Anthidium

Makatka
	Anthidium
	Fabricius, 1804
	; Makatka zbójnica (Anthidium manicatum)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	błonkoskrzydłe
Podrząd	trzonkówki
Nadrodzina	pszczoły
Rodzina	miesierkowate
Podrodzina	miesierkowate właściwe
Plemię	makatkowate
Rodzaj	Anthidium

Makatka^[a] (Anthidium) – rodzaj pszczół samotnych z rodziny miesierkowatych. Jego przedstawiciele żyją w Ameryce Północnej i Południowej, Europie, Afryce i Azji, nie ma ich natomiast w Australii^[2]. W Polsce występują 3 gatunki z tego rodzaju^[3].

Wygląd

Samica Anthidium forcipatum. Na spodzie odwłoka widoczne długie jasne włoski tworzące szczoteczkę brzuszną.

Samice zbierają pyłek na szczoteczkę brzuszną znajdującą się na spodzie odwłoka^[4], co jest charakterystyczne dla samic samotnych gatunków miesierkowatych^[2]. Przednie skrzydło posiada dwie (a nie trzy) komórki submarginalne^[3]. Ubarwienie u wielu gatunków jest czarne z kontrastowymi żółtymi plamami lub przepaskami, co upodabnia je nieco do os. Samce mogą być większe od samic, co jest jednym z wyjątków wśród pszczół (zwykle to samice są większe)^[4].

Biologia

Makatki są pszczołami samotnymi, co oznacza, że każda samica zakłada własne gniazdo i zaopatruje je w pokarm (pyłek i nektar) bez pomocy innych samic^[5]. Latają w lecie i mają jedno pokolenie w roku^[2]. Gniazda budują w znalezionych przez siebie szczelinach czy jamkach, w ziemi bądź nad ziemią^[2], miejsce może się różnić w zależności od gatunku^[5]. Od gatunku zależy również materiał, jaki jest używany do konstrukcji wnętrza gniazda, często jest to kutner z liści roślin, ale może być również używana żywica^[4]. Rodzaj obejmuje zarówno gatunki oligo-, jak i polilektyczne (czyli, odpowiednio, zbierające pyłek z wąskiej grupy roślin, lub korzystające z kwiatów wielu niespokrewnionych gatunków)^[2]. Samce mogą wykazywać zachowania terytorialne i być agresywne wobec rywali^[6]. Samice kopulują wielokrotnie, z różnymi samcami^[6].

Rozprzestrzenienie

Przedstawiciele rodzaju żyją w Ameryce Północnej i Południowej, Europie, Afryce i Azji, nie ma ich natomiast w Australii^[2]. W Polsce występują 3 gatunki z tego rodzaju^[3], tj. A. manicatum, A. montanum, A. punctatum^[7] (zobacz też: miesierkowate Polski).

Systematyka

Samiec Anthidium oblongatum

Samiec Anthidium florentinum

Samica Anthidium manicatum

Anthidium florentinum

Takson ten wprowadzony został w 1801 roku przez Johana Christiana Fabriciusa. Należą do niego 174 opisane gatunki^[1]:

