Antoni Kurka (wojskowy)

Antoni Kurka

kapitan piechoty
Data i miejsce urodzenia	9 lutego 1887 Lwów
Data i miejsce śmierci	25 czerwca 1935 Katowice
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier, Wojsko Polskie
Jednostki	c. k. 30 pułk piechoty, c. k. 43 pułk piechoty, 40 pułk piechoty Strzelców Lwowskich, batalion wartowniczy 3/VI, 2 pułk Strzelców Podhalańskich, 14 pułk piechoty
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-ukraińska, wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia

Antoni Jan Ferdynand Kurka, niem. Anton Kurka^[a] (ur. 9 lutego 1887 we Lwowie, zm. 25 czerwca 1935 w Katowicach) – kapitan piechoty Wojska Polskiego.

Życiorys

kpt. Antoni Kurka (1918)

Urodził się 9 lutego 1887 we Lwowie^[1][b]. W 1903 ukończył IV klasę w C. K. IV Gimnazjum we Lwowie^[2]. Był kolejarzem^[3].

Podjął służbę wojskową w c. i k. armii^[1]. Został mianowany chorążym piechoty z dniem 1 września 1908^[4][5][6]. Służył w 30 Pułku Piechoty Austro-Węgier ze Lwowa (1909, 1910)^[7][8] oraz 43 Pułku Piechoty Austro-Węgier z Fehértemplom (1910/1911)^[9]. Później został mianowany na stopień porucznika.

Podczas I wojny światowej był komendantem Polskiej Organizacji Wojskowej na Sanok^[10]. U schyłku wojny, w październiku 1918 był wysłannikiem Polskiej Komisji Likwidacyjnej i w tej funkcji przekazał do Sanoka zarządzenie bryg. Bolesława Roji o przejęciu władzy w powiecie sanockim od Austriaków^[11]. W październiku 1918 został mianowany przez Roję komendantem milicji na powiat sanocki^[12][13]. W tym czasie wraz z innymi osobistościami miejskimi (jako przewodniczący Wojciech Ślączka oraz m.in. Adam Pytel, Feliks Giela, Paweł Biedka, Karol Zaleski, Jan Rajchel oraz inny wojskowy płk. Franciszek Stok)^[14] funkcjonował w ramach powołanego 20 października 1918 Komitetu (Towarzystwa) Samoobrony Narodowej^[15][16], zaś jako porucznik b. wojsk austriackich został awansowany na stopień kapitana przez komendanta wojsk polskich na Galicję, brygadiera Bolesława Roję i z rozkazu mobilizacyjnego z 31 października 1918 został komendantem wojsk polskich w powiecie sanockim^[17][18]. Wspomniany KSN 1 listopada 1918 wraz z kpt. Kurką i innymi osobistościami miasta Sanoka podjął rozmowy z komendantem wojskowej załogi w Sanoku płk. Maksymowiczem i mimo jego oporu dokonano rozbrojenia stacjonującego wówczas w miejscowych koszarach – pochodzącego z ziemi czeskiej – 54 pułku piechoty^{[19][20][21][22][23][24]}. W trakcie przejmowania władzy w mieście staraniem kpt, Kurki wydano broń z sanockich koszar^[25]. 1 listopada 1918 wojskowi Antoni Kurka i Franciszek Stok stanęli na czele sokołów, skautów i ochotników, którzy zajęli koszary; w następstwie tego została powołana milicja ludowa, której komendantem został Kurka, a zastępcą Stok^[26]. Obejmując faktycznie komendę wojskową w powiecie sanockim 1 listopada 1918 wydał odezwę adresowaną do ludności Sanoka i powiatu sanockiego, wzywającą do zachowania spokoju oraz unikania wykroczeń lub zaburzeń^[27][28]. Wówczas rozpoczął służbę w Wojsku Polskim, do którego został przyjęty jako były oficer armii austriackiej i zatwierdzony w stopniu kapitana^[29]. Rozkazem nr 9 z 13 listopada 1918 kpt. Kurka został zatwierdzony przez szefa Polskiej Komendy Wojskowej w Krakowie, gen. bryg. Bolesława Roję, na stanowisku komendanta powiatowego w Sanoku^[30]. 25 listopada 1918 przekazał komendę w powiecie sanockim ppłk. Władysławowi Glazórowi z Przemyśla^[31]. Wkrótce potem brał udział w wojnie polsko-ukraińskiej, w tym w obronie Lwowa służąc w szeregach 40 pułku piechoty Strzelców Lwowskich^[1]. Na początku 1920 wnioskował o sporządzenie listy obrońców infrastruktury kolejowej w Zagórzu z okresu walk z Ukraińcami^[1], a później przyznawał im ustanowiony Krzyż Obrońców Węzła Zagórskiego^[32].

