Antoni Borzemski

Antoni Borzemski
Ilustracja
Antoni Borzemski (ok. 1898)
Data i miejsce urodzenia

18 sierpnia 1866
Trembowla

Narodowość

polska

Stanowisko

nauczyciel

Faksymile
Odznaczenia
Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Sił Zbrojnych i Żandarmerii 1898 (Austro-Węgry) Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych Krzyż Jubileuszowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych

Antoni Borzemski herbu Jelita (ur. 18 sierpnia 1866 w Trembowli, zm. ?) – polski nauczyciel.

Stoją od lewej: Antoni Borzemski, Tadeusz Błotnicki, Janusz Niementowski. Siedzą od lewej: Józef Białynia Chołodecki, Emil Dunikowski, Eugeniusz Romer. Spotkanie w 1910 przed wyprawą dwóch ostatnich

Życiorys

Antoni Borzemski[a] urodził się 18 sierpnia 1866 w Trembowli[1][2]. Legitymował się rodowym herbem Jelita[3]. Był synem Jana i Wiktorii z domu Hermanek[3].

Kształcił się w C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie, gdzie w 1884 ukończył VIII klasę i zdał chlubnie egzamin dojrzałości (w jego klasie byli m.in. Jan Rucker, Leonard Stahl, a ponadto w szkole uczyli się wówczas w niższych klasach Wacław i Władysław Borzemscy)[4][5][2]. Od 1884 do 1890 studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego, specjalizując się w historii i geografii pod kierunkiem profesorów Ludwika Finkela i Aleksandra Semkowicza[2]. Od 1888 do 1890 pracował w krajowym archiwum we Lwowie[2].

W C. K. Armii został mianowany podporucznikiem piechoty z dniem 1 stycznia 1888[6]. Był oficerem rezerwowym 95 galicyjsko-bukowińskiego pułku piechoty do około 1897[7]. Następnie w C. K. Obronie Krajowej został zweryfikowany w stopniu podporucznika z dniem 1 stycznia 1888 w grupie nieaktywnych[8]. Był przydzielony kolejno do 16 pułku piechoty Obrony Krajowej w Krakowie (ok. 1898/1899)[9], do 17 pułku piechoty Obrony Krajowej z Rzeszowa i podległego mu batalionu piechoty Nr 57 w Sanoku (ok. 1899/119019)[10][11][12] i do 18 pułku piechoty Obrony Krajowej w Przemyślu i podległego mu tamtejszego batalionu piechoty Nr 18 (ok. 1901/1902)[13].

Podjął pracę nauczyciela od 14 marca 1890, egzamin zawodowy złożył 5 grudnia 1891[1][2]. Jako nauczyciel latem 1892 został przeniesiony z macierzystego C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie do C. K. Gimnazjum w Przemyślu[14][15]. 6 lipca 1894 został mianowany nauczycielem rzeczywistym[1]. W lutym 1894 jako zastępca nauczyciela został przeniesiony z Przemyśla do C. K. Gimnazjum Arcyksiężniczki Elżbiety w Samborze, ucząc tam geografii, historii, historii kraju rodzinnego, po czym latem 1894 został mianowany nauczycielem rzeczywistym w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku[16][17]. W szkole uczył historii powszechnej, matematyki, geografii, psychologii, logiki, historii kraju (rodzinnego) oraz był zawiadowcą zbioru map i obrazów[18]. Reskryptem z 18 września 1897 Wyższej Rady Szkolnej Krajowej został mianowany na stałe w zawodzie nauczycielskim i otrzymał tytuł c. k. profesora[19]. Reskryptem z 23 czerwca 1902 otrzymał VIII rangę służbową od 1 października 1902[20][21]. Reskryptem C. K. Ministra Wyznań i Oświecenia z 7 kwietnia 1903 otrzymał zgodę na odbycie podróży naukowej podczas ferii szkolnych[22]. 13 lipca 1905 został przeniesiony z posady nauczyciela z Gimnazjum w Nowym Sączu do C. K. I Gimnazjum w Tarnopolu[23][24]. Następnie reskryptem C. K. Ministra Wyznań i Oświaty z 28 sierpnia 1905 otrzymał posadę w C. K. Gimnazjum VII we Lwowie od 1 września 1905[25][26][2]. Pod koniec września 1905 w gmachu sanockiego „Sokoła” odbyło się uroczyste pożegnanie prof. Borzemskiego[27]. W kolejnych latach uczył w C. K. Gimnazjum VII we Lwowie z polskim językiem wykładowym[1][28]. wykładając historię, geografię, dzieje kraju ojczystego, prowadził kółko historyczne[29]. Postanowieniem cesarza Franciszka Józefa I z 29 maja 1914 otrzymał tytuł c.k. radcy szkolnego[30]. Po wybuchu I wojny światowej w 1914 został członkiem Miejskiej Straży Obywatelskiej we Lwowie (sekcja III w dzielnicy I)[31]. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i przemianowaniu szkoły pozostawał profesorem VII Państwowego Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki we Lwowie[32][33].

