, że przed oficjalnym pogrzebem w kwietniu 2010 ciało Anny Walentynowicz zostało zamienione z ciałem tej ostatniej i błędnie pochowane w grobie na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[24]. Ekshumacji szczątków złożonych na Cmentarzu Powązkowskim, które okazały się ciałem Anny Walentynowicz, dokonano w dniu 18 września 2012[26].

„To rodzina błędnie rozpoznała ciało Anny Walentynowicz podczas okazania” – powiedział podczas sejmowej debaty poświęconej działaniom państwa po katastrofie smoleńskiej prokurator generalny, Andrzej Seremet. Syn Anny Walentynowicz stanowczo zaprzecza, by się pomylił[27].

W trakcie badania właściwego ciała Anny Walentynowicz w Zakładzie Medycyny Sądowej we Wrocławiu[28] znaleziono cztery metalowe elementy o wymiarach od 0,2 do 1,2 cm. W opinii śledczych były to prawdopodobnie nity z poszycia samolotu. Stwierdzono również, że w Moskwie doszło do profanacji ciała[29].

Powtórny pogrzeb legendy Solidarności odbył się na gdańskim cmentarzu Srebrzysko w dniu 28 września 2012[30].

Filmografia[31]

Role filmowe

Filmy dokumentalne

  • Anna Walentynowicz, reż. Krzysztof Wojciechowski, 1993
  • Anna Walentynowicz, reż. Andrzej Bednarek, 1994
  • Prisoners of „Freedom”, reż. Laura Quaglia, 2004 (prod. Włochy, Rosja)
  • Doceniałam każdy przeżyty dzień, reż. Jędrzej Lipski, Piotr Mielech, 2010

Nawiązania

  • Postać wzorowaną na Annie Walentynowicz stworzono w filmie Volkera Schlöndorffa Strajk (2007). Została w nim przedstawiona jako analfabetka, a jej syn jako członek ZOMO[32], co stanowi elementy fikcyjne dzieła. W odpowiedzi na to adwokat Walentynowicz, Stefan Jaworski, zapowiedział w 2006 wejście na drogę prawną w obronie naruszonych dóbr osobistych Anny Walentynowicz[33], z czego ostatecznie zrezygnowano.

