Antoni Grabowski (komunista)

Antoni Grabowski

Włoch, Czarny Antek, Antek

Data i miejsce urodzenia	1911/17 stycznia 1909 Sosnowiec
Data śmierci	lipiec 1943
Przebieg służby
Lata służby	1936-43
Siły zbrojne	Brygady Międzynarodowe Gwardia Ludowa
Jednostki	XIII Brygada Międzynarodowa im. Jarosława Dąbrowskiego Oddział GL im. Ludwika Waryńskiego
Stanowiska	Dowódca oddziału partyzanckiego Dowódca Okręg Warszawa-Lewa Podmiejska p.o. dowódcy Obwodu IV Krakowskiego GL Dowódca Grupy Specjalnej Sztabu Głównego GL
Główne wojny i bitwy	Hiszpańska wojna domowa II wojna światowa
Odznaczenia

Antoni Grabowski pseud. Włoch, Czarny Antek, Antek (ur. 1911 lub 17 stycznia 1909 w Sosnowcu, zm. w lipcu 1943) – działacz polskiego i międzynarodowego ruchu komunistycznego, uczestnik wojny domowej w Hiszpanii, organizator PPR i GL w okręgu Warszawa-Lewa Podmiejska i dowódca tego okręgu, dowódca III Kielecko-Radomskiego Obwodu GL, dowódca spec-grupy Sztabu Głównego GL.

Życiorys

W okresie międzywojennym wyemigrował w poszukiwaniu pracy do Francji, gdzie otrzymał zatrudnienie w górnictwie. Wstąpił do Francuskiej Partii Komunistycznej (FPK); działał przeważnie wśród robotniczej emigracji polskiej. W 1936 wyjechał do Hiszpanii i walczył w XIII Brygadzie im. Jarosława Dąbrowskiego, gdzie uzyskał stopień porucznika. 9 lutego 1939 wraz z innymi żołnierzami Brygady został internowany we Francji.

Na początku 1942 przedostał się do kraju. PPR powierzyła mu organizowanie placówek grup wypadowych i oddziałów partyzanckich GL w Okręgu Warszawa-Lewa Podmiejska. Zorganizowane przezeń grupy i oddziały GL w powiatach: sochaczewskim, łowickim i grójeckim rozpoczęły działalność w połowie 1942. Pod koniec sierpnia 1942 "Antek" utworzył 12-osobowy oddział partyzancki im. Ludwika Waryńskiego, który 15 września 1942 pod jego osobistym dowództwem wykoleił w Lipcach na linii Warszawa-Koluszki pociąg pośpieszny z wojskiem. Następnie Grabowski objął stanowisko dowódcy Okręgu Warszawa-Lewa Podmiejska. W grudniu 1942 został skierowany na dowódcę Kielecko-Radomskiego Obwodu GL; na tym stanowisku m.in. zastrzelił za bandytyzm dowódcę jednego z oddziałów partyzanckich GL, Zygmunta Banasiaka. W lutym 1943 został przeniesiony na p.o. dowódcy IV Krakowskiego Obwodu GL, ponieważ kierownictwo PPR i GL w Małopolsce zostało zdziesiątkowane wskutek aresztowań (na początku 1943 Niemcy aresztowali m.in. sekretarza obwodowego PPR Franciszka Malinowskiego, dowódcę Krakowskiego Obwodu GL Romana Śliwę i sekretarza Rzeszowskiego Okręgu PPR Augustyna Micała). W końcu kwietnia odwołany go do Warszawy, gdzie po śmierci Franciszka Bartoszka objął dowództwo spec-grupy Sztabu Głównego GL. Ok. 10 lipca 1943 został aresztowany przez gestapo i kilka tygodni później zamordowany.

Awanse

• porucznik - druga połowa lat 30 (w Brygadach Międzynarodowych)
• Oficer GL - 1942
• Oficer Sztabu Głównego GL - 1943
• pułkownik - pośmiertnie w 1945

Odznaczenia

• Order Krzyża Grunwaldu II klasy - pośmiertnie
• Order Krzyża Grunwaldu III klasy - pośmiertnie

Bibliografia

• Józef Bolesław Garas, Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942-1945, Warszawa 1971.
• Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego t. 2, Warszawa 1987.
• Polski Słownik Biograficzny t. VIII, Wrocław-Kraków-Warszawa 1959-1960.
• Edward Gronczewski, Walczyli o Polskę Ludową, Warszawa 1982.
• Piotr Gontarczyk, Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy 1941-1944, Warszawa 2003.