Pełnił funkcję sekretarza Komitetu Powiatowego w Sanoku[27]. Był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (1899, 1901)[27][34][35]. Działał we władzach koła Towarzystwa Szkoły Ludowej w Sanoku[27][36][37]. Był członkiem zwyczajnym Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego[38]. 28 września 1904 został wybrany członkiem wydziału „Towarzystwa Bursy”, sprawującego pieczę nad Bursą Jubileuszową im. Cesarza Franciszka Józefa w Sanoku[39]. Był członkiem wydziału i skarbnikiem Towarzystwa Pomocy Naukowej w Sanoku[40]. Zasiadł w radzie nadzorczej Towarzystwa Kasy Zaliczkowej w Sanoku[41]. W Sanoku był także zaangażowany w organizację powszechnych wykładów uniwersyteckich[27]. W maju 1910 został wybrany zastępczą członka zarządu głównego Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych[42].

Publikował prace z zakresu historii Sanoka i regionu, m.in. w sprawozdaniach sanockiego gimnazjum[43].

Był żonaty z Hersylią z domu Borzemską (córka lekarza dr. Antoniego Eustachego Jelita Borzemskiego i Marii Zadurowicz)[3][44]. Miał z nią córki: Rościsławę Antoninę Marię (ur. 1898)[3], Helenę (zm. 1905)[45]. Według stanu z 1938 zamieszkiwał we własnej willi na górze św. Jacka we Lwowie[46].

Po latach przychylnie o Antonim Borzemskim wyraził się w swoich wspomnieniach jego uczeń z sanockiego gimnazjum, Stanisław Rymar[47].

Publikacje

Odznaczenia

austro-węgierskie

Uwagi

  1. ↑ W ewidencji wojskowych C. K. Armii oraz w ewidencji urzędników Austro-Węgier był określany w języku niemieckim jako „Anton Borzemski” (względnie w Szematyzmach obrony krajowej i żandarmerii w jako „Borżemski”).

Przypisy

  1. ↑ a b c d Henryk Kopia: Spis nauczycieli szkół średnich w Galicyi oraz polskiego gimnazyum w Cieszynie. Lwów: Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych, 1909, s. 62.
  2. ↑ a b c d e f Alicja Puszka: Nauczyciele historii i geografii państwowych szkół średnich w Galicji w okresie autonomii (1868-1914). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1999, s. 276. ISBN 83-87703-59-1.
  3. ↑ a b c d Księga chrztów 1892–1898. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 209 (poz. 15).
  4. ↑ Kronika miejscowa i zamiejscowa. „Gazeta Narodowa”, s. 2, nr 137 z 17 czerwca 1884. 
  5. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1884. Lwów: 1884, s. 71, 75, 76.
  6. ↑ Kais. Königl. Militär-Schematismus 1889. Wiedeń: 1888, s. 253.
  7. ↑ Kais. Königl. Militär-Schematismus 1889. Wiedeń: 1888, s. 463.
    •Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1890. Wiedeń: 1889, s. 463.
    •Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1891. Wiedeń: 1890, s. 495.
    •Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1892. Wiedeń: 1892, s. 499.
    •Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1893. Wiedeń: 1893, s. 509.
    •Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1894. Wiedeń: 1894, s. 519.
    •Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1895. Wiedeń: 1895, s. 495.
    •Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1896. Wiedeń: 1896, s. 513.
    •Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1897. Wiedeń: 1896, s. 555.
  8. ↑ Schematismus der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1898. Wiedeń: 1898, s. 106.
  9. ↑ Schematismus der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1898. Wiedeń: 1898, s. 312.
  10. ↑ Schematismus der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1899. Wiedeń: 1899, s. 368.
  11. ↑ a b c Schematismus der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1900. Wiedeń: 1900, s. 389.
  12. ↑ Schematismus der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1901. Wiedeń: 1901, s. 401.
  13. ↑ Schematismus der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1902. Wiedeń: 1902, s. 387.
  14. ↑ Kronika. Mianowania i przeniesienia. „Gazeta Przemyska”, s. 3, nr 57 z 17 lipca 1892. 
  15. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1893. Lwów: 1893, s. 39, 40.
  16. ↑ Sprawozdanie Dyrekcji C. K. Gimnazyum Arcyksiężniczki Elżbiety w Samborze za rok szkolny 1894. Sambor: 1894, s. 47, 48, 49.
  17. ↑ XIV. Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1895. Sanok: Fundusz Naukowy, 1895, s. 45.
  18. ↑ XIV. Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1895. Sanok: Fundusz Naukowy, 1895, s. 44.
    •XVI. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1897. Sanok: Fundusz Naukowy, 1897, s. 34.
    •XVII. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1898. Sanok: Fundusz Naukowy, 1898, s. 66.
    •18. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1898/9. Sanok: Fundusz Naukowy, 1899, s. 1, 2.
    •19. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1899/1900. Sanok: Fundusz Naukowy, 1900, s. 27.
    •20. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1900/1901. Sanok: 1901, s. 1.
    •21. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1901/1902. Sanok: 1902, s. 1, 3.
    •22. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1902/1903. Sanok: 1903, s. 1, 3.
    •23. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1903/1904. Sanok: 1904, s. 1, 3.
    •24. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1904/1905. Sanok: 1905, s. 1, 3.
  19. ↑ XVII. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1898. Sanok: Fundusz Naukowy, 1898, s. 67.
  20. ↑ 22. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1902/1903. Sanok: 1903, s. 5.
  21. ↑ Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy C. K. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi”, s. 358, nr 25 z 16 lipca 1902. 
  22. ↑ 22. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1902/1903. Sanok: 1903, s. 6.
  23. ↑ Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy C. K. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi”, s. 348, nr 21 z 2 sierpnia 1905. 
  24. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum w Tarnopolu za rok szkolny 1906. Tarnopol: 1906, s. 47.
  25. ↑ 25. Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1905/1906. Sanok: 1906, s. 5.
  26. ↑ Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy C. K. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi”, s. 405, nr 25 z 13 września 1905. 
  27. ↑ a b c d e Kronika. Pożegnanie profesora. „Gazeta Sanocka”, s. 3, nr 93 z 8 października 1905. 
  28. ↑ a b Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 1018.
  29. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. VII Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1913/1914. Lwów: 1914, s. 35, 37, 64.
  30. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. VII Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1913/1914. Lwów: 1914, s. 41.
  31. ↑ Miejska Straż Obywatelska. „Słowo Polskie”. Nr 420, s. 3, 20 września 1914. 
  32. ↑ Sprawozdanie Państwowego Gimnazjum VII. im. Tadeusza Kościuszki we Lwowie za rok szkolny 1920/21. Lwów: 1921, s. 3.
  33. ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926, s. 139.
  34. ↑ Sprawozdanie Wydziału Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku za rok administracyjny 1899. Sanok: 1900, s. 13.
  35. ↑ Sprawozdanie Wydziału Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku za rok administracyjny 1901. Sanok: 1901, s. 12.
  36. ↑ Koło w Sanoku. „Miesięcznik Towarzystwa Szkoły Ludowej”, s. 45, nr 4 z 1903. 
  37. ↑ Wykaz datków zebranych na gimnazyum polskie w Cieszynie. „Miesięcznik Towarzystwa Szkoły Ludowej”, s. 140, nr 12 z 1903. 
  38. ↑ Sprawozdanie Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego z dziesiątego roku jej istnienia tj. 1894 złożone przez zarząd na walnem zgromadzeniu dnia 4 maja 1895. s. 8.
  39. ↑ Kronika. Bursa Jubileuszowa. „Gazeta Sanocka”, s. 4, nr 40 z 3 października 1904. 
  40. ↑ Kronika. Pożegnanie profesora. „Gazeta Sanocka”, s. 3, nr 97 z 5 listopada 1905. 
  41. ↑ Kasa zaliczkowa w Sanoku. „Gazeta Sanocka”, s. 2, nr 9 z 28 lutego 1904. 
  42. ↑ Towarzystwo nauczycieli szkół wyższych. „Nowa Reforma”, s. 1, nr 219 z 17 maja 1910. 
  43. ↑ Wojciech Sołtys, Oświata i szkolnictwo, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 439.
  44. ↑ Adam Biliński: Genealogia rodu Zadurowicz herbu Snop. antoniego26.pl, 2016-07-17. [dostęp 2021-10-21].
  45. ↑ Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 12 (poz. 28).
  46. ↑ Inwentarz Archiwum Historycznego Muzeum Historycznego w Sanoku. Nr teczki 722: Dokumenty po dr Władysławie Studzińskim – absolwencie gimnazjum w Sanoku – 1897 r. Dokumenty i fotografie dotyczące zjazdów absolwentów w 1912, 1922 i 1938 r. List Władysława Studzińskiego do Gimnazjum w Sanoku z 22 kwietnia 1938.
  47. ↑ Stanisław Rymar: Moje lata w Gimnazjum: 1897–1905 (Wyjątek z pamiętnika). W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 166.
  48. ↑ Wojciech Sołtys, Zaludnienie, stosunki narodowościowe, wyznaniowe i zdrowotne. Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 542.
  49. ↑ Ogłoszenie. „Gazeta Sanocka”, s. 4, nr 58 z 5 lutego 1905. 
  50. ↑ Feliks Kiryk, W okresie staropolskim, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 100, 101 i nast.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

AUT KuK Friedensbande BAR.png
Autor: Mimich, Licencja: CC BY-SA 4.0
Baretka: wstążka dla części odznaczeń cywilnych oraz niektórych odznaczeń wojskowych nadawanych w czasie pokoju (Friedensbande) dla odznaczeń austro-węgierskich:
AT-T weiss-rot spange BAR.svg
Biało-czerwona baretka dla różnych tyrolskich odznaczeń – Austria.
Signature of Antoni Borzemski (1901-02).jpg
Podpis Antoniego Borzemskiego, nauczyciela w C. K. Gimnazjum w Sanoku w roku szkolnym 1901-02.
AUT Franz Joseph 50 years of reign - Military Medal.svg
Autor: Mimich, Licencja: CC BY-SA 3.0
Military Medal for 50 years of reign of Emperor Franz Joseph (=Signum Memoriae)
Emil Dunikowski and friends (1910).jpg
Emil Dunikowski przed wyprawą z towarzyszami i przyjaciółmi (1910). Stoją od lewej: Antoni Borzemski, Tadeusz Błotnicki, Janusz Niementowski. Siedzą od lewej: Józef Białynia Chołodecki, Emil Dunikowski, Eugeniusz Romer.
Antoni Borzemski (1898).jpg
Antoni Borzemski (fotografia zaczerpnięta z tableau abiturientów C. K. Gimnazjum w Sanoku w roku szkolnym 1897/1898.