Odznaczenia i nagrody

Upamiętnienie

Rondo im. Anny Walentynowicz w Tomaszowie Mazowieckim

Przypisy

  1. Igor Hałagida, Nieznane dzieciństwo Anny Walentynowicz, „Pamięć.pl” 2016, nr 7/8.
  2. a b Cezary Gmyz, Skromna, niepokorna Anna Solidarność, Rzeczpospolita, 15 kwietnia 2010, [dostęp 2010-04-15].
  3. a b c Ludzie może i nie są źli wysokieobcasy.pl, 19 kwietnia 2010 [dostęp 2011-07-22].
  4. Anna Walentynowicz: Ciepło rodzinie dawała w dwójnasób, dziennikbaltycki, 16 kwietnia 2010 [dostęp 2011-07-22].
  5. a b c https://encysol.pl/es/encyklopedia/biogramy/19299,Walentynowicz-Anna.html?search=81053.
  6. Walentynowicz poznała nazwiska SB-ków. wprost.pl, 4 sierpnia 2006. [dostęp 2020-11-07].
  7. Akt oskarżenia przeciwko byłym funkcjonariuszom SB Tadeuszowi G., Markowi K. i Wiesławowi S. w sprawie Anny Walentynowicz. www.ipn.gov.pl, 23 sierpnia 2010. [dostęp 2020-11-07].
  8. Z filmoteki Bezpieki, odc. 62, IPN TV, wiceprezes IPN Agnieszka Rudzińska – wypowiedź nt. próby otrucia Anny Walentynowicz oraz okoliczności śmierci Jacka Jerza (od czasu nagrania 13:25).
  9. Próbowali otruć legendę Solidarności – staną przed sądem. wiadomosci.wp.pl, 23 sierpnia 2010. [dostęp 2011-07-22].
  10. Esbecy oskarżeni o próbę otrucia Walentynowicz. www.deon.pl, 23 sierpnia 2010. [dostęp 2010-08-23].
  11. Angelika Blinda, Karol Chwastek, Aleksandra Korol-Chudy, Michał Dzióbek, Ewelina Małachowska, Ryszard Mozgol: Stan wojenny 1981–1983. Materiały edukacyjne do wystawy elementarnej Instytutu Pamięci Narodowej. Katowice: IPN – Śląskie Centrum Wolności i Solidarności, 2021, s. 18. ISBN 978-83-949240-9-6.
  12. Prezydencie, Polacy żądają odpowiedzi!. lustracja.eu. [dostęp 2010-04-10].
  13. Anna Solidarność – Piotr Jakucki – NowyEkran.pl. piotrjakucki.nowyekran.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-05)]..
  14. Anna Solidarność.
  15. W 1996 roku Anna Walentynowicz dowiedziała się o istnieniu swej najbliższej rodziny na Ukrainie. Ponieważ informacje o poszukujących jej krewnych pochodziły z Tarnopola, początkowo udała się właśnie do tego miasta. Dopiero po spotkaniu z Hasajem i wyjaśnieniu nieporozumienia, telefonicznie skontaktowała się z rodziną. – Z tej [pierwszej] naszej rozmowy nic nie wyszło, po prostu dlatego, że jedyne, co mogłyśmy wymówić do słuchawki, to nasze imiona: „Olu!”, „Aniu!” – wspomina Olga Lubczyk. Następnego dnia siostry spotkały się na dworcu autobusowym w Równem. Tego wydarzenia nie dożył niestety Nazar Lubczyk; zmarł w grudniu 1995 roku. Od tego momentu przez następnych czternaście lat Anna Walentynowicz niemal każdego roku odwiedzała krewnych na Ukrainie (z przerwą, gdy nie pozwolił na to jej stan zdrowia). Po raz ostatni doszło do tego w lipcu 2009 roku, gdy przyjechała do Sławuty w obwodzie chmielnickim na pogrzeb przyrodniego brata Iwana. Ponownie zamierzała zawitać na Wołyń w sierpniu 2010 roku. W przeddzień feralnego lotu do Smoleńska Walentynowicz zadzwoniła do kuzyna Michała Paszkowcia z Kijowa, któremu obiecała opowiedzieć szczegóły ze swego życia. Nie zdążyła. Igor Hałagida, Nieznane dzieciństwo Anny Walentynowicz.
  16. Lista pasażerów i załogi samolotu TU-154. mswia.gov.pl, 10 kwietnia 2010. [dostęp 2010-04-10].
  17. a b c Waldemar Żyszkiewicz: Piotr Walentynowicz: Będziemy działać do upadłego. „Tygodnik Solidarność”, nr 35, z 24 sierpnia 2012salon24.pl, 21 sierpnia 2012.
  18. Wróciły kolejne ciała. tvn24.pl, 2010-04-15. [dostęp 2010-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-18)]. (pol.).
  19. Anna Walentynowicz. cmentarze-gdanskie.pl. [dostęp 2020-05-31].
  20. Anna Walentynowicz spoczęła na gdańskim cmentarzu. interia.pl, 21 kwietnia 2010. [dostęp 2017-07-07].
  21. Anna Walentynowicz spoczęła na gdańskim cmentarzu Srebrzysko. rmf24.pl, 21 kwietnia 2010. [dostęp 2010-05-27].
  22. Kto leży w grobie Anny Walentynowicz?. niezalezna.pl, 13 lipca 2012.
  23. IAR, PAP, kk: To nie Anna Walentynowicz? Kolejna ekshumacja. polskieradio.pl, 18 września 2012. [dostęp 2012-09-18].
  24. a b Zamieniono ciało Anny Walentynowicz. insilesia.pl, 2012-09-25. [dostęp 2016-06-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-10)].
  25. Ciało Anny Walentynowicz zostało zamienione z ciałem innej ofiary katastrofy smoleńskiej. gazeta.pl, 2012-09-25.
  26. Ekshumacje ofiar katastrofy smoleńskiej: Szczątki Walentynowicz i Walewskiej-Przyjałkowskiej w Zakładzie Medycyny Sądowej. gazetaprawna.pl, 18 września 2012. [dostęp 2012-09-25].
  27. Anna Kafel-Dalecka: Ciało Anny Walentynowicz identyfikował jej syn. radioszczecin.pl, 2012-09-27. [dostęp 2016-02-26].
  28. Rodzina odebrała ciało Anny Walentynowicz. rp.pl, 25 października 2012.
  29. Rosjanie zbezcześcili ciało Anny Walentynowicz. Ohydnie. fakt.pl, 27 września 2012.
  30. Drugi pogrzeb Anny Walentynowicz. WP.PL, 28 września 2012. [dostęp 2012-09-28].
  31. Anna Walentynowicz. filmpolski.pl.
  32. Kontrowersje w dniu premiery „Strajku”. onet.pl, 2007-02-19. [dostęp 2016-03-01].
  33. Waldemar Żyszkiewicz – Strajk. Makatka z Gdańska, waldemar-zyszkiewicz.pl [dostęp 2011-07-22].
  34. M.P. z 2006 r. nr 46, poz. 481.
  35. Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski z dnia 11 listopada 1990 roku. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 60, nr 4 z 20 grudnia 1990. 
  36. Michael Szporer: Solidarity: The Great Workers Strike of 1980. Lexington Books, 2012–2014, s. 303. ISBN 0-7391-7487-8.
  37. amk: Nagroda RPO dla Walentynowicz. rp.pl, 10 grudnia 2009. [dostęp 2009-12-10].
  38. M.P. z 2018 r. poz. 564.
  39. Anna Walentynowicz na liście 100 najbardziej wpływowych kobiet tygodnika „Time”, Wprost, 6 marca 2020 [dostęp 2020-03-06] (pol.).
  40. Rondo Anny Walentynowicz w Gdyni. trojmiasto.pl, 21 października 2010. [dostęp 2010-11-21].
  41. Tablice ku czci Walentynowicz i Rybickiego. rp.pl, 8 kwietnia 2011. [dostęp 2011-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-04)].
  42. Skwer Anny Walentynowicz otwarty. wroclaw.pl, 2013-08-26. [dostęp 2018-05-05]. (pol.).
  43. Odsłonięcie pomników Anny Walentynowicz i Janusza Kurtyki w Ossowie, 11.04.2015. 2015-04-13. [dostęp 2015-04-22].
  44. Pomnik Anny Walentynowicz w Gdańsku wreszcie odsłonięty. wpolityce.pl. [dostęp 2015-08-15].
  45. Odsłonięto pomnik śp. Anny Walentynowicz. „Potrafiła oddzielić kłamstwo od prawdy”. Niezalezna.pl, 2015-08-15. [dostęp 2015-08-15].
  46. Anna Walentynowicz uhonorowana przez Beatę Szydło. Jej imię otrzymała największa sala w Kancelarii Premiera. wpolityce.pl, 2015-12-13. [dostęp 2015-12-13].
  47. Uchwała nr 326/2016 Rady Miejskiej w Radomiu w sprawie nadania nazw ulic dla obwodnicy południowej miasta Radomia. Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego. [dostęp 2020-11-07].
  48. Anna Walentynowicz. [dostęp 2019-02-14]. (pol.).
  49. M.P. z 2018 r. poz. 732.
  50. M.P. z 2019 r. poz. 798.