Rozkazem L. 1375 z 27 lutego 1921 został przeniesiony do batalionu wartowniczego 3/VI^[33]. Formalnie został przyjęty do Wojska Polskiego z byłej armii austro-węgierskiej dekretem Naczelnego Wodza L. 2802 z 26 marca 1921 oraz otrzymał przydział do batalionu wartowniczego 3.VI z przydziałem ewidencyjnym do 49 pułku piechoty w Kołomyi^[34][35]. W Wojsku Polskim został zweryfikowany w stopniu kapitana piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919^[36][37]. W 1923, 1924 był oficerem 2 pułku Strzelców Podhalańskich w Sanoku^[38][39]. 16 stycznia 1925 ogłoszono przeniesienie kpt. Kurki z 2 pułku Strzelców Podhalańskich do 14 pułku piechoty^[40]. Zarządzeniem Prezydenta RP z 7 lipca 1926 jako oficer 14 pułku piechoty został przeniesiony do rezerwy z dniem 31 lipca 1926 na podstawie art. 76 pkt. b ustawy o podstawowych obowiązkach i prawach oficerów Wojsk Polskich^[41][42]. Powyższe zarządzenie zostało unieważnione zarządzeniem Prezydenta RP z 9 grudnia 1929^[43]. W tym samym roku kpt. Kurka jako oficer 14 pułku piechoty został przeniesiony w stan spoczynku z dniem 31 lipca 1926^[44]. W 1934 jako kapitan w stanie spoczynku był przydzielony do Oficerskiej Kadry Okręgowej nr VI jako oficer przewidziany do użycia w czasie wojny i pozostawał wówczas w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Lwów Miasto^[45].

Po odejściu ze służby wojskowej był zatrudniony na stanowisku kierownika Biura Personalnego Dyrekcji Poczt i Telegrafów w Katowicach.

Zmarł nagle 25 czerwca 1935 w Katowicach^[1]. Jego żoną była Kamila, z domu Smólska, córka naczelnika poczty w Zagórzu^[1]. Zamieszkiwali w domu przy stacji kolejowej Nowy Zagórz^[1]. Mieli córkę^[1].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Niepodległości (23 grudnia 1933)^[46]
• Krzyż Walecznych (1922)^[47]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Odznaka za Rany i Kontuzje^[1]
• Odznaka Obserwatora^[48]
• Krzyż Obrońców Węzła Zagórskiego
• Krzyż Jubileuszowy Wojskowy – Austro-Węgry (przed 1909)

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934.
• Roman Ślączka: Pamiętniki Romana Ślączki. s. 156-161.
• Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka. Kraków: Secesja, 1995. ISBN 83-86077-57-3.
• Edward Zając: Jak Sanok wybił się na niepodległość. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1995. ISBN 83-901466-3-0.
• Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Część druga. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2000. ISBN 83-909787-0-9.
• Edward Zając. W służbie oswobodzenia Polski. „Tygodnik Sanocki”. Nr 45 (470), s. 9, 9 listopada 2000. 
• Edward Zając: Sanockie biografie. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2009, s. 92-95. ISBN 978-83-61043-09-6.
• Franciszek Oberc. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.