Antoni Jakubski

Antoni Władysław Jakubski

podpułkownik dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia	28 marca 1885 Lwów
Data i miejsce śmierci	20 maja 1962 Londyn
Przebieg służby
Lata służby	1914–1940
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	2 Dywizja Pancerna
Stanowiska	szef oświaty
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Mjr dr Antoni Jakubski z adiutantem por. Wesołowskim z 3 Armii (1920)

Oficerowie Komendy 6 pułku piechoty Legionów Polskichi, Antoni Jakubski w głębi.

Antoni Władysław Jakubski (ur. 28 marca 1885 we Lwowie^[1], zm. 20 maja 1962 w Londynie) – podpułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari, zoolog, profesor Uniwersytetu w Poznaniu.

Życiorys

Urodził się we Lwowie, w rodzinie Władysława, urzędnika pocztowego, i Pauliny z Hickiewiczów^[2].

Studiował zoologię pod kierunkiem prof. Józefa Nusbaum-Hilarowicza na Uniwersytecie Lwowskim.

W latach 1909–1910 odbył wyprawę do Afryki Wschodniej. Był pierwszym Polakiem, który 13 marca 1910 r. zdobył (i następnie opisał) Kilimandżaro wraz z jego najwyższym szczytem Kibo. Pieszo przeszedł ówczesną Tanganikę od Oceanu Indyjskiego do jezior Niasa i Rukwa oraz częściowo Kenię (obecnie państwa Tanzania i Kenia). Głównym celem wyprawy Jakubskiego było badanie fauny jeziora Niasa i Rukwa.

W 1906 został członkiem Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej, trzy lata później członkiem Związku Walki Czynnej, a w 1912 członkiem Związku Strzeleckiego^[2].

W czasie I wojny światowej służył w Legionach Polskich w 6 pułku piechoty. 5 grudnia 1914 został mianowany podporucznikiem, a 11 października 1915 – porucznikiem^[3]. 30 czerwca 1916 w czasie tzw. „zatargu z c. i k. Komendą Legionów Polskich o oznaki” został wezwany do gen. Stanisława Puchalskiego, który zakomunikował mu, że oddaje go pod sąd polowy i zakazuje opuszczać rejon pułku^[4], natomiast komendant III Brygady LP płk Wiktor Grzesicki, po śmierci porucznika Romana Łubieńskiego (6 lipca 1916), zakazał wyznaczenia go na stanowisko adiutanta pułku^[5]. 6 czerwca 1917 został odkomenderowany z pułku do Inspektoratu Wyszkolenia Polskiej Siły Zbrojnej^[6].

W 1917 habilitował się na Uniwersytecie Lwowskim.

W listopadzie 1918 brał udział w polsko-ukraińskich walkach o Lwów jako II szef sztabu Naczelnej Komendy Obrony Lwowa^[7]. 25 maja 1919 został formalnie przyjęty do Wojska Polskiego z byłych Legionów Polskich, z zatwierdzeniem posiadanego stopnia kapitana^[8] i przydzielony z dniem 1 listopada 1918 do Dowództwa Wschód^[9]. 26 lipca 1920 roku został szefem sztabu 2 Dywizji Litewsko–Białoruskiej. 12 sierpnia 1920 roku został wyznaczony na stanowisko kwatermistrza 5 Armii^[10]. Według doniesień z listopada 1920 był kwatermistrzem 3 Armii^[11].

25 października 1921 r. został przeniesiony do rezerwy. W rezerwie posiadał przydział do 38 pułku piechoty Strzelców Lwowskich w Przemyślu. Został zweryfikowany w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów rezerwy piechoty^[12][13]. W 1934 r. pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Poznań Miasto. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr VII^[14]. W 1936 był prezesem Zarządu Okręgu Poznań Związku Legionistów Polskich^[15].

Został profesorem w Poznaniu. Był jednym z organizatorów polskich morskich badań biologicznych – w 1923 zorganizował Morskie Laboratorium Rybackie w Helu^[1].

