Anton Schimser

Grobowiec Antona Schimsera na Cmentarzu Łyczakowskim

Anton Schimser (ur. 19 lutego 1790 w Wiedniu, zm. 5 sierpnia 1838 we Lwowie) – austriacki rzeźbiarz, założyciel rodu lwowskich kamieniarzy Schimserów.

Anton Schimser (1790–1838) przybył do Lwowa w roku 1812, jego brat Johann Baptist (1793–1856) w roku 1826, a po śmierci Johanna rodzinną firmę przejął jego syn Leopold (1833–1888) zaś po jego śmierci małżonka Wiktoria Schimser (1838–1908).

Anton Schimser studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu oraz w Akademii Sztuk Pięknych w Paryżu. Po ukończeniu studiów przebywał w Rzymie i Bratysławie. W jego sztuce są widoczne wpływy twórczości Antonia Canovy. W roku 1812 zamieszkał na stałe we Lwowie, gdzie założył pracownię rzeźbiarską, w której pracował najpierw sam, potem z bratem Johannem. Od roku 1820 współpracował z rzeźbiarzem Hartmanem Witwerem (1774–1825). Zajmował się rzeźbą nagrobną, głównie na Cmentarzu Łyczakowskim, ale też na cmentarzach w okolicach Lwowa, oraz wystrojem rzeźbiarskim lwowskich kamienic i budynków użyteczności publicznej. W roku 1833 bezskutecznie ubiegał się o stanowisko wykładowcy rzeźby w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych.

Nagrobki na Cmentarzu Łyczakowskim

• Grobowiec rodzin Breuerów, Tränklów i Weiglów składa się z trzech naturalnej wielkości postaci, stojących obok cokołu z urną.
• Grobowiec Julianny Nevather z Schabingerów przedstawia boginię nocy zdejmującą młodej kobiecie gwiaździstą koronę, obok stoi geniusz śmierci z gałęzią palmową.
• Na grobowcu Marii Chaudoir bóg Hypnos trzyma gasnącą pochodnię.
• Grobowiec Amelii Gołębskiej przedstawia mężczyznę, trzymającego za rękę dziewczynkę – męża i córkę zmarłej młodo kobiety – stojących obok urny z prochami.
• Na nagrobku Stanisława Zarwańskiego znajduje się geniusz śmierci z gasnąca pochodnią.
• Na nagrobku Sophii z Schartelów Siegel kobieta z przymkniętymi oczami stoi ze złożonymi dłońmi.
• Na nagrobku Antona Edmunda Kriegshabera widnieje klęcząca kobieta z uniesionymi w modlitwie rękami.
• Nagrobek Joanny z Ruszkowskich Bagghofwund wykonany jest w kształcie sarkofagu, którego trzy strony wypełniają płaskorzeźby, przedstawiające alegorie pobożności i miłości oraz dwa anioły z wieńcem uplecionym z kwiatów. Czwartą stronę sarkofagu wypełnia tekst epitafium.
• Nagrobek Jana Hausnera juniora jest stelą w kształcie trapezu, przypomina nagrobek Stuartów w bazylice św. Piotra w Rzymie autorstwa Antonio Canovy. Stela pokryta jest płaskorzeźbami figuralnymi, u góry widnieje uskrzydlona kula – symbol kupiectwa.
• Nagrobek Jana Hausnera seniora ma kształt arki przymierza strzeżonej przez cztery postacie cherubinów. Na niej stoi urna z płaskorzeźbami łabędzi.
• Nagrobek gubernatora Galicji i Lodomerii Franza von Hauera ma kształt egipskiego portalu, strzeżonego przez dwa lwy. Nagrobek jest prawdopodobnie wzorowany na nagrobku papieża Klemensa XIII autorstwa Canovy w bazylice św. Piotra w Rzymie.
• W grobowcu Hoffmanów i Voglów spoczywa m.in. Georg Hoffmann, właściciel Hotelu George.

Grobowiec składa się z czterech pomników figuralnych: obelisku z płaskorzeźbą tańczących geniuszy, obelisku z postacią leżącej kobiety i trzech modlących się dziewcząt, wnęką z postacią skrzydlatego geniusza wieńczącego urnę oraz żałobnicy siedzącej obok urny.

• Nagrobek Rozalii z Grossów-Rypińskich Mieleniewskiej przedstawia mężczyznę z tarczą herbową stojącego obok kolumny niosącej urnę. Płaskorzeźba na cokole przedstawia sześć dziewcząt stojących przy trumnie i niemowlę, prawdopodobnie sieroty po zmarłej.

Wystrój kamienic i obiektów użyteczności publicznej

• Cykl płaskorzeźb na budynku Towarzystwa Kredytowego (1821–1822)
• Wystrój fasady i wnętrz Biblioteki im. Baworowskich przy ul. Bibliotecznej 2 (d. Baworowskich)
• Wystrój pałacu Chołoniewskich przy ul. Wynnyczenka (d. Wały Gubernatorskie), 1818–1820, rozebranego w roku 1880 pod budowę gmachu Namiestnictwa Galicji
• Wystrój kamienicy przy ul. Krakowskiej 11 (1826–1828)
• Pomnik gubernatora Franza von Hauera w kościele Dominikanów (1823–1824)
• Rzeźby na elewacji pływalni wojskowej (1820, zachowane w muzeum historycznym)
• Sfinksy w tympanonie pałacyku przy ul. Zielonej 102 (1829)

Bibliografia

• S.S. Nicieja, Cmentarz Łyczakowski we Lwowie w latach 1786–1986, wyd. 2. popr., Wrocław 1989
• Stanisław SławomirS.S. Nicieja Stanisław SławomirS.S., Ogród snu i pamięci. Dzieje Cmentarza Łyczakowskiego we Lwowie i ludzi tam spoczywających w latach 1786–2010, Opole: Wydawnictwo MS, 2010, ISBN 978-83-61915-13-3, OCLC 751258079 .
• Jurij Biriulow, Rzeźba lwowska od połowy XVIII wieku do 1939 roku: Od zapowiedzi klasycyzmu do awangardy, Warszawa: „Neriton” 2007, s. 37–46. ISBN 978-83-7543-009-7