Antoni Dorosz

Antoni Dorosz
Ilustracja
Data urodzenia4 czerwca 1889
Data śmierci1942
Zawód, zajęcielekarz dentysta
Narodowośćpolska
Tytuł naukowydoktor
EdukacjaC. K. IV Gimnazjum we Lwowie
RodziceAntoni
MałżeństwoJadwiga
DzieciJerzy
Krewni i powinowaciWładysław, Franciszek (bracia)
Faksymile
Odznaczenia
Odznaka Honorowa PCK II stopnia

Antoni Robert Dorosz[a] (ur. 4 czerwca 1889, zm. 1 grudnia 1942) – polski lekarz dentysta z tytułem doktora, kapitan rezerwy służby zdrowia Wojska Polskiego, urzędnik sanitarny samorządu powiatowego II Rzeczypospolitej.

Życiorys

Ogłoszenie prasowe zakładu dentystycznego dr. Dorosza (1919)
Lekarze w Sanoku 1919-1939. U góry od lewej: Salomon Ramer (2), Kazimierz Niedzielski (3), Samuel Herzig (4), Stanisław Domański (5). U dołu od lewej Antoni Dorosz (2)

Urodził się 4 czerwca 1889[1][2][3]). Był synem Antoniego (1859-1943, kolejarz, na przełomie 1890/1891 w Stryju[4][5])[3] i Anieli[6]. Jego braćmi byli Władysław Feliks (1886-1951, student Politechniki Lwowskiej[7], pedagog, bibliofil, wydawca) i Franciszek (1884-1940, lekarz z tytułem doktora w Przemyślu[8])[3], a siostrą Anna (1886-1965, żona Władysława Gołkowskiego w Sanoku)[6][b]

W 1908 zdał egzamin dojrzałości w C. K. IV Gimnazjum we Lwowie[9][10]. Ukończył studia medyczne uzyskując dyplom w 1914[3][11][12][13].