15 września 1939 został mianowany oficerem łącznikowym pomiędzy Dowództwem Grupy Obrony Lwowa, a władzami cywilnymi we Lwowie w sprawach utrzymania porządku, bezpieczeństwa, aprowizacji i służby zdrowia^[16].

8 listopada 1939 r. został aresztowany przez słowacką straż graniczną i przekazany Niemcom. Przebywał w więzieniach w Komańczy, Sanoku, Tarnowie i na Montelupich w Krakowie. 30 sierpnia 1940 r. został więźniem KL Auschwitz, w którym otrzymał numer 3385. 4 grudnia 1944 r. został przewieziony do KL Mauthausen, w którym otrzymał numer 112.138. 5 maja 1945 r. został uwolniony przez armię amerykańską. W czerwcu 1945 roku został przyjęty do 2 Korpusu Polskiego i przydzielony do 2 Warszawskiej Dywizji Pancernej w Maceracie na stanowisko szefa oświaty^[2].

Po wojnie osiadł w Londynie. Pracował m.in. w British Museum. Członek-założyciel i prezes Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie. Był także współzałożycielem Koła Lwowian w Londynie^[17].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 2529
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – 10 listopada 1938 „za zasługi na polu pracy społecznej”^[18]
• Krzyż Niepodległości – 6 czerwca 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[19]
• Krzyż Walecznych po raz pierwszy i po raz drugi – 1922^[20]
• Krzyż Walecznych po raz trzeci i po raz cztwarty – 1922 „za udział w b. Legionach Polskich”^[21][22]
• Złoty Krzyż Zasługi – 28 lipca 1928 „za zasługi na polu społecznym i przysposobienia wojskowego”^[23]
• Krzyż Pamiątkowy 6 Pułku Piechoty Legionów Polskich (Krzyż Wytrwałości)^[24]
• Pierścień Oficerski 6 pp LP^[25]
• Komandor Orderu Świętego Sawy (Jugosławia)^[26]
• Krzyż Zasługi Wojskowej 3 klasy z dekoracją wojenną^[27]
• niemiecki Krzyż Żelazny II klasy^[28]

Prace

• Ze wspomnień adjutanta. W: Rok bojów na Polesiu 1915-1916. Notatki i szkice oficerów 6 Pułku Legionów Polskich. Henryk Gruber (red.). Warszawa: Nakładem Kasy Oficerskiej 6 Pułku Legionów Polskich, 1917, s. 13–21.
• W rocznicę. Ofiarnym cieniom poległych szóstego pułku piechoty Legionów polskich. „Kurjer Lwowski”. 345 wyd. poranne, s. 1, 1918-09-29. Lwów. ^[29]

Jakubski zajmował się m.in. zoogeografią, anatomią porównawczą i historią zoologii. Niektóre z jego prac^[30]:

• W krainach słońca, 1914 – relacja z podróży do Afryki^[1],
• Czerwiec polski, 1934 – monografia czerwca polskiego,
• Bibliografia fauny polskiej do roku 1880 (z M. Dyrdowską), 1928.

Przypisy

Bibliografia

• Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
• Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
• Jan Kazimierz Ciastoń, Adam Lisiewicz, Edward Skarbek, Edward Wojciechowski: Historia 6 Pułku Piechoty Legionów Józefa Piłsudskiego. T. 1: Tradycja. Warszawa: Komenda Koła 6 Pułku Piechoty Legionów Polskich i Dowództwo 6 Pułku Piechoty Legionów Józefa Piłsudskiego, 1939.
• Władysław Sikorski: Nad Wisłą i Wkrą. Studium z polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku. Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1928. ISBN 83-85028-15-3.
• Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski (red.): Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 279. ISBN 83-01-02722-3.
• Dokumenty obrony Lwowa 1939. Artur Leinwand (oprac.). Warszawa: Instytut Lwowski, 1997. ISBN 83-910659-0-1.