Antiope (1930)

Antiope (Q160)
Klasa

okręt podwodny

Typ

Diane

Historia
Stocznia

Ateliers et Chantiers de la Seine-Maritime,
Le Trait

Położenie stępki

28 grudnia 1928

Wodowanie

19 sierpnia 1930

 Marine nationale
Wejście do służby

październik 1932

Los okrętu

sprzedany na złom 26 kwietnia 1946

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


571 ton
809 t

Długość

64,4 m

Szerokość

6,2 m

Zanurzenie

4,3 m

Zanurzenie testowe

80 m

Rodzaj kadłuba

dwukadłubowy

Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 1400 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1000 KM
2 śruby
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


14 węzłów
9 w.

Zasięg

powierzchnia: 4000 Mm przy 10 w.
zanurzenie: 82 Mm przy 5 w.

Sensory
hydrofony
Uzbrojenie
1 działo kal. 75 mm, 1 wkm kal. 13,2 mm
9 torped
Wyrzutnie torpedowe

6 × 550 mm
2 × 400 mm

Załoga

41

Antiope (Q160) – francuski dwukadłubowy okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, jedna z dziewięciu jednostek typu Diane. Okręt został zwodowany 19 sierpnia 1930 roku w stoczni Ateliers et Chantiers de la Seine-Maritime w Le Trait, a w skład Marine nationale wszedł w październiku 1932 roku. Pełnił służbę na Atlantyku i Morzu Północnym, biorąc udział w kampanii norweskiej, a od zawarcia zawieszenia broni między Francją a Niemcami znajdował się pod kontrolą rządu Vichy. „Antiope” wzięła udział w próbie odparcia desantu Aliantów w Afryce Północnej, a miesiąc później, w grudniu 1942 roku, weszła w skład marynarki Wolnych Francuzów. 26 kwietnia 1946 roku okręt został sprzedany na złom.

Projekt i budowa

„Antiope” zamówiona została w ramach programu rozbudowy floty francuskiej z 1927 roku[1][2]. Okręt, zaprojektowany przez Marie-Augustina Normanda i Fernanda Fenaux, należał do ulepszonej w stosunku do 600-tonowych typów Sirène, Ariane i Circé serii jednostek o wyporności 630 ton[3][4][a]. Usunięto większość wad poprzedników: okręty charakteryzowały się wysoką manewrowością i krótkim czasem zanurzenia; poprawiono też warunki bytowe załóg[3].

„Antiope” zbudowana została w stoczni Ateliers et Chantiers de la Seine-Maritime w Le Trait (numer stoczniowy 55)[4][6]. Stępkę okrętu położono 28 grudnia 1928 roku[7][b], a zwodowany został 19 sierpnia 1930 roku[3][4][c].

Dane taktyczno-techniczne

„Antiope” była średniej wielkości dwukadłubowym okrętem podwodnym[3]. Długość między pionami wynosiła 64,4 metra, szerokość 6,2 metra i zanurzenie 4,3 metra[4][6][d]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 571 ton, a w zanurzeniu 809 ton[3][4][e]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa czterosuwowe silniki wysokoprężne Normand–Vickers o łącznej mocy 1400 KM[2][4][f]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 1000 KM[3][4]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 14 węzłów na powierzchni i 9 węzłów w zanurzeniu[4][8][g]. Zasięg wynosił 2300 Mm przy prędkości 13,5 węzła w położeniu nawodnym (lub 4000 Mm przy prędkości 10 węzłów) oraz 82 Mm przy prędkości 5 węzłów w zanurzeniu[6][9][h]. Zbiorniki paliwa mieściły 65 ton oleju napędowego[4][i]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów[6].

Okręt wyposażony był w osiem wyrzutni torped: trzy stałe kalibru 550 mm na dziobie, jedną zewnętrzną kalibru 550 mm na rufie, podwójny zewnętrzny obracalny aparat torpedowy kalibru 550 mm oraz podwójny zewnętrzny obracalny aparat torpedowy kalibru 400 mm[3][6]. Łącznie okręt przenosił dziewięć torped, w tym siedem kalibru 550 mm i dwie kalibru 400 mm[6]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kalibru 75 mm L/35 M1928 oraz pojedynczy wielkokalibrowy karabin maszynowy Hotchkiss kalibru 13,2 mm L/76[3][j]. Jednostka wyposażona też była w hydrofony[6].

Załoga okrętu składała się z 3 oficerów oraz 38 podoficerów i marynarzy[1][3][k].

Służba

„Antiope” weszła do służby w Marine nationale w październiku 1933 roku[1][6][l]. Otrzymała numer burtowy Q160[6]. W momencie wybuchu II wojny światowej okręt pełnił służbę na Atlantyku, wchodząc w skład 16. dywizjonu okrętów podwodnych w Cherbourgu (wraz z siostrzanymi „Amazone”, „La Sibylle” i „Orphée”)[10]. Dowódcą jednostki był w tym okresie kpt. mar. (fr. lieutenant de vaisseau) M.A.L. Balastre[10]. 10 listopada „Antiope” i „Orphée” wyszły w morze z Brestu, eskortowane przez pomocniczy patrolowiec „Hereux”[11].

