Antoni Żółkiewski

Antoni Żółkiewski

„Garbaty”, „Jog”, „Lin”

podpułkownik piechoty
Data i miejsce urodzenia	12 czerwca 1896 Kuca Bałka
Data i miejsce śmierci	5 sierpnia 1945 Kielce
Przebieg służby
Lata służby	1915–1945
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie Armia Krajowa
Jednostki	4 Dywizja Strzelców Polskich 24 Pułk Piechoty 5 Pułk Strzelców Podhalańskich 2 Dywizja Piechoty Legionów Armii Krajowej
Stanowiska	dowódca pułku piechoty inspektor Inspektoratu AK Kielce inspektor Inspektoratu AK Sandomierz dowódca dywizji piechoty
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna domowa w Rosji wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa Akcja „Burza”
Odznaczenia

Antoni Żółkiewski, ps. „Garbaty”, „Jog”, „Lin” (ur. 12 czerwca 1896 w Kuca Bałka, zm. 5 sierpnia 1945 w Kielcach^[1]) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Antoni Żółkiewski urodził się 12 czerwca 1896 roku w majątku rodziców Kuca Bałka na Podolu. Ukończył w 1914 roku Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie, w 1915 roku Szkołę Kadetów w Odessie. Od 1915 służył w 419 karskim pułku piechoty armii rosyjskiej. Uczestniczył w walkach na froncie wschodnim w latach 1915–1917. 17 października 1918 roku wstąpił do tworzonych na Kubaniu oddziałów generała Lucjana Żeligowskiego. W szeregach 4 Dywizji Strzelców Polskich walczył z bolszewikami.

Do kraju powrócił w 1919 roku. W składzie II batalionu 24 pułku piechoty walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Po zakończeniu działań bojowych pozostał w służbie w 24 pułku piechoty w Łucku. Z dniem 24 października 1924 roku został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza^[2]. 31 marca 1930 roku otrzymał przeniesienie z KOP do 67 pułku piechoty w Brodnicy na stanowisko dowódcy batalionu^[3][4]. W grudniu 1932 roku został przeniesiony do Szkoły Podchorążych Artylerii w Toruniu na stanowisko wykładowcy taktyki piechoty^[5]. Latem 1933 roku powrócił do 67 pułku piechoty na stanowisko dowódcy II batalionu detaszowanego w Toruniu^[6]. W 1934 roku został przeniesiony ponownie do Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko dowódcy batalionu KOP „Hoszcza” na Wołyniu^[7]. W 1937 roku został zastępcą dowódcy pułku KOP „Zdołbunów”. W listopadzie 1938 roku objął dowództwo 5 pułku strzelców podhalańskich w Przemyślu.

Na czele tego oddziału walczył w kampanii wrześniowej 1939 roku^[8]. Po rozbiciu pułku uniknął niewoli.

Podczas okupacji działał w Armii Krajowej w Okręgu Radom-Kielce. Pełnione funkcje:

• grudzień 1941 – 1942 – Inspektor Inspektoratu Kielce;
• 1942 – sierpień 1944 – Inspektor Inspektoratu Sandomierz;
• sierpień 1944 – 8 października 1944 – dowódca 2 Dywizji Piechoty Legionów AK „Pogoń”.

Po wkroczeniu wojsk sowieckich został aresztowany 17 stycznia 1945 roku przez NKWD, a następnie przekazany UB w Kielcach i osadzony w kieleckim więzieniu. Skazany na karę śmierci na sesji wyjazdowej Sądu Wojskowego z Łodzi w dniu 8 czerwca 1945 roku. Uwolniony w nocy z 4 na 5 sierpnia 1945 roku przez oddział Antoniego Hedy „Szarego”. Zmarł na serce w czasie ucieczki niedaleko od więzienia. Pochowany na cmentarzu w Kielcach (kwatera 9-C)^[9].

Awanse

• podporucznik – 1915 rok
• porucznik – ?
• kapitan – zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku
• major – 18 lutego 1928 roku ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 roku i 153. lokatą w korpusie oficerów piechoty
• podpułkownik – ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1934 roku i 15. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[10]

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 2016 (19 lutego 1921)^[11][12]
• Krzyż Niepodległości^[12]
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie)^[12][13]
• Medal Wojska^[12]
• Złoty Krzyż Zasługi (19 marca 1936)^[14][9]
• Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami^[12]
• Srebrny Krzyż Zasługi (5 kwietnia 1928)^[15][4]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[12]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[16]

Upamiętnienie

W 1989 roku Rada Miasta Sandomierza nadała jednej z ulic jego imię.

Przypisy

Bibliografia

• Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych.
• Roczniki oficerskie 1923, 1924, 1928 i 1932.
• Wojciech Borzobohaty: "Jodła" : okręg Radomsko-Kielecki ZWZ-AK 1939–1945. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1988, s. 38, 40, 65. ISBN 83-211-0901-2.
• Jerzy Targowski: Ankieta ostatniego szwoleżera. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne w Sandomierzu, 2001, s. 160–161. ISBN 83-7300-048-8.

Linki zewnętrzne

biogram na stronie Ośrodka Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej