Anton Kolig

Fragment fresku – Madonna z Dzieciątkiem i muzykującymi aniołami, grób rodziny Michor na południowej ścianie kościoła w Saak (Nötsch)

Anton Kolig (ur. 1 lipca 1886 w Novým Jičínie (niem. Neutitschein), Morawy, zm. 17 maja 1950 w Nötsch, Karyntia) był austriackim malarzem ekspresjonizmu i jednym z członków grupy zwanej Nötscher Kreis. Był dziadkiem austriackiego malarza, rzeźbiarza i twórcy instalacji Corneliusa Koliga.

Życie

(c) Johann Jaritz / CC BY-SA 4.0
Mozaikowe tondo na grobie Antona Koliga na cmentarzu w Saak (Nötsch)

Anton Kolig był synem malarza pokojowego i kościelnego Ferdinanda Koliga i jego żony Marii. Studiował od 1904 roku – razem z Oskarem Kokoschką – w Wiedniu na Kunstgewerbeschule. W 1907 przeniósł się na tamtejszą Akademię Sztuk Pięknych (Akademie der bildenden Künste), gdzie uczył się u Heinricha Leflera, Rudolfa Bachera i Aloisa Deluga. Tu poznał swoich rówieśników, Sebastiana Iseppa i Franza Wiegele, w kolejnych latach, dzięki wspólnym wyjazdom, ich rodzinne miasto Nötsch (im Gailtal). W 1912 ożenił się z Kathariną Wiegele, siostrą Franza.

Po raz pierwszy pokazał swoje prace publicznie w 1911 roku w ramach wystawy Hagenbundu, m.in. wraz z Oskarem Kokoschką, Antonem Faistauerem, Sebastianem Iseppem i Franzem Wiegele. Dzięki poleceniu ze strony Gustava Klimta i Carla Molla Kolig i Wiegele otrzymują w 1912 stypendium na pobyt w Paryżu, gdzie w Luwrze styka się Kolig przede wszystkim z malarstwem nowoczesnym. Wybuch I wojny światowej zaskakuje go w 1914 roku w Marsylii, skąd w pośpiechu musi uciekać, zostawiając wszystkie swoje prace. Przez Włochy dociera do Austrii i zatrzymuje się w Nötsch.

Od 1916 maluje obrazy związane z wojną, przy czym szczególne zainteresowanie wzbudzają jego portrety generałów i jeńców. W 1918 roku wystawia je (razem z Egonem Schiele) w Klagenfurcie. Portret generała Gottfrieda Seibta pędzla Koliga wyróżniony zostaje w 1928 w Düsseldorfie złotym medalem, a w 1936 artysta otrzymuje zań austriacką nagrodę państwową.

W latach 1926–1927 Anton Kolig brał udział w dekorowaniu nowego budynku festiwalowego (Festspielhaus) w Salzburgu wykonując dlań projekt gobelinu i mozaikę w holu wejściowym. Kiedy w 1928 otrzymał dwie propozycje objęcia profesury w Pradze i Stuttgarcie, zdecydował się na Akademię w Stuttgarcie (Württembergische Akademie in Stuttgart), gdzie wykształcił szereg znaczących później malarzy. Jego twórczość zyskała też wtedy międzynarodowy rozgłos i pokazywana była na licznych wystawach.

W 1929 roku otrzymał Kolig zlecenie ozdobienia freskiem małej sali posiedzeń w budynku Landtagu Karyntii w Klagenfurcie. Wykonane razem z uczniami ze Stuttgartu w następnym roku dzieło stało się przedmiotem ataku niemiecko-nacjonalistycznych posłów, którzy na posiedzeniu Landtagu 25 marca 1931 roku zażądali usunięcia fresków. Zniszczeniu ich udało się wtedy zapobiec, w 1935 roku jednak zostały one zasłonięte, a w 1938, po Anschlussie Austrii naziści zdjęli je zupełnie, podobnie jak mozaikę w salzburskim Festspielhaus. Również inne prace Koliga usunięte zostały ze zbiorów muzeów i galerii, a Adolf Hitler miał osobiście wypowiadać się przeciwko późnoekspresjonitycznej twórczości artysty.

Nie angażując się w kwestie polityczne Kolig pozostawał aż do jesieni 1943 w Stuttgarcie, gdzie jednak z czasem czuł się coraz mniej bezpiecznie i w końcu wrócił do Nötsch. 17 grudnia 1944 został podczas bombardowania wraz z rodziną przysypany gruzami i ciężko ranny. Zniszczeniu uległa też wtedy po raz kolejny znaczna część jego prac.

W 1947 r. Anton Kolig został laureatem nagrody miasta Wiednia w dziedzinie malarstwa i grafiki, w 1959 nazwano jego imieniem ulicę w Wiedniu (Anton-Kolig-Gasse).

Dzieła

Anton Kolig uważany jest za jednego z najważniejszych przedstawicieli austriackiego późnego ekspresjonizmu (Farbexpressionismus). Wykonał ok. 3000 rysunków, 62 barwnych prac na papierze i 390 obrazów olejnych, z których jednak wiele zostało zniszczonych lub zaginęło. Z powodu swych homoerotycznych skłonności podejmował często temat męskiego aktu, ponadto malował portrety i martwe natury. Wiele z prac Koliga daje też wyraz jego religijności. Prace artysty znajdują się głównie w wiedeńskich muzeach: Leopold Museum, Belvedere i w Heeresgeschichtliches Museum (Muzeum Historii Armii), a także w galerii kolekcji Esslów Sammlung Essl w Klosterneuburg oraz w karynckiej Landesgalerie.

Wybrane prace artysty:

  • Stille Frau – Bildnis der Mutter (Milcząca kobieta – portret matki), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 2019, 1909, olej na płótnie, 168,5 × 56 cm
  • Stilleben mit Äpfeln und Weintrauben (Martwa natura z jabłkami i winogronami), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 507, 1912, olej na płótnie
  • Tänzerin (Tancerka), wł. pryw., 1913, olej na płótnie, 156 × 69,5 cm
  • Stilleben mit Schildkröte (Martwa natura z żółwiem) Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 194, 1913, olej na płótnie
  • Berta Zuckerkandl, Wien Museum, Inv. Nr. 77.879, 1915, olej na płótnie, 150 × 81 cm
  • Hauptmann Boleslavski (Kapitam Boleslavski), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 171, 1916, olej na płótnie
  • Winterlandschaft bei Sonnenuntergang (Pejzaż zimowy o zachodzie słońca), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 183, 1917, olej na kartonie
  • Sitzender Jüngling – Am Morgen (Siedzący młodzian – o poranku), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 406, 1919, olej na płótnie, 152 × 93,1 cm
  • Liegender Männerakt in Grau (Leżący akt męski w szarości), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 352, 1919, olej na płótnie
  • Die Handarbeitslehrerin (Nauczycielka robótek ręcznych), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 353, 1920, olej na płótnie
  • Sehnsucht (Tęsknota), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 200, 1922, olej na płótnie
  • Aufschwebender Genius (Unoszący się geniusz – szkic do plafonu w budynku wiedeńskiej straży pożarnej), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 233), 1924, olej na płótnie
  • Freski dla krematorium w Wiedniu, 1925
  • Spiegelakt (Akt lustrzany), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 198, 1926, olej na płótnie
  • Selbstbildnis in blauer Jacke (Autoportret w niebieskiej kurtce), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 199, 1926, olej na płótnie
  • Freski (Klagenfurt, Landhaus), 1930
  • Das Pelzchen – Des Künstlers Tochter Antoinette (Futerko – córka artysty Antoinette), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 351, 1930, olej na płótnie, 125 × 78,2 cm
  • Liegender Männerakt (Leżący akt męski), Stuttgart, wł. pryw., ok. 1930, olej na płótnie
  • Portrait von Dr. Ensinger (Portret dra Ensingera) Stuttgart, wł. pryw., ok. 1930, olej na płótnie
  • Das Vergehen (Przemijanie), Linz, Lentos Kunstmuseum, 1946, olej na płótnie, 76 × 94 cm
  • Zivilisation III (Cywilizacja III), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 185, 1947, olej na kartonie
  • Die Sonnensucher (Poszukujący słońca), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 193, 1947, olej na płótnie
  • Die vier Evangelisten (Czterej ewangeliści), Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 355, 1948, olej na płycie pilśniowej
  • Männlicher Akt mit Schlange (Akt męski z wężem), Wiedeń, Zbiory Narodowego Banku Austrii, 1949, olej na płycie pilśniowej, 84,6 × 57 cm
  • Brustbild eines Knaben mit Violine (Popiersie chłopca ze skrzypcami), Wiedeń, SZbiory Narodowego Banku Austrii, ok. 1949, olej na kartonie, 53 × 43,5 cm

Bibliografia

  • Erwin Hirtenfelder, Die Koligsche Kunst ist geistiger Bolschewismus. Ein Bildersturm im Dritten Reich. Die Fresken Anton Koligs und seiner Stuttgarter Akademieklasse im Landhaus zu Klagenfurt, Hatje Cantz, Ostfildern 2001
  • Erwin Hirtenfelder, Bertram K. Steiner, Tatort Kolig – Saal 1929-1999, Klagenfurt 1999.
  • Richard Milesi, Anton Kolig. Verlag des Landesmuseums für Kärnten, Klagenfurt 1954
  • Otmar Rychlik (red.) Anton Kolig 1886-1950. Das malerische Werk, Brandstätter, Wien 2001
  • Otmar Rychlik, Klaus A. Schröder (red.)Anton Kolig – männliche Aktzeichnungen (kat. wystawy w Albertinie), Hatje Cantz, Ostfildern 2005

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Nötsch Saak 47 Friedhof Kolig Grab Mosaiktondo 20052007 5814.jpg
(c) Johann Jaritz / CC BY-SA 4.0
Mosaic tondo at the grave of Anton Kolig on the southern wall of the Roman Catholic parish church Saint Kanzian in Saak, market town Noetsch, district Villach Land, Carinthia, Austria, European Union
Noetsch Saak Friedhof Monumentalwerk Koligs Michorgrab 20052007 41.jpg
Autor: Johann Jaritz Anton Kolig, painted 1927-29, Licencja: CC BY-SA 3.0 at
Cutout from the fresco "Madonna with child, surrounded by music playing angels“, a monumental work by Anton Kolig, painted 1927-29 on the southern wall of the Roman Catholic parish church Saint Kanzian at Saak, market town Noetsch, district Villach Land, Carinthia, Austria, European Union