Antoni Auleitner

Antoni Walery Izydor Auleitner (ur. 13 grudnia 1801 w Siedlcach, zm. 7 września 1898 w Warszawie) – polski leśnik, popularyzator wiedzy leśnej.

Życiorys

Był synem Antoniego i Marianny z Białostockich. Uczęszczał do szkoły wydziałowej pijarów w Łukowie, następnie studiował na Uniwersytecie Warszawskim i w Szkole Szczegółowej Leśnictwa przy uniwersytecie. Od grudnia 1821 pracował w administracji lasów rządowych Królestwa Polskiego, początkowo jako praktykant w kancelarii nadleśniczego naczelnego, następnie adiunkt przy urządzaniu lasów. W latach 1832–1835 pozostawał poza służbą rządową, być może odsunięty za udział w powstaniu listopadowym lub udzielanie pomocy powstańcom. Po przywróceniu do pracy był m.in. nadleśniczym w leśnictwie we Włocławku (do 1841, kiedy został „karnie oddalony”), nadleśniczym w leśnictwie w Warszawie (1853–1858), asesorem przy rządzie gubernialnym radomskim i asesorem przy rządzie gubernialnym warszawskim. Przeszedł na emeryturę w styczniu 1867. Grób A. Auleitnera znajduje się na Powązkach, zdjęcie zamieszczono przy nazwisku Julian Jan Auleytner, jego prawnuka.

W przerwach w pracy w lasach rządowych pracował w leśnictwie prywatnym (także po przejściu na emeryturę). Porównując zarządzanie rządowe i prywatne wystosował w 1862 krytyczny memoriał, wskazując na gorszy poziom gospodarki leśnej i konieczność reform leśnictwa rządowego. Opublikował szereg prac dotyczących leśnictwa, m.in. podręcznik Gospodarstwo leśne, czyli proste zasady hodowania, urządzania i ochrony lasów oraz korzystnego z nich użytkowania ze szczególną uwagą na lasy prywatne dla użytku właścicieli ziemiańskich, rządców dóbr i leśniczych praktycznie wyłożone (1845)[1]. Publikacja ta była efektem doświadczeń zawodowych autora, wykorzystywała także obcą literaturę fachową, głównie niemiecką, dzięki czemu stanowiła czołową pozycję w polskiej literaturze o leśnictwie; w 1853 ukazało się drugie wydanie[2]. Ponadto Auleitner ogłosił m.in. Przewodnik leśny, czyli zbiór treściwy najważniejszych działań gospodarczych ze stosownym podziałem przedmiotów oraz wskazaniem właściwego czasu, w jakim dla utrzymania w dobrym stanie lasów wykorzystane być mają (...), ułożony dla użytku rządców dóbr, nadleśnych i leśniczych (1850)[3]. Publikował także artykuły na łamach „Korespondenta Rolniczego, Handlowego i Przemysłowego” (dodatku do „Gazety Codziennej”), „Gazety Rolniczej”, „Przeglądu Leśniczego”, „Tygodnika Rolniczego”, „Sylwana”, „Roczników Gospodarstwa Krajowego”. Członek - korespondent Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego (1851-1898)[4].

Publikacje

  • Uwagi nad wartością lasów („Sylwan”, 1830)
  • Rzut oka na gospodarstwo obecne w lasach ziemiańskich w Polsce i na przyszłe ich urządzenie („Rocznik Gospodarstwa Krajowego”, 1844)
  • O szkodliwych skutkach zaniedbania dozoru leśnego i wpływie pańszczyzny na stan lasów prywatnych („Rocznik Gospodarstwa Krajowego”, 1849)
  • Środki praktyczne zagospodarowania lasów prywatnych („Rocznik Gospodarstwa Krajowego”, 1858)
  • O potrzebie intensywnego leśnego gospodarstwa i zarazem oszczędnego obchodzenia się z drzewem wobec kopalń i torfu („Tygodnik Rolniczy”, 1879)

Ponadto dla Encyklopedii rolnictwa i wiadomości związek z nim mających opracował zagadnienia ochrony i urządzania lasów, w poznańskim „Przeglądzie Leśniczym” opublikował zarys historii lasów rządowych w Królestwie Polskim (1876). Zmarł w Warszawie w wieku 97 lat; tradycje rodzinne kontynuował syn Wacław, również leśnik.

Przypisy

  1. ↑ Wersję cyfrową pierwszego wydania "Gospodarstwa..." można zobaczyć w serwisie Polona.pl
  2. ↑ Wspomniane wydanie publikacji również zdigitalizowano i jest dostępne w serwisie Polona.pl
  3. ↑ Pierwsze wydanie "Przewodnika..." można znaleźć w serwisie Polona.pl.
  4. ↑ Provinzial-Handbuch der Königreich Galizien und Lodomerien für das Jahr 1851, s. 625; 1852, s. 610; 1853, s. 618; 1854, s. 634; Handbuch des Lemberger Sttathalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1855, s. 462; 1856, s. 208; 1857, s. 356; 1858, s. 250; 1859, s. 267; 1860, s. 270; 1861, s. 402; 1862, s. 414; 1863, s. 425; 1864, s. 434; 1865, s. 447; 1866, s. 462; Galizisches Provinzial-Hanbuch für das Jahr 1868, s. 808; 1869, s. 532; Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1870, s. 569; 1871, s. 503; 1872, s. 501; 1873, s. 517; 1874, s. 561; 1875, s. 564; 1876, s. 574; 1877, s. 550; 1878, s. 538; 1879, s. 534; 1880, s. 541; 1881, s. 558; 1882, s. 559; 1883, s. 559; 1884, s. 543; 1885, s. 543; 1886, s. 543; 1887, s. 545; 1888, s. 545; 1889, s. 636; 1890, s. 636; 1891, s. 636; 1892, s. 638; 1893, s. 638; 1894, s. 638; 1895, s. 638; 1896, s. 639; 1897, s. 639; 1898, s. 736;

Bibliografia

  • Józef Broda, Antoni Auleitner, w: Słownik biograficzny techników polskich, zeszyt 1, Wydawnictwo Czasopism i Książek Technicznych NOT-SIGMA, Warszawa 1989

Literatura uzupełniająca

Linki zewnętrzne