Podczas I wojny światowej w szeregach C. K. Armii został mianowany asystentem lekarza w rezerwie z dniem 1 września 1915, potem awansowany na stopień nadlekarza w rezerwie 1 listopada 1917 i do 1918 pozostawał z przydziałem do 15 pułku piechoty[14][15][16]. Dekretem z 15 marca 1919 jako były oficer c. i k. armii został przyjęty do Wojska Polskiego i dekretem Naczelnego Wodza Wojsk Polskich zatwierdzony w stopniu porucznika lekarza[17][18]. Został awansowany do stopnia kapitana rezerwy w korpusie oficerów sanitarnych lekarzy ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[19][20]. W 1923, 1924 w stopniu kapitana był przydzielony jako oficer rezerwowy do 10 batalionu sanitarnego w Przemyślu (analogicznie jego brat Franciszek oraz inni pochodzący z Sanoka oficerowie-lekarze: Stanisław Domański, Kazimierz Niedzielski, Salomon Ramer, Jan Porajewski, Leopold Dręgiewicz)[21][22]. W 1934 w stopniu kapitana rezerwy lekarza był w kadrze zapasowej 10 Szpitala Okręgowego i był wówczas przydzielony do Powiatowej Komendy Uzupełnień Sanok[23].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w okresie II Rzeczypospolitej zamieszkiwał w Sanoku i prowadził zakład dentystyczno-techniczny w kamienicy „Weinerówka” pod adresem ówczesnej ulicy Jagiellońskiej[24][25] 32-33[26], później pod zmienionym adresem ul. 3 Maja[11] 19 (obecnie nr 23), gdzie gabinet stomatologiczny prowadziła jego żona Jadwiga (ur. 1902[27], uzyskała dyplom w 1928[28]) do 1939[29][30][31][32]. W 1925 został dopuszczony przez wojewodę lwowskiego do służby przygotowawczej w państwowej służbie zdrowia przy władzach administracji ogólnej i przydzielony do służby w starostwie powiatu sanockiego[33][1]. 13 kwietnia 1927 jako praktykant sanitarny został mianowany prowizorycznym urzędnikiem VIII stopnia służby w starostwie w Sanoku[34][35]. Na początku 1930 jako prowizoryczny lekarz powiatowy w Sanoku otrzymał VIII stopień służby[36]. Sprawował stanowisko lekarza powiatowego w Sanoku do 1939[1][37]. Pracował w charakterze lekarza w starostwie powiatowym w Sanoku w VIII stopniu służbowym, a dekretem z 3 grudnia 1929 został mianowany do odwołania lekarzem powiatowym w VII stopniu służbowym[1][38]. Ponadto jako nauczyciel kontraktowy od marca 1928 uczył higieny Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku[39], pełniąc tam także funkcję lekarza szkolnego[40]. Poza pracą w Sanoku ordynował także jako lekarz w uzdrowisku Iwonicz-Zdrój[41]. Zasiadał w Wojewódzkiej Komisji Walki z Gruźlicą we Lwowie[42][43][44][45]. Był organizatorem przeciwdziałania gruźlicy w rejonie Sanoka i w 1925 zainicjował powstanie Powiatowego Koła Walki z Gruźlicą w Sanoku, w tym budowę przychodni przeciwgruźliczej[46]. Za swoją działalność na polu prac przeciwgruźliczych otrzymał podziękowanie od wojewody lwowskiego Pawła Garapicha[47] i uznanie pisemne z Generalnej Dyrekcji Służby Zdrowia, która jego poczynania uznała za wzór dla wszystkich lekarzy urzędowych w Polsce (dr Dorosz czynił starania celem realizacji tzw. systemu Edynburskiego, polegającego na utworzeniu sanatorium wraz z przychodnią pod Sanokiem we współdziałaniu ze szpitalem powszechnym w tym mieście[48], zaś poza miastem na tworzeniu sanatoriów w okręgach, kierowanych przez lekarzy gminnych i okręgowych[49][50]). Uczestniczył w Wojewódzkich Zjazdach Przeciwgruźliczych we Lwowie, podczas pierwszego w dniach 10-13 września 1926 przedstawiał referat pt. Organizacja walki z gruźlicą w miasteczkach i gminach wiejskich[51][52], podczas drugiego w tym samym roku był sekretarzem zjazdu[53] i przedstawił referat pt. Zapoczątkowanie organizacji walki z gruźlicą w powiecie sanockim[54]. W 1922 został członkiem Związku Lekarzy Małopolski i Śląska Cieszyńskiego w Krakowie[55]. Był członkiem Lwowskiej Izby Lekarskiej[56]. W 1939 był lekarzem w Rawie Ruskiej[3][57].

W 1929 był jednym z założycieli sanockiego koła Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego[58]. Był założycielem i wieloletnim prezesem zarządu sanockiego oddziału Polskiego Czerwonego Krzyża (wybrany 25 lutego 1933, 9 lutego 1934[59])[60][61], na przełomie lat 20. i 30. działającego w budynku przy ul. Floriańskiej 17 w Sanoku, zaś on sam poczynił starania celem zakupienia obiektu od Gminy Żydowskiej[62]. Był inicjatorem budowy kościoła pod wezwaniem św. Antoniego w Lisznej (1936-1939) pod Sanokiem, gdzie zamieszkiwał nad Sanem (kościół powstał w pobliżu istniejącego tam sanatorium)[63][64]. W 1936 zasiadł w komitecie organizacyjnym Zjazdu Górskiego w Sanoku[65].

Wraz z rodziną zamieszkiwał przy ulicy Jana III Sobieskiego 6[66][37]. Po wybuchu II wojny światowej w okresie trwającej okupacji niemieckiej wraz z żoną (która także była lekarzem stomatologiem[67]) pracował w sanockiej służbie zdrowia[68]. Zmarł 1 grudnia 1942[3]. Został pochowany w Rzeszowie[69]. Miał syna Jerzego[37] Antoniego (ur. 1915)[70].

Wyróżnienia

Uwagi

  1. ↑ W ewidencji wojskowej c. k. armii był określany w języku niemieckim jako „Anton Dorosz”. W piśmiennictwie pojawiła się także forma nazwiska „Dorosch”. Zob. Wojciech Sołtys, Zaludnienie, stosunki narodowościowe, wyznaniowe i zdrowotne, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 554.
  2. ↑ Anna Dorosz urodziła się w Zahajpolu.