17 marca 1940 roku „Antiope”, „Amazone” i „La Sibylle” wraz z okrętem-bazą okrętów podwodnych „Jules Verne” wyszły z Brestu i via Cherbourg udały się do Harwich, początkowo eskortowane przez francuski niszczyciel „Foudroyant” i okręt hydrograficzny „Amiral Mouchez”, a od kotwicowiska Downs przez brytyjski niszczyciel HMS „Codrington” (D65) i polskie OORP „Burza”, „Błyskawica” i „Grom”, przybywając do portu docelowego 22 marca[12][13]. Z francuskich jednostek w ramach Home Fleet sformowano 10. Flotyllę okrętów podwodnych, a obszarem jej działania było Morze Północne[12][13].

4 kwietnia „Antiope” wyszła z Harwich na swój pierwszy patrol w rejon Helgolandu, powracając do bazy 12 kwietnia[14][15]. Jeszcze tego samego dnia jednostka wyszła na kolejną misję bojową, zawijając do Harwich 19 kwietnia[15][16]. 28 kwietnia okręt wyszedł na trzeci wojenny patrol pod Texel, powracając do bazy 8 maja[17][18]. Po ataku Niemiec na Francję, Belgię i Holandię, w nocy z 10 na 11 maja „Antiope” wyszła na patrol na wody między Lowestoft i Great Yarmouth[18].

16 maja jednostka ponownie wyszła na patrol na Morze Północne[19]. 20 maja o godzinie 0:56 załoga „Antiope” wystrzeliła na pozycji 53°23′N 3°44′E/53,383333 3,733333 składającą się z trzech torped salwę w kierunku zanurzającego się okrętu podwodnego, którym okazała się siostrzana „La Sibylle”[7][19]. Żadna z torped nie trafiła, choć jedna przeszła tuż pod dziobem celu; po tym ataku przebywające w tym rejonie „Antiope”, „La Sibylle” i HMS „Shark” (54S) otrzymały zakaz atakowania okrętów podwodnych[19]. Okręt powrócił do Dundee 28 maja[20]. 4 czerwca 1940 roku „Antiope” i pozostałe francuskie okręty podwodne uczestniczące w kampanii norweskiej wraz z okrętem-bazą opuściły Dundee i powróciły do Brestu, eskortowane przez brytyjskie niszczyciele HMS „Bedouin” i HMS „Ashanti”[21].

W czerwcu 1940 roku „Antiope” znajdowała się w składzie 16. dywizjonu okrętów podwodnych w Breście, a jej dowódcą był nadal kpt. mar. Balastre[22]. 18 czerwca, wobec zbliżania się wojsk niemieckich do portu w Breście, „Antiope” ewakuowała się do Casablanki (razem z okrętami podwodnymi „Casabianca”, „Sfax”, „Persée”, „Poncelet”, „Ajax”, „Circé”, „Thétis”, „Calypso”, „Amphitrite”, „Amazone”, „La Sibylle”, „Orphée” i „Méduse”)[23]. W listopadzie 1940 roku jednostka stacjonowała w Casablance (wraz z okrętami podwodnymi „Sidi Ferruch”, „Méduse”, „Amazone”, „Amphitrite”, „Orphée”, „La Sibylle” i „Sfax”)[24].

22 kwietnia 1941 roku z Casablanki w eskorcie awiza „La Boudeuse” wyszły „Antiope”, „Méduse” i „Orphée”, udając się w rejs do Oranu[25]. Jednostki przybyły do miejsca docelowego 24 kwietnia, po czym dwa ostatnie zostały pod dozorem w porcie. Dzięki temu 10 maja w morze mogły wyjść „Diane”, „Eurydice”, „Antiope” i „Thétis”, które w eskorcie torpedowca „La Bayonnaise” 14 maja dotarły do Tulonu[25][26].

W listopadzie 1942 roku, kiedy doszło do lądowania aliantów w Afryce Północnej, „Antiope” bazowała w Casablance (wraz z okrętami podwodnymi „Sidi Ferruch”, „Le Conquérant”, „Le Tonnant”, „Amazone”, „Orphée”, „Méduse”, „Amphitrite”, „La Psyché”, „La Sibylle” i „Oréade”)[27][28]. Rankiem 8 listopada okręt otrzymał rozkaz zaatakowania jednostek inwazyjnych i w zanurzeniu opuścił port między 7:10 a 8:30[27][28]. Dowodzona przez kmdra ppor. (fr. capitaine de corvette) Millé „Antiope” tuż po godzinie 10:00 wystrzeliła w kierunku amerykańskiego krążownika ciężkiego USS „Tuscaloosa” (CA-37) składającą się z sześciu torped salwę, lecz wszystkie pociski zostały wymanewrowane[29]. Po wykonaniu ataku jednostce udało się uniknąć zatopienia i przedrzeć do Dakaru[30][31]. W grudniu 1942 roku jednostka weszła w skład marynarki Wolnych Francuzów[6][32]. W 1944 roku trafiła do rezerwy[6].

