Antoni Ludwiczak

Antoni Ludwiczak (ur. 16 maja 1878 w Kostrzynie Wielkopolskim, zm. 17 czerwca 1942 w Hartheim) – polski duchowny katolicki, bibliotekarz, działacz społeczny, męczennik.

Budynek przy ul. ks. Antoniego Ludwiczaka w Gnieźnie, w okresie II RP pierwszy w Polsce Uniwersytet Ludowy

Życiorys

Syn Jana i Salomei z domu Pawela^[1]. Absolwent Gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu oraz seminarium duchownego w Gnieźnie i Poznaniu. Był członkiem Ligi Narodowej po 1900 roku^[2]. Założyciel konspiracyjnego Towarzystwa Tomasza Zana. Proboszcz parafii w Chełmcach k. Inowrocławia. Działacz i wieloletni prezes Towarzystwa Czytelni Ludowych. Członek zwyczajny Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Był delegatem na Polski Sejm Dzielnicowy w Poznaniu w 1918 roku^[3]. Przewodniczący Warmińskiego Komitetu Plebiscytowego (od kwietnia 1920). Założył pierwszy w Polsce uniwersytet ludowy (1921) w Dalkach (obecnie dzielnica Gniezna). Prezes Narodowego Stronnictwa Ludowego (1919). Poseł na Sejm Ustawodawczy w latach 1919–1921. Był członkiem klubu Narodowego Zjednoczenia Ludowego^[4]. Aresztowany przez funkcjonariuszy Gestapo w listopadzie 1939. Więzień niemieckich obozów koncentracyjnych w Stutthofie, Sachsenhausen i Dachau. Zginął w komorze gazowej w austriackim Hartheim.

Jego imieniem nazwano ulicę na osiedlu Dalki w Gnieźnie.

Gniezno. Tablica upamiętniająca ks. Antoniego Ludwiczaka

↑ WojciechW. Szafrański WojciechW., Witalis Ludwiczak – prawnik z olimpijskim paszportem, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2004, s. 7, ISBN 83-7177-235-1, OCLC 69573962 .
↑ Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Londyn 1964, s. 578.
↑ Dziennik Polskiego Sejmu Dzielnicowego w Poznaniu w grudniu 1918, Poznań 1918, s. 107.. [dostęp 2022-03-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-02)].
↑ Tadeusz Rzepecki, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 1919, Poznań 1920, s. 286.
↑ M.P. z 1932 r. nr 217, poz. 249 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
↑ Kronika religijna. U nas. Odznaczenie kapłanów i zakonnic. „Rycerz Niepokalanej”. Nr 7, s. 184, 1925.
↑ M.P. z 1936 r. nr 261, poz. 461 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”.
↑ Biblioteka Sejmowa- Parlamentarzyści II RP.[dostęp 2014-08-11]

Polski Słownik Biograficzny, tom XVIII, 1973, s. 93–94.
« Otwarcie Uniwersytetu Ludowego w Dalkach ». LECH – GAZETA GNIEŹNIEŃSKA. Dziennik urzędowy miasta Gniezna (6 paźdz. 1921).
Zbigniew Franciszek Wysocki, Uniwersytet ludowy w Dalkach w latach 1921–1939. Praca magisterska pisana na Seminarium Historii Kultury pod kierunkiem prof. dr hab. Jerzego Kłoczowskiego. Lublin 1986.
Jan Sobański, « Działalność pedagogiczna Księdza Antoniego Ludwiczaka w Uniwersytecie Ludowym w Dalkach », Rocznik Muzeum Narodowego Rolnictwa w Szreniawie, tom 19, Poznań 1993, s. 219–229.
Przegląd Oświatowy. Miesięcznik Tow. Czytelni Ludowych w Poznaniu poświęcony sprawom oświatowym i kulturalnym pod redakcją Ks. Antoniego Ludwiczaka. Poznań, Nakładem Czytelni Ludowych w Poznaniu.