Anthomyzidae

Anthomyzidae – rodzina owadów z rzędu muchówek i podrzędu krótkoczułkich. Obejmuje ponad 100 gatunków. Takson kosmopolityczny. Należą tu smukłe muchówki, zwykle o wąskich i długich skrzydłach. Zasiedlają wilgotne łąki i lasy. Larwy żerują na martwej tkance i mikroorganizmach. Rozwijają się wewnątrz roślin, rzadziej w owocnikach grzybów.

Opis

Owad dorosły

Muchówki o smukłym ciele długości od 1,3 do 4,5 mm, dość krótkich odnóżach i zwykle wąskich i długich skrzydłach, które jednak mogą być u niektórych gatunków skrócone lub zredukowane^[1][2]. Ubarwienie może być od żółtego po czarne. Głowę cechują duże oczy złożone o kształcie wąsko jajowatym lub prawie owalnym, małe przyoczka, płaski trójkąt oczny i mniej lub bardziej wypukła potylica^[1]. Na płytkach skroniowych umieszczone są 1–3 pary długich szczecinek orbitalnych górnych, dochodzących do przedniego brzegu czoła^[3][1]. Szczecinki zaciemieniowe są krótkie, nachylone do siebie, często skrzyżowane^[1][2][3]. Wibrysy są wyraźne, a szczecinki perystomalne krótkie^[3][1]. Na zapoliczkach występują po 1-2 dłuższe szczecinki^[1]. Czułki mają na drugim członie sterczącą szczecinkę, a na trzecim szereg stojących, delikatnych włosków^[3].

Tułów jest nie szerszy od głowy. Na jego chetotaksję składają się: pojedyncze szczecinki barkowe, dwie pary szczecinek notopleuralnych, 1 lub 2 zaskrzydłowych, 1-3 szczecinek śródplecowych, 2-8 rządków drobnych szczecinek środkowych grzbietu wzdłuż szu, 2-3 szczecinki tarczkowe, 1–2 drobne szczecinki propleuralne, 1–2 sternopleuralne. Ponadto występować mogą: 1 para szczecinek przedszwowych, 1 para nadskrzydłowych i do kilku mezopleuralnych. Odnóża pozbawione są grzbietowych szczecinek przedwierzchołkowych na goleniach^[1]. Przezmianki są krótkie z dużymi główkami. Skrzydło ma wypukły przedni brzeg, dochodzącą do połowy komórki kostalnej żyłkę kostalną^[3], słabą żyłkę subkostalną, długą żyłkę R₂₊₃, biegnącą prawie równolegle do medialnej żyłkę R₄₊₅^[1], niezredukowaną komórkę kubitalną^[3], zwykle zamkniętą komórkę postkubitalną oraz niekiedy rozdzielone komórki: dyskalną i bazalną^[1].

Odwłok cechują duże tergity i wąskie sternity. Samiec ma prawie kuliste epandrium, ukryte przysadki odwłokowe, dobrze rozwinięte medandrium i połączony z nim gonostylus, ramkowante hypandrium zamknięte z tyłu przez transandrium i zlane z pregonitami oraz wolne postgonity. Edeagus samca tworzony jest przez fallofor i rozdwojony distiphallus. Samica ma nieparzysty zbiorniczek brzuszny w przedniej części komory genitalnej oraz parę spermatek o kształcie od kulistego do podłużnie gruszkowatego^[1].

Wcześniejsze stadia rozwojowe

Jaja są białawe do brudonożółtych, walcowate do szkatułkowatych ze zwężonymi końcami, mają od 0,6 do 1 mm długości i od 0,17 do 0,3 mm szerokości, przejrzysty chorion i położone przedwierzchołkowo mikropyle^[1].

Larwy są przejrzyście białawe, w stadium trzecim osiągające od 3 do 5 mm długości. Ich ciało jest smukłe, walcowate, zaoptrzone w rzędy bardzo drobnych kolców na obu stronach segmentów odwłokowych. Płaty głowowe wyposażone są w listewki oralne i oddzielone wcięciem. Na segmencie przedtułowiowym znajdują się zakończone 3–6 palcowatymi papillami przetchlinki. Przetchlinki ostatniego segmentu odwłoka usytuowane są na szeroko rozstawionych, kikutowatych wyrostkach^[1].

Puparium jest podłużnie owalne, z tyłu słabiej zwężone niż z przodu, o wymiarach od 2,2 do 3,3 mm długości i od 0,6 do 0,8 mm szerokości, w stanie pustym żółte do brązowawożółtego^[1].

Ekologia i występowanie

Większość gatunków zasiedla wilgotne łąki, mokradła i bagna. Inne występują w lasach liściastych i mieszanych z bujnie rozwiniętą roślinnością zielną runa. Bionomia larw jest słabo poznana, ale dostępne dane wskazują że są one saprofagami lub mikrosaprofagami żerującymi na martwej materii roślinnej i mikroorganizmach powodujących jej rozkład. Spotyka się je w łodygach i liściach traw, sitowatych, ciborowatych i pałkowatych. Niektóre gatunki leśne żerują we wnętrzu roślin dwuliściennych oraz owocników grzybów. Żerujące larwy nie powodują uszkodzeń roślin żywicielskich lub też uszkodzenia te są niewielkie^[1].

Przedstawiciele rodziny zasiedlają wszystkie krainy zoogeograficzne^[4]. W Palearktyce stwierdzono do 2006 roku 42 gatunki^[1]. Z Polski do 2001 wykazano 11 gatunków^[5] (zobacz: Anthomyzidae Polski). Faunę afrotropikalną szacuje się na około 90 gatunków, nearktyczną około 40 gatunków. Do 2010 z krainy neotropikalnej wykazano tylko 7 gatunków^[4].

Systematyka

Analizy filogenetyczne wskazują, że Anthomyzidae stanowią grupę siostrzaną dla niżnicowatych. Na monofiletyzm Anthomyzidae wskazuje kilkanaście synapomorfii^[1]. Dotychczas opisano ponad 100 gatunków, ale ich faktyczna liczba może być czterokrotnie większa^[4]. Grupuje się je w 2 podrodzinach i 23 rodzajach^[6][1]:

• podrodzina: †Protanthomyzinae Roháček, 1998
  • †Protanthomyza Hennig, 1965
• podrodzina: †Anthomyzinae Czerny, 1903
  • Amygdalops Lamb, 1914
  • Anagnota Becker, 1902
  • Anthomyza Fallén, 1810
  • Apterosepsis Richards, 1962
  • Arganthomyza Roháček, 2009
  • Barbarista Roháček, 1993
  • Carexomyza Roháček, 2009
  • Cercagnota Roháček & Freidberg, 1993
  • Chamaebosca Speiser, 1903
  • Cercagnota Roháček et Freidberg, 1993
  • Epischnomyia Roháček, 2006
  • Fungomyza Roháček, 1999
  • †Grimalantha Roháček, 1998
  • Ischnomyia Loew, 1863
  • Margdalops Roháček & Barraclough, 2003
  • Mumetopia Melander, 1913
  • Paranthomyza Czerny, 1902
  • Receptrixa Roháček, 2006
  • Santhomyza Roháček, 1984
  • Stiphrosoma Czerny, 1928
  • Typhamyza Roháček, 1992
  • Zealantha Roháček, 2007

Przypisy