Przypisy

  1. ↑ a b c d Spis urzędników i funkcjonariuszów niższych władz administracji ogólnej Województwa Lwowskiego według stanu z dnia 31 grudnia 1930 r.. Lwów: 1931, s. 100.
  2. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 216, 799, 1102.
  3. ↑ a b c d e f Franciszek Kotula, Mimo wszystko, czyli, Życie kulturalne Rzeszowa pod okupacją niemiecką (1939-1944), Mitel, s. 210
  4. ↑ Kronika. Awans na kolejach państwowych. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 2 z 4 stycznia 1891. 
  5. ↑ Rozmaite obwieszczenia. „Gazeta Lwowska”, s. 9, Nr 257 z 10 listopada 1903. 
  6. ↑ a b Księga Zmarłych 1959–1975 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 66 (poz. 44).
  7. ↑ Kronika lwowska. Napad rabunkowy. „Nowa Reforma”, s. 3, Nr 148 z 31 marca 1909. 
  8. ↑ Wiadomości bieżące. Lwów. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 42, Nr 2 z 13 stycznia 1929. 
  9. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. IV. Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1908. Lwów: 1908, s. 143.
  10. ↑ Władysław Kucharski: Przegląd historyczny 50-lecia Gimnazjum IV im. Jana Długosza we Lwowie. Ósmacy i abiuturienci. W: Władysław Kucharski (red.): Księga pamiątkowa 50-lecia Gimnazjum im. Jana Długosza we Lwowie. Lwów: 1928, s. 101.
  11. ↑ a b Urzędowy spis lekarzy uprawnionych do wykonywania praktyki lekarskiej oraz aptek w Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: 1925, s. 204.
  12. ↑ Urzędowy spis: lekarzy, lekarzy-dentystów, farmaceutów, felczerów, pielęgniarek, położnych, uprawnionych i samodzielnych techników dentystycznych oraz wykazy: aptek, szpitali, ubezpieczalni społ., ośrodków zdrowia, przychodni samodzielnych, oraz centrali i filii Państwowej Szkoły Higieny. Warszawa: 1939, s. 40.
  13. ↑ Edward Zając: Szpital Powszechny w Sanoku. zozsanok.pl. s. 50, 61. [dostęp 2015-07-20].
  14. ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1916. Wiedeń: 1916, s. 1047.
  15. ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1917. Wiedeń: 1917, s. 1391.
  16. ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1918. Wiedeń: 1918, s. 1715.
  17. ↑ Dekrety Naczelnego Wodza Wojsk Polskich. 1210 Dekret. „Dziennik Rozkazów Wojskowych”, s. 923, Nr 38 z 5 kwietnia 1919. 
  18. ↑ Wykaz oficerów, którzy nadesłali swe karty kwalifikacyjne, do Wydziału prac przygotowawczych, dla Komisji Weryfikacyjnej przy Departamencie Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922, s. 22.
  19. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1227.
  20. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1106.
  21. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1181-1182.
  22. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1075.
  23. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 216, 799.
  24. ↑ Ogłoszenie. „Ziemia Sanocka”. 3, s. 4, 13 marca 1919. 
  25. ↑ Ogłoszenie. „Sanoczanin”, s. 6, 2 z 8 marca 1919. 
  26. ↑ Spis abonentów Państwowych i Koncesjonowanych Sieci Telefonicznych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy) 1931/32 r.. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Poczt i Telegrafów, 1931, s. 490.
  27. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 91 (poz. 306).
  28. ↑ Według tego spisu ur. w 1884. Urzędowy spis: lekarzy, lekarzy-dentystów, farmaceutów, felczerów, pielęgniarek, położnych, uprawnionych i samodzielnych techników dentystycznych oraz wykazy: aptek, szpitali, ubezpieczalni społ., ośrodków zdrowia, przychodni samodzielnych, oraz centrali i filii Państwowej Szkoły Higieny. Warszawa: 1939, s. 13.
  29. ↑ Edmund Słuszkiewicz: Przewodnik po Sanoku i Ziemi Sanockiej. Sanok: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1938, s. 147.
  30. ↑ Książka telefoniczna. 1939. s. 706. [dostęp 2015-07-20].
  31. ↑ Stefan Stefański. Pan Stefański opowiada. „Weinerówka”. „Tygodnik Sanocki”, s. 5, Nr 24 (107) z 26 listopada 1993. 
  32. ↑ Edward Zając: Szpital Powszechny w Sanoku. zozsanok.pl. s. 64. [dostęp 2015-07-20].
  33. ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Województwa Lwowskiego”. Nr 8, s. 2, 1 sierpnia 1925. 
  34. ↑ 170. Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych”. Nr 1 i 2, s. 170, 30 czerwca 1927. 
  35. ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Województwa Lwowskiego”. Nr 5, s. 4, 15 maja 1927. 
  36. ↑ Ruch służbowy. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 1, s. 16, 20 stycznia 1930. 
  37. ↑ a b c Arnold Andrunik (red. Krystyna Chowaniec): Zapiski z osobistych przeżyć w czasie II wojny światowej i okupacji. Sanok: Stowarzyszenie Wychowawców „Eleusis” w Sanoku, 2018, s. 7, 26.
  38. ↑ Wiadomości bieżące. Z kraju. Ruch służbowy. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 152, Nr 8 z 23 lutego 1930. 
  39. ↑ XLI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1927/1928. Sanok: 1928, s. 13, 14.
  40. ↑ Wykaz profesorów uczących w okresie 1880–1980. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 160.
  41. ↑ Album zasłużonych lekarzy polskich. Warszawa: 1925, s. 10.
  42. ↑ Wojewódzka Komisja Walki z Gruźlicą. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 1026, Nr 48 z 29 listopada 1925. 
  43. ↑ Wojewódzka Komisja Walki z Gruźlicą. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 1047, Nr 49 z 6 grudnia 1925. 
  44. ↑ Wojewódzka Komisja Walki z Gruźlicą we Lwowie. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 83, Nr 5 z 31 stycznia 1926. 
  45. ↑ Wojewódzka Komisja Walki z Gruźlicą we Lwowie. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 288, Nr 15 z 11 kwietnia 1926. 
  46. ↑ Antoni Dorosz. Sprawozdania i korespondencje. Zapoczątkowanie organizacji walki z gruźlicą w powiecie sanockim. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 1066-1067, Nr 50 z 13 grudnia 1925. 
  47. ↑ Sprawy zawodowe. Wojewódzka Komisja Walki z Gruźlicą we Lwowie. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 101, Nr 6 z 7 lutego 1926. 
  48. ↑ Szczepan Mikołajski. Zwalczanie gruźlicy w województwie lwowskim. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 245-246, Nr 13 z 28 marca 1926. 
  49. ↑ Ruch w towarzystwach lekarskich – zjazdy. II. Ogólnopolski Zjazd Przeciwgruźliczy. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 795, Nr 42 z 17 października 1926. 
  50. ↑ Ruch w towarzystwach lekarskich – zjazdy. II. Ogólnopolski Zjazd Przeciwgruźliczy. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 936, Nr 49 z 5 grudnia 1926. 
  51. ↑ Wiadomości bieżące. Lwów. Program I. Wojewódzkiego Zjazdu Przeciwgruźliczego we Lwowie. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 522, Nr 26 z 27 czerwca 1926. 
  52. ↑ Dwa zjazdy Przeciwgruźlicze odbędą się we Lwowie podczas Targów Wschodnich 10, 11, 12, i 13-go września 1926. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 697, Nr 37 z 12 września 1926. 