Bibliografia

  • Dorota Karaś, Marek Sterlingow, Walentynowicz. Anna szuka raju, Warszawa: Znak, 2020, ISBN 978-83-240-6065-8.
  • Sławomir Cenckiewicz, Anna Solidarność. Życie i działalność Anny Walentynowicz na tle epoki (1929–2010), wyd. Wyd. 1, Poznań: Zysk i S-ka, 2010, ISBN 978-83-7506-507-7, OCLC 666405917.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

POL Krzyż Wolności i Solidarności BAR.svg
Baretka Krzyża Wolności i Solidarności.
POL Brązowy Krzyż Zasługi BAR.svg
Baretka: Brązowy "Krzyż Zasługi".
Strajk sierpniowy w Stoczni Gdańskiej im. Lenina 14.jpg
Autor: Tadeusz Kłapyta, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Lech Wałęsa i Anna Walentynowicz, za nimi Romuald Kukołowicz (w okularach) podczas mszy świętej celebrowanej na terenie Stoczni Gdańskiej im. Lenina
POL Krzyż Solidarności Walczącej BAR.png
Autor: Wiki Romi, Licencja: CC0
Baretka Krzyża Solidarności Walczącej
Gdańsk Wrzeszcz pomnik Anny Walentynowicz.JPG
Autor: Artur Andrzej, Licencja: CC BY-SA 4.0
Gdańsk Wrzeszcz Dolny, al. Grunwaldzka. Pomnik Anny Walentynowicz.
Anna Walentynowicz Signature.svg
Podpis Anny Walentynowicz.
Anna Walentynowicz with Paula Dobriansky cropped.jpg
Autor: Gosiak, Licencja: CC BY-SA 3.0
Anna Walentynowicz
Anna Walentynowicz house Gdansk Wrzeszcz.JPG
The house of Anna Walentynowicz. 49 Grunwaldzka Street, Gdańsk-Wrzeszcz.
Anna Walentynowicz grave.JPG
Autor: Artur Andrzej, Licencja: CC0
Anna Walentynowicz (1929-2010) - grób na cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku Wrzeszczu-Górnym.
Anna Walentynowicz.JPG
Autor: unknown, Licencja: GFDL 1.2
Ania Walentynowicz w Otłoczynie.jpg
Autor: Jacek Krzyżyński Otłoczyn, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ania Walentynowicz w ogrodzie Otłoczyńskim ogląda plakaty Solidarności
Gdańsk Wrzeszcz Anna Walentynowicz house - plaque.jpg
Autor: Artur Andrzej, Licencja: CC0
Gdańsk Wrzeszcz, ul. Grunwaldzka 49. Tablica na domu, w którym mieszkała do śmierci Anna Walentynowicz.
Anna Walentynowicz roundabout in the biggest residential area in Tomaszów Mazowiecki, Poland.jpg
Rondo im. Anny Walentynowicz na największym osiedlu mieszkaniowym w Tomaszowie Mazowieckim