Antoni Edward Odyniec

Antoni Edward Odyniec

Data i miejsce urodzenia	25 stycznia 1804 Giejstuny
Data i miejsce śmierci	15 stycznia 1885 Warszawa
Dziedzina sztuki	poezja, dramat, pamiętnik
Epoka	Oświecenie[1] Romantyzm[1]
Ważne dzieła
Felicyta Listy z podróży

Antoni Edward Odyniec, [non ante 1878]

Grób Antoniego Edwarda Odyńca na cmentarzu Powązkowskim

Antoni Edward Odyniec (ur. 25 stycznia 1804 w Giejstunach, zm. 15 stycznia 1885 w Warszawie) – polski poeta romantyczny i neoklasycystyczny^[1], pamiętnikarz oraz płodny tłumacz, Filareta.

Życiorys

Odyniec uczył się w szkole bazyliańskiej przy klasztorze w Borunach^[2]. W 1820 rozpoczął studia prawnicze na Cesarskim Uniwersytecie Wileńskim. Należał do Filaretów, a w 1824 napisał Pieśń Filaretów. Na przełomie lat 1823–1824 był więziony za działalność konspiracyjną. W 1825 wydał swój pierwszy zbiór drobnych utworów.

W latach 1826–1829 przebywał w Warszawie. Należał tam do redakcji „Gazety Warszawskiej”, bywał w salonie Wincentego Krasińskiego, wydał dwa tomy noworocznika literackiego Melitele (1829-1830). W 1829 wyjechał za granicę i wspólnie z Adamem Mickiewiczem zwiedził Niemcy, Szwajcarię i Włochy, co po latach opisał w Listach z podróży. W 1831 osiadł w Dreźnie, gdzie tłumaczył dzieła Waltera Scotta, Byrona (Korsarz) i Thomasa Moore’a, współredagował „Bibliotekę klasyków polskich” oraz pisywał do „Przyjaciela Ludu” wydawanego w Lesznie.

W roku 1837 wrócił do Wilna i rozpoczął redagować Encyklopedię Powszechną (1836-1840) Glücksberga, a następnie przez 20 lat współpracował z „Kurierem Wileńskim”. Jednocześnie tłumaczył, pisał wiersze, dramaty i publicystykę. Na okres działalności redaktorskiej w Wilnie przypadają dramaty Felicyta i Barbara Radziwiłłówna.

Odyniec był niepopularny w kręgach patriotycznych i demokratycznych z uwagi na swoje klerykalno-konserwatywne poglądy. Polscy studenci w Dorpacie^[a], spalili demonstracyjnie dramat Felicyta^[3]. Był współredaktorem hołdowniczego Albumu wileńskiego (1858) i autorem jednego z wierszy ku czci cara Aleksandra II Przyjdź Królestwo Boże! Ostro potępili go za to Julian Klaczko i Kornel Ujejski^[3]. Warto jednak podkreślić, że szybko uznał swoje postępowanie za niesłuszne i żałował napisanego utworu. Ponadto odmówił podpisania wiernopoddańczego, potępiającego powstanie listopadowe adresu do gen. M. Murawiewa, swoją decyzję motywował tak: „Może postąpiłem wówczas mylnie, ale w najlepszej myśli; dziś jednak podpisać wyrzeczenie się przyszłości naszego narodu – nie, do tego ja ręki nie przyłożę”.

[1] M. Makaruk, dz. cyt.

Od 1866 roku znów mieszkał w Warszawie, gdzie współpracował z „Kroniką Rodzinną”, drukując w niej w latach 1867–1878 Listy z podróży oraz Wspomnienia z przeszłości, opowiadane Deotymie. Te utwory przywróciły Odyńcowi popularność^[3]. Tłumaczył także utwory Puszkina, Wasilija Żukowskiego, a zwłaszcza Waltera Scotta i Fryderyka Schillera^[3]. Bywał w salonach literackich, m.in. Jadwigi Łuszczewskiej.

Został pochowany na warszawskich Powązkach (kwatera 29-2-10/11)^[4].

Na początku 2012 roku ukazała się pierwsza monografia poety Antoni Edward Odyniec – romantyk w zwierciadle biedermeieru autorstwa Marii Makaruk^[5].

Twórczość

Antoni Edward Odyniec – dziś zapomniany jako twórca, choć nadal ceniony za działalność przekładową i pamiętnikarską – był niegdyś poczytnym pisarzem i postacią dobrze znaną w kręgach XIX-wiecznej cyganerii artystycznej; nazywano go potocznie „autorem Felicyty” na znak uznania dla jego magnum opus^[6], chrześcijańskiego dramatu scenicznego o losach męczennicy, św. Felicyty.

Wybrane dzieła

• Pieśń Filaretów (1824)
• Branka Litwina (1828) – ballada
• Felicyta – dramat
• Barbara Radziwiłłówna – dramat
• Listy z podróży (1875-1878) – wspomnienia

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Alina Witkowska, Ryszard Przybylski: Romantyzm. Wyd. VIII – 3 dodruk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 211, 671, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 978-83-01-13848-6.

Linki zewnętrzne

• Artykuł „Antoni Edward Odyniec – poeta i pamiętnikarz” w dziale „Myśl jest bronią” na stronie naszdziennik.pl
• Dzieła Antoniego Edwarda Odyńca – wersja cyfrowa na Polona.pl
• Antoni Edward Odyniec, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-04-15].