Antoni Iglewski

Antoni Iglewski

Ponar, Vanadi, Kujawiak

Antoni Iglewski
kapitan
Data i miejsce urodzenia	1 stycznia 1899 Radziejów
Data i miejsce śmierci	27 stycznia 1979 Wrocław
Przebieg służby
Lata służby	przed 1916–1922, 1939–1956
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne Armia Krajowa
Formacja	Polska Organizacja Wojskowa
Jednostki	5 Pułk Piechoty Legionów 14 Pułk Piechoty 31 Pułk Piechoty 81 Pułk Piechoty Oddział II SG 106 DP AK
Stanowiska	komendant Okręgu Białystok ZWZ
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa powstanie wielkopolskie wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa
Odznaczenia

Antoni Iglewski ps. „Antoni”, „Igła”, „Ponar”, „Suseł”, „Nieczuja”, „Vanadi”, „Kujawiak”, „Mazecki” (ur. 1 stycznia 1899 w Radziejowie, zm. 27 stycznia 1979 we Wrocławiu) – komendant Okręgu Białystok Związku Walki Zbrojnej od sierpnia do października 1940 roku^[1].

Członek POW, powstaniec wielkopolski, jeden z żołnierzy oddziałów specjalnych Polskich Sił Zbrojnych – cichociemny, w stopniu kolejno porucznika (1943), kapitana (1944), podpułkownika (1957).

Życiorys

Urodził się 1 stycznia 1899 w Radziejowie na Kujawach. W 1916 wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej, gdzie pełnił funkcję sekcyjnego w Komendzie Lokalnej Radziejów. Po ukończeniu kursów w 1917 został instruktorem-szkoleniowcem grup bojowych. W sierpniu 1918 stanął na czele oddziału lotnego POW, a trzy miesiące później wstąpił do Wojska Polskiego. Brał udział w powstaniu wielkopolskim, a potem w wojnie polsko-bolszewickiej.

Po wojnie służył w 81 pp w Grodnie. W 1933 odszedł z wojska i został zastępcą kierownika w szefostwie Budownictwa Wojskowego Okręgu Korpusu nr III w Grodnie. Dwa lata później objął stanowisko naczelnika w tamtejszym Zarządzie Miejskim Wydziału Przedsiębiorstw Miejskich. Tuż przed wybuchem II wojny światowej został przydzielony do Oddziału II Sztabu Głównego, gdzie przeszkolono go w zakresie dywersji pozafrontowej w Prusach Wschodnich.

We wrześniu 1939, podczas obrony Grodna dowodził 200 osobowym oddziałem^[2]. Po kapitulacji przebywał na terenie Białostocczyzny, gdzie założył organizację „Polska Armia w Kraju – Odcinek Łomża – Grodno”.

Od połowy października 1939 pełnił funkcję zastępcy komendanta Okręgu Białostockiego Służby Zwycięstwu Polski, a później Związku Walki Zbrojnej. Od sierpnia do października 1940 pełnił obowiązki komendanta tego okręgu. Od października był szefem oddziałów I i IV Obszaru nr 2 Białystok.

W czasie inspekcji na Wileńszczyźnie, w połowie października 1940 został aresztowany przez NKWD. Więziony kolejno Białymstoku i Mińsku, trafił ostatecznie na moskiewską Łubiankę. Za „organizowanie antykomunistycznej konspiracji” Najwyższy Sąd Wojenny NKWD skazał go w czerwcu 1941 na karę śmierci.

Zwolniony na mocy układu Sikorski–Majski, w sierpniu 1941 znalazł się w Armii gen. Andersa, gdzie został szefem kancelarii Naczelnego Dowództwa. Po przerzuceniu do Wielkiej Brytanii w lutym 1942 rozpoczął służbę w Polskich Siłach Zbrojnych. Przeszedł przeszkolenie w zakresie działań na tyłach wroga.

Zrzucony w nocy z 17 na 18 lutego 1943 na teren kraju^[a]. Po krótkim okresie przygotowawczym został skierowany przez gen. Grota-Roweckiego do pracy w komendzie Okręgu Armii Krajowej Kraków. Następnie został szefem dywersji i partyzantki Inspektoratu rejonowego „Maria” (Obwody Miechów, Olkusz, Pińczów). W marcu 1943 zorganizował pierwszy w inspektoracie oddział partyzancki „Skrzetuski”.

Pod koniec lipca 1944 brał udział w walkach o utworzenie, a następnie utrzymanie terenu tzw. Rzeczypospolitej Kazimiersko-Proszowickiej.

W sierpniu 1944 został dowódcą samodzielnego partyzanckiego baonu szturmowego „Suszarnia” 106 Dywizji AK. Był jednocześnie zastępcą dowódcy 106 Dywizji AK. Jego oddział przeprowadził 184 wypady zbrojne, przeprowadzając likwidacje konfidentów i gestapowców.

Po wojnie działał w konspiracyjnej organizacji „NIE”, Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj i Zrzeszeniu „Wolność i Niezawisłość”.

Po ujawnieniu się w październiku 1945 mieszkał kolejno w Gdyni, Gdańsku i Wrocławiu. W grudniu 1948 został aresztowany przez tamtejszą bezpiekę i wywieziony do Krakowa. Wyrokiem Sądu Wojewódzkiego z 1953 został skazany na 8 lat więzienia. Na wolność wyszedł w 1956 na mocy amnestii.

Aktywnie udzielał się w środowisku Spadochroniarzy Cichociemnych. Napisał biografię pt. PONAR – Wspomnienia z lat 1939-1945, wydaną w 2012 r. i kilka artykułów do „Wojskowego Przeglądu Historycznego”. Był żonaty z Marią z Ulatowskich (1901–1975), urzędniczką. Dzieci nie miał.

Pochowany na Cmentarzu Parafialnym w Radziejowie.

Odznaczenia i ordery

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 12443^[3]
• Krzyż Niepodległości z Mieczami
• Krzyż Walecznych czterokrotnie
• Srebrny Krzyż Zasługi
• Wielkopolski Krzyż Powstańczy
• Krzyż Armii Krajowej
• Krzyż Partyzancki i innymi

Uwagi

Galeria

• 

  15 sierpnia 1999. Uroczystości odsłonięcia tablicy pamiątkowej w Miechowie

• 

  Tablica pamiątkowa w Miechowie

• 

  Tablica pamiątkowa na budynku LO w Radziejowie

• 

  Grób na cmentarzu komunalnym w Radziejowie

Przypisy

Bibliografia

• Cichociemny z Radziejowa, Tekst i foto: Mirosław Kowalski, na podstawie pierwszego opracowania życiorysu radziejowskiego Cichociemnego autorstwa Przemysława Tomczaka, który ukazał się na łamach „Kroniki-Gazety radziejowskiej” nr 4 z 1997 r.
• Cichociemni