Anthidium abjunctum (Cockerell, 1936)
Anthidium afghanistanicum Mavromoustakis, 1965
Anthidium akermani Mavromoustakis, 1937
Anthidium alsinai Urban, 2001
Anthidium alticola Tkalcu, 1967
Anthidium amabile Alfken, 1932
Anthidium amurense Radoszkowski, 1876
Anthidium andinum Jörgensen, 1912
Anthidium anguliventre Morawitz, 1888
Anthidium anurospilum Moure, 1957
Anthidium ardens Smith, 1879
Anthidium armatum Friese, 1917
Anthidium atricaudum Cockerell, 1926
Anthidium atripes Cresson, 1879
Anthidium auritum Klug, 1832
Anthidium aymara Toro & Rodríguez, 1998
Anthidium aztecum Cresson, 1878
Anthidium banningense Cockerell, 1904
Anthidium barkamense Wu, 1986
Anthidium basale Pasteels, 1984
Anthidium bechualandicum Mavromoustakis, 1939
Anthidium berbericum Pasteels, 1981
Anthidium bicolor Wu, 2004
Anthidium bifidum Pasteels, 1969
Anthidium bischoffi Mavromoustakis, 1954
Anthidium brevithorace Warncke, 1982
Anthidium callosum Morawitz, 1875
Anthidium caspicum Morawitz, 1880
Anthidium chilense Spinola, 1851
Anthidium christianseni Mavromoustakis, 1956
Anthidium chubuti Cockerell, 1910
Anthidium cingulatum Latreille, 1809
Anthidium clypeodentatum Swenk, 1914
Anthidium cochimi Snelling, 1992
Anthidium cockerelli Schwarz, 1928
Anthidium collectum Huard, 1896
Anthidium colliguayanum Toro & Rojas, 1970
Anthidium conciliatum Nurse, 1903
Anthidium cordiforme Friese, 1922
Anthidium cuzcoense Schrottky, 1910
Anthidium dalmaticum Mocsáry, 1884
Anthidium dammersi Cockerell, 1937
Anthidium danieli Urban, 2001
Anthidium decaspilum Moure, 1957
Anthidium deceptum Smith, 1879
Anthidium deesense Mavromoustakis, 1947
Anthidium diadema Latreille, 1809
Anthidium echinatum Klug, 1832
Anthidium edwardsii Cresson, 1878
Anthidium edwini Ruiz, 1935
Anthidium emarginatum (Say, 1824)
Anthidium eremicum Alfken, 1938
Anthidium espinosai Ruiz, 1938
Anthidium falsificum Moure, 1957
Anthidium flavolineatum Smith, 1879
Anthidium flavorufum Pasteels, 1981
Anthidium flavotarsum Wu, 1982
Anthidium florentinum (Fabricius, 1775)
Anthidium formosum Cresson, 1878
Anthidium friesei Cockerell, 1911
Anthidium fulviventre Friese, 1917
Anthidium funereum Schletterer, 1890
Anthidium furcatum Wu, 2004
Anthidium garleppi Schrottky, 1910
Anthidium gayi Spinola, 1851
Anthidium gratum Morawitz, 1896
Anthidium gussakovskiji Mavromoustakis, 1939
Anthidium hallinani Schwarz, 1933
Anthidium helianthinum Wu, 2004
Anthidium himalayense Gupta & Simlote, 1995
Anthidium igori Urban, 2001
Anthidium illustre Cresson, 1879
Anthidium impatiens Smith, 1879
Anthidium incertum Morawitz, 1895
Anthidium isabelae Urban, 2004
Anthidium jocosum Cresson, 1878
Anthidium kashmirense Mavromoustakis, 1937
Anthidium klapperichi Mavromoustakis, 1965
Anthidium kryzhanovskii Wu, 1962
Anthidium kvakicum Mavromoustakis, 1939
Anthidium laeve Pasteels, 1969
Anthidium larocai Urban, 1997
Anthidium latum Schrottky, 1902
Anthidium loboguerrero Urban, 2004
Anthidium longstaffi Mavromoustakis, 1948
Anthidium loti Perris, 1852
Anthidium luctuosum Gribodo, 1894
Anthidium luizae Urban, 2001
Anthidium maculifrons Smith, 1854
Anthidium maculosum Cresson, 1878
Anthidium manicatum (Linnaeus, 1758)
Anthidium masunariae Urban, 2001
Anthidium moganshanense Wu, 2004
Anthidium montanum Morawitz, 1864
Anthidium montivagum Cresson, 1878
Anthidium mormonum Cresson, 1878
Anthidium nigerrimum Schrottky, 1910
Anthidium nigroventrale Wu, 1982
Anthidium niveocinctum Gerstäcker, 1857
Anthidium nursei Cockerell, 1922
Anthidium oblongatum (Illiger, 1806)
Anthidium opacum Friese, 1904
Anthidium ordinatum Smith, 1879
Anthidium orizabae Dalla Torre, 1890
Anthidium paitense Cockerell, 1926
Anthidium pallidiclypeum Jaycox, 1963
Anthidium palliventre Cresson, 1878
Anthidium palmarum Cockerell, 1904
Anthidium paroselae Cockerell, 1898
Anthidium penai Moure, 1957
Anthidium peruvianum Schrottky, 1910
Anthidium philorum Cockerell, 1910
Anthidium placitum Cresson, 1879
Anthidium politum Morawitz, 1895
Anthidium pontis Cockerell, 1933
Anthidium porterae Cockerell, 1900
Anthidium psoraleae Robertson, 1902
Anthidium pulchellum Klug, 1832
Anthidium pullatum Morice, 1916
Anthidium punctatum Latreille, 1809
Anthidium quetzalcoatli Schwarz, 1933
Anthidium rafaeli Urban, 2001
Anthidium rodecki Schwarz, 1934
Anthidium rodriguezi Cockerell, 1912
Anthidium rotundoscutellar e Pasteels, 1984
Anthidium rotundum Warncke, 1980
Anthidium rozeni Urban, 2001
Anthidium rubricans Pasteels, 1984
Anthidium rubripes Friese, 1908
Anthidium rubrozonatum Pasteels, 1984
Anthidium rufitarse Friese, 1917
Anthidium sanguinicaudum Schwarz, 1933
Anthidium semicirculare Pasteels, 1985
Anthidium senile Eversmann, 1852
Anthidium septemspinosum Lepeletier, 1841
Anthidium sertanicola Moure & Urban, 1964
Anthidium severini Vachal, 1903
Anthidium sichuanense Wu, 1992
Anthidium sikkimense Mavromoustakis, 1937
Anthidium sinuatellum Pasteels, 1984
Anthidium soikai Mavromoustakis, 1968
Anthidium soni Mavromoustakis, 1937
Anthidium sonorense Cockerell, 1923
Anthidium spiniventre Friese, 1899
Anthidium striatum Wu, 2004
Anthidium subcrenulatum Alfken, 1930
Anthidium sublustre Warncke, 1982
Anthidium sudanicum Mavromoustakis, 1945
Anthidium suphureum Lepeletier, 1841
Anthidium syriacum Pérez, 1895
Anthidium taeniatum Latreille, 1809
Anthidium tarsoi Urban, 2001
Anthidium taschenbergi Morawitz, 1894
Anthidium tenuiflorae Cockerell, 1907
Anthidium tergomarginatum Pasteels, 1981
Anthidium ternarium Cockerell, 1911
Anthidium tesselatum Klug, 1832
Anthidium thomsoni Morawitz, 1894
Anthidium toro Urban, 2001
Anthidium trochantericum Morawitz, 1894
Anthidium undulatiforme Friese, 1917
Anthidium undulatum Dours, 1873
Anthidium unicum Morawitz, 1875
Anthidium utahense Swenk, 1914
Anthidium venustum Morawitz, 1878
Anthidium vigintiduopuncta tum Friese, 1904
Anthidium vigintipunctatum Friese, 1908
Anthidium weyrauchi Schwarz, 1943
Anthidium wuestneii Mocsáry, 1887
Anthidium zadaense Wu, 1982
Anthidium banzonis Strand, 1912
Anthidium crassidens Cameron, 1905
Anthidium modestum Bingham, 1903
Anthidium reversum Smith, 1854