  53. ↑ Ruch w towarzystwach lekarskich – zjazdy. II. Ogólnopolski Zjazd Przeciwgruźliczy. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 793, Nr 42 z 17 października 1926. 
  54. ↑ Medycyna społeczna. Sprawozdanie z działalności Wojewódzkiej Komisji Walki z Gruźlicą i jej Komitetu Wykonawczego we Lwowie (za czas od czerwca 1925 do września 1926). „Polska Gazeta Lekarska”, s. 892, Nr 47 z 21 listopada 1926. 
  55. ↑ Sprawy zawodowe. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 780, Nr 40 z 1 października 1922. 
  56. ↑ Lista członków Lwowskiej Izby Lekarskiej według stanu z lipca 1931. „Dziennik Urzędowy Izb Lekarskich”, s. 332, Nr 9 z 1 września 1931. 
  57. ↑ Lista członków Lwowskiej Izby Lekarskiej uprawnionych do głosowania do Rady Izby w dniu 17 grudnia 1939 r.. „Dziennik Urzędowy Izb Lekarskich”, s. 18, Nr 8 z 1939. 
  58. ↑ Jerzy Kapłon: Zarys historii Oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Sanoku. cotg.pttk.pl. [dostęp 2005-07-02].
  59. ↑ Starostwo powiatowe w Sanoku. Stowarzyszenia i związki 1930-1939 (zespół 23, sygn. 17, nr mikr. 160760). Archiwum Państwowe w Przemyślu, s. 356, 359.
  60. ↑ Jan Miśkowicz. Ruch Czerwonokrzyski na Ziemi Sanockiej. „Rocznik Sanocki”. VIII, s. 222, 2001. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096. 
  61. ↑ Jan Miśkowicz. Z historii PCK (2). 80 lat w służbie potrzebującym. „Tygodnik Sanocki”. Nr 25 (397), s. 16, 18 czerwca 1999. 
  62. ↑ Jan Miśkowicz. Z historii PCK (1). 80 lat w służbie potrzebującym. „Tygodnik Sanocki”. Nr 24 (396), s. 3, 11 czerwca 1999. 
  63. ↑ Powitanie ks. Biskupa przez Proboszcza – Liszna. olchowce.przemyska.pl. [dostęp 2015-07-20].
  64. ↑ Edward Olejko: Powstanie i rozwój parafii. W: 60-lecie parafii Sanok–Olchowce 1948-2008. Sanok-Olchowce: 2008, s. 32-35.
  65. ↑ Franciszek Znamirowski: Program Zjazdu Górskiego w Sanoku 1936 r. 14–17 sierpnia. Warszawa: 1936, s. 9.
  66. ↑ Wykaz firm handlowych, przemysłowych, rzemieślniczych i wolnych zawodów miasta Sanoka, Zagórza, Rymanowa, Mrzygłoda, Bukowska 1937/8. Informator Chrześcijański. Sanok: Krakowska Kongregacja Kupiecka. Oddział Sanok, 1938, s. 6.
  67. ↑ Edward Olejko: Powstanie i rozwój parafii. W: 60-lecie parafii Sanok–Olchowce 1948-2008. Sanok-Olchowce: 2008, s. 35.
  68. ↑ Edward Zając: Szpital Powszechny w Sanoku. zozsanok.pl. s. 78, 79. [dostęp 2015-07-20].
  69. ↑ Jolanta Ziobro. Historia pewnej tablicy. „Tygodnik Sanocki”. Nr 27 (556), s. 7, 5 lipca 2002. 
  70. ↑ Państwowe Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku. Tym humanistyczny. Katalog główny, rok 1927/28 (zespół 7, sygn. 100). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 192.
  71. ↑ Polski Czerwony Krzyż. Sprawozdanie za 1935. Warszawa: 1936, s. 12.
  72. ↑ Odznaczenia L. O. P. P.. „Wschód”. Nr 26, s. 8, 10 października 1936. 

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

POL Złota Honorowa Odznaka PCK BAR.png
Baretka Złotej Honorowej Odznaki PCK
Signature of Antoni Dorosz (1933).jpg
Podpis dr. Antoniego Dorosza (1933)
Physicians of Sanok 1919-1939.JPG
Lekarze w Sanoku 1919-1939. W górnym rzędzie od lewej: Salomon Ramer (2), Kazimierz Niedzielski (3), Samuel Herzig (4), Stanisław Domański (5). U dołu od lewej Antoni Dorosz (2).
Antoni Dorosz (1927).jpg
Antoni Dorosz (1927)
Advertisement of Dr. Antoni Dorosz in Sanok (1919).jpg
Ogłoszenie prasowe zakładu dentystycznego dr. Antoniego Dorosza z końca 1919 roku.