Od stycznia do marca 1945 roku okręt poddano modernizacji, w wyniku której zamiast wkm kal. 13,2 mm zamontowano pojedyncze działko przeciwlotnicze Oerlikon kal. 20 mm Mk II/IV[6][7]. Remontu dokonano w USA, w stoczni Philadelphia Naval Shipyard w Filadelfii[7]. Po zakończonym remoncie, w lipcu 1945 roku jednostka via Azory wypłynęła w rejs do Oranu[7].

„Antiope” została sprzedana w celu złomowania 26 kwietnia 1946 roku[4][7].

Uwagi

  1. ↑ Także składającej się z trzech typów: Argonaute, Diane i Orion[5].
  2. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 83 i Gogin 2020 ↓ podają, że stępkę okrętu położono w marcu 1928 roku.
  3. ↑ Helgason 2020 ↓ podaje, że okręt został zwodowany 18 sierpnia 1930 roku.
  4. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82 podaje, że szerokość okrętu wynosiła 5,18 metra, a zanurzenie 3,91 metra.
  5. ↑ Identycznie podaje McMurtrie 1941 ↓, s. 193. Parkes 1934 ↓, s. 203 podaje wyporność nawodną od 558 do 571 ton, a podwodną 809 ton; Lipiński 1999 ↓, s. 540 podaje wyporność 571/787 ton, zaś Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82 i Gogin 2020 ↓ podają 651/807 ton.
  6. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82 podaje, że moc silników wysokoprężnych wynosiła 1300 KM.
  7. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82 podaje, że okręt na powierzchni rozwijał prędkość 13,7 węzła, zaś w zanurzeniu 9,2 węzła.
  8. ↑ Parkes 1934 ↓, s. 203 i McMurtrie 1941 ↓, s. 193 podają, że zasięg nawodny wynosił 3000 Mm przy prędkości 10 węzłów, zaś podwodny 78 Mm przy prędkości 5 węzłów.
  9. ↑ Gogin 2020 ↓ podaje, że okręt zabierał 39 ton paliwa, zaś Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82 podaje, że zbiorniki miały pojemność 53 m³.
  10. ↑ Gogin 2020 ↓ podaje, że na okręcie zainstalowano karabin maszynowy kalibru 8 mm.
  11. ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 193 podaje, że załoga okrętu liczyła 48 osób.
  12. ↑ Identycznie podaje Kindell 1939a ↓.Helgason 2020 ↓ podaje natomiast, że okręt wszedł do służby 12 października 1933 roku.

Przypisy

  1. ↑ a b c Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 83.
  2. ↑ a b Parkes 1934 ↓, s. 203.
  3. ↑ a b c d e f g h i Fontenoy 2007 ↓, s. 191.
  4. ↑ a b c d e f g h i j Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 275.
  5. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 191-192.
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l Gogin 2020 ↓.
  7. ↑ a b c d e f Helgason 2020 ↓.
  8. ↑ Lipiński 1999 ↓, s. 540.
  9. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82.
  10. ↑ a b Kindell 1939a ↓.
  11. ↑ Kindell 1939b ↓.
  12. ↑ a b Kindell 1940a ↓.
  13. ↑ a b Perepeczko 2014 ↓, s. 234.
  14. ↑ Kindell 1940b ↓.
  15. ↑ a b Kindell 1940c ↓.
  16. ↑ Kindell 1940d ↓.
  17. ↑ Kindell 1940e ↓.
  18. ↑ a b Kindell 1940f ↓.
  19. ↑ a b c Kindell 1940g ↓.
  20. ↑ Kindell 1940h ↓.
  21. ↑ Kindell 1940i ↓.
  22. ↑ Kindell 1940j ↓.
  23. ↑ Kindell 1940k ↓.
  24. ↑ Kindell 1940l ↓.
  25. ↑ a b Kindell 1941a ↓.
  26. ↑ Kindell 1941b ↓.
  27. ↑ a b Perepeczko 2014 ↓, s. 370.
  28. ↑ a b Perepeczko 2002 ↓, s. 271.
  29. ↑ Rohwer 1942 ↓.
  30. ↑ Franz 2017 ↓, s. 32.
  31. ↑ Perepeczko 2002 ↓, s. 276.
  32. ↑ Perepeczko 2014 ↓, s. 403.

Bibliografia

Okręty podwodne typu Diane

Francja

Media użyte na tej stronie

Ensign of France.svg
Marine Nationale and French merchant ensign. Used from 1794 to 1814/1815, and from 1848 to present.
Notice that its proportions differ from those of the French civil flag. (ensign : 30:33:37, civil : 1/3,1/3,1/3)