Uwagi

↑ Nazwa stosowana też dla niektórych innych rodzajów i podrodzajów plemienia; zobacz szczegóły w: makatka

Przypisy

↑ ^a ^b Anthidium, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f DenisD. Michez DenisD., Hymenoptera of Europe. 1, [Place], ISBN 978-2-913688-34-6, OCLC 1128095413 [dostęp 2020-01-04] .
↑ ^a ^b ^c CelaryC. W. CelaryC., FlagF. S. FlagF., Pszczoły dziko żyjące (Hymenoptera: Apoidea: Apiformes) - klucz do rozpoznawania rodzin i rodzajów pszczół wraz z ich charakterystyką, 2015 .
↑ ^a ^b ^c S.S. Falk S.S., RR. Lewington RR., Field guide to the bees of Great Britain and Ireland, London, ISBN 1-910389-02-1, OCLC 920862534 [dostęp 2020-01-04] .
↑ ^a ^b BorańskiB. M. BorańskiB., TeperT. D. TeperT., Atlas pospolitych gatunków pszczół Polski [dostęp 2020-01-04] .
↑ ^a ^b Lucia LiuL.L. Severinghaus Lucia LiuL.L., Barbara HarrisB.H. Kurtak Barbara HarrisB.H., George C.G.C. Eickwort George C.G.C., The Reproductive Behavior of Anthidium manicatum (Hymenoptera: Megachilidae) and the Significance of Size for Territorial Males, „Behavioral Ecology and Sociobiology”, 9 (1), 1981, s. 51–58, ISSN 0340-5443, JSTOR: 4599410 [dostęp 2020-01-04] .
↑ Józef Banaszak, Ludmiła Romasenko, Tomasz Cierzniak: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XXVI Błonkówki – Hymenoptera. Zeszyt 68f. Pszczołowate – Apidae. Podrodzina: Megachiliinae. Toruń: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 2001.

[:6-2] Nazwa stosowana też dla niektórych innych rodzajów i podrodzajów plemienia; zobacz szczegóły w: makatka

[itis-1] Anthidium, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[:0-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f DenisD. Michez DenisD., Hymenoptera of Europe. 1, [Place], ISBN 978-2-913688-34-6, OCLC 1128095413 [dostęp 2020-01-04] .

[:1-4] CelaryC. W. CelaryC., FlagF. S. FlagF., Pszczoły dziko żyjące (Hymenoptera: Apoidea: Apiformes) - klucz do rozpoznawania rodzin i rodzajów pszczół wraz z ich charakterystyką, 2015 .

[:2-5] S.S. Falk S.S., RR. Lewington RR., Field guide to the bees of Great Britain and Ireland, London, ISBN 1-910389-02-1, OCLC 920862534 [dostęp 2020-01-04] .

[:3-6] BorańskiB. M. BorańskiB., TeperT. D. TeperT., Atlas pospolitych gatunków pszczół Polski [dostęp 2020-01-04] .

[:4-7] Lucia LiuL.L. Severinghaus Lucia LiuL.L., Barbara HarrisB.H. Kurtak Barbara HarrisB.H., George C.G.C. Eickwort George C.G.C., The Reproductive Behavior of Anthidium manicatum (Hymenoptera: Megachilidae) and the Significance of Size for Territorial Males, „Behavioral Ecology and Sociobiology”, 9 (1), 1981, s. 51–58, ISSN 0340-5443, JSTOR: 4599410 [dostęp 2020-01-04] .

[BanaszakK-8] Józef Banaszak, Ludmiła Romasenko, Tomasz Cierzniak: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XXVI Błonkówki – Hymenoptera. Zeszyt 68f. Pszczołowate – Apidae. Podrodzina: Megachiliinae. Toruń: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 2001.

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne