Antoni Jahołkowski

Antoni Jahołkowski
Data i miejsce urodzenia1 lipca 1931
Radom
Data i miejsce śmierci1 września 1981
Wrocław

Antoni Jahołkowski (ur. 6 lipca 1931 w Radomiu, zm. 1 września 1981 we Wrocławiu) – polski aktor teatralny i filmowy, teoretyk teatru, pedagog i aktor Teatru Laboratorium.

Życiorys

W 1952 rozpoczął studia na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Przerwał je dla szkoły aktorskiej, której ostatecznie nie dokończył normalnym trybem. Występował jako aktor estradowy w Teatrze Rapsodycznym, następnie Rozmaitości w Krakowie[1]. Wystąpił w filmie Jadą goście jadą... w 1962[2]. W 1963 w trybie eksternistycznym ukończył studia na Wydziale Aktorskim Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie.

Aktor w Teatrze Laboratorium

Od 1959 występował w Teatrze 13 Rzędów i Teatrze Laboratorium Jerzego Grotowskiego w Opolu, następnie we Wrocławiu – aż do samorozwiązania teatru. Brał udział we wszystkich przedstawieniach zespołu. W czasie prób nad Akropolis, gdy członkowie teatru prowadzili konkretne treningi w zakresie umiejętności aktorskich, Jahołkowski kierował ćwiczeniami ze śpiewu i muzyki. Od Studium o Hamlecie wyspecjalizował się w postaciach racjonalistów i władców (np. Król w Księciu Niezłomnym oraz Szymon-Piotr w Apocalypsis cum figuris), będących antagonistami postaci ofiarniczych (kreowanych zazwyczaj przez Ryszarda Cieślaka).

W latach 70. brał udział w działaniach parateatralnych (m.in. Special Project), współpracował przy realizacji staży z cyklu Acting Therapy Zygmunta Molika, należał także do zespołu realizującego Drzewo Ludzi[3].

Prowadził staże parateatralne i wykłady z metody aktorskiej, m.in. na uniwersytetach amerykańskich (Nowy Jork, Hamilton, 1977), staże i warsztaty twórcze, na przykład w Berkeley (1977), Turynie, Winterthur, Monachium, Aarhus (1980/1981). W 1981 zagrał w Teatrze Laboratorium główną rolę w quasi-spektaklu Thanatos polski. Inkantacje w reżyserii Ryszarda Cieślaka[4]. Choroba i śmierć Antoniego Jahołkowskiego spowodowała zaprzestanie prac przy Thanatosie polskim[4].

Kariera teatralna

dramatautorrolareżyserteatrmiejscedata premiery
Jadzia wdowaRyszard RuszkowskiKucharzJerzy BujańskiTeatr RozmaitościKraków22 kwietnia 1959
OrfeuszJean CocteauAzrael, ProtokulantJerzy GrotowskiTeatr 13 RzędówOpole10 sierpnia 1959
KainGeorge ByronAdamJerzy GrotowskiTeatr 13 RzędówOpole30 stycznia 1960
Kabaret Błażeja SartraAdam KurczynaStaruszek III, KelnerZygmunt MolikTeatr 13 RzędówOpole15 maja 1960
Misterium buffowedług Władymira MajakowskiegoJerzy GrotowskiTeatr 13 RzędówOpole31 lipca 1960
Siakuntalawedług KālidāsyWesołek, RybakJerzy GrotowskiTeatr 13 RzędówOpole13 grudnia 1960
TuryściEstrada PublicystycznaJerzy GrotowskiTeatr 13 RzędówOpole1 kwietnia 1961
DziadyAdam MickiewiczJerzy GrotowskiTeatr 13 RzędówOpole18 czerwca 1961
Pamiętnik śląskiEstrada PublicystycznaZygmunt MolikTeatr 13 RzędówOpole9 lipca 1961
Idiotawedług Fiodora DostojewskiegoRogożynWaldemar KrygierTeatr 13 RzędówOpole21 października 1961
KordianJuliusz SłowackiDozorca (Prezes)Jerzy GrotowskiTeatr 13 RzędówOpole13 lutego 1962
AkropolisStanisław WyspiańskiAnioł II[5]Jerzy Grotowski, Józef SzajnaTeatr Laboratorium 13 RzędówOpole10 października 1962
Tragiczne dzieje doktora FaustaChristopher MarloweMefistoJerzy GrotowskiTeatr Laboratorium 13 RzędówOpole23 kwietnia 1963
Studium o Hamleciena tekstach Williama Shakespeare’a i Stanisława WyspiańskiegoJerzy GrotowskiTeatr Laboratorium 13 RzędówOpolekwiecień 1964[6]
Akropolis
(V wersja)		Stanisław WyspiańskiIzaak-StrażnikJerzy GrotowskiTeatr LaboratoriumWrocław17 maja 1967
Ewangelie
próba otwarta[7]		opokaJerzy GrotowskiTeatr LaboratoriumWrocław1967
Książę NiezłomnyJuliusz SłowackiKrólJerzy GrotowskiTeatr LaboratoriumWrocław19 marca 1968
Apocalypsis cum figurisJerzy GrotowskiSzymon PiotrJerzy GrotowskiTeatr LaboratoriumWrocław19 lipca 1968
Thanatos polski. Inkantacjena motywach Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego (roboczy tytuł Po Dostojewsku[8]) z tekstami wierszy Adama Mickiewicza, Czesława Miłosza, Rafała Wojaczka i Reny Mireckiej, w układzie Ryszarda Cieślaka[4]Ryszard CieślakTeatr LaboratoriumWrocławpróby z publicznością, oficjalny pokaz 28 lutego 1981[4]

Źródło[9]

Przypisy

  1. ↑ Antoni Jahołkowski: Ciekawość i gotowość szukania nowego, rozmawiał Tadeusz Burzyński, [w:] Tadeusz Burzyński: Mój Grotowski, wybór i opracowanie Janusz Degler i Grzegorz Ziółkowski, posłowie Janusz Degler, Wrocław 2006, s. 147–148.
  2. ↑ Andrzej Trzos-Rastawiecki: Jadą goście jadą... (pol.). Film Polski, 1962. [dostęp 2010-02-15].
  3. ↑ Jahołkowski Antoni, grotowski.net [dostęp 2019-09-17] (pol.).
  4. ↑ a b c d Kornaś Tadeusz: „Thanatos Polski” w Teatrze Laboratorium, „Pamiętnik Teatralny” 2000 z. 1–4, s. 272–283.
  5. ↑ Za: od lewej: Ryszard Cieślak (Anioł I), Andrzej Bielski (Pani) i Antoni Jahołkowski (Anioł II) w Acropolis (II wersja), Teatr Laboratorium, 1963 (pol.). W: fot. [on-line]. [dostęp 2010-02-15].
  6. ↑ Plakat do spektaklu „Studium o Hamlecie” według Shakespeare’a i Wyspiańskiego, Opole 1964. Projekt Waldemar Krygier (pol.). [dostęp 2010-02-15].
  7. ↑ Plakat do prób otwartych spektaklu „Ewangelie”, Wrocław 1967. Projekt Waldemar Krygier (pol.). [dostęp 2010-02-19].
  8. ↑ „Początkowo dzieło miało nosić tytuł Po Dostojewsku. Nie dlatego jednak, że zamierzano wykorzystać prozę Dostojewskiego, lecz dlatego, że chciano przekazać dylematy człowieka z taką mocą, jak robił to autor Zbrodni i kary. Pokazać człowieka rozpiętego między dobrem a władzą, zdolnego do tkliwości i miłości, a równocześnie w pełni jego okrucieństwa, wybierającego pomiędzy namiętnością i Bogiem. Doświadczenia wyniesione z lektury Dostojewskiego zderzyły się z własnymi doświadczeniami twórców.” za: Tadeusz Kornaś: Inny Teatr (pol.). „Pamiętnik Teatralny” 2000 nr 1-4, s. 272–283.. [dostęp 2010-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-11-26)].
  9. ↑ Antoni Jahołkowski – kariera teatralna (pol.). e-teatr. [dostęp 2010-02-19].

Bibliografia

  • Ludwik Flaszen: Antek, „Notatnik Teatralny” 2001 nr 22–23, s. 99–108.
  • Antoni Jahołkowski: Ciekawość i gotowość szukania nowego, rozmawiał Tadeusz Burzyński, „Gazeta Robotnicza” 1979 nr 263, z 22 listopada, s. 3, 5. Przedruk, [w:] „Notatnik Teatralny” 2001 nr 22–23, s. 95–98 oraz, [w:] Tadeusz Burzyński: Mój Grotowski, wybór i opracowanie Janusz Degler i Grzegorz Ziółkowski, posłowie Janusz Degler, Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych, Wrocław 2006, s. 147–154.\

Zobacz też

Linki zewnętrzne