Antoni Nowak-Przygodzki

Antoni Nowak-Przygodzki
Opel
kapitan kapitan
Data i miejsce urodzenia

15 maja 1897
Jarosław lub Półwieś

Data i miejsce śmierci

4 stycznia 1959
Paryż

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png Armia Austro-Węgier
Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie
Kotwica symbol.svg Związek Walki Zbrojnej
Kotwica symbol.svg Armia Krajowa

Formacja

Orzełek legionowy.svg Legiony Polskie

Jednostki

1 Pułk Artylerii,
10 Pułk Artylerii Ciężkiej,
Okręg „Warszawa” AK

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna polsko-ukraińska (obrona Lwowa),
wojna polsko-bolszewicka,
II wojna światowa (kampania wrześniowa, powstanie warszawskie)

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Krzyż Zasługi (II RP)

Antoni Michał Nowak-Przygodzki vel Nowak[a] ps. „Opel” (ur. 15 maja 1897 w Jarosławiu lub Półwsi, zm. 4 stycznia 1959 w Paryżu) – doktor praw, adwokat, działacz społeczny, radny Lwowa, porucznik kawalerii Wojska Polskiego, kapitan czasu wojny w Armii Krajowej, działacz emigracyjny.

Życiorys

Urodził się 15 maja 1897. Jego rodzinami byli Antoni Novák i Paulina z d. Lisak[2]. Przed 1914 ukończył gimnazjum i został studentem na wydziale filozoficznym. Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich. Służył w 1 pułku artylerii jako szeregowy od sierpnia 1916. Po kryzysie przysięgowym został wcielony do c. i k. armii. Został superarbitrowany w Krakowie w grudniu 1917 i uznany za zdolnego do służby pomocniczej.

U kresu wojny w 1918 przybył do Lwowa. Tam w listopadzie 1918 objął dowództwo nad sformowanym oddziałem Legii Akademickiej i brał udział w obronie Lwowa w trakcie wojny polsko-ukraińskiej jako chorąży w Odcinku I, Pododcinek Remiza-Cytadela[3], dowódca plutonu „Stary”[4]. Ukończył studia wyższe, uzyskując tytuł naukowy doktora praw. Był filistrem honorowym korporacji akademickiej „Aragonia”[5]. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został przyjęty do Wojska Polskiego. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Został awansowany do stopnia podporucznika rezerwy artylerii ze starszeństwem z 1 czerwca 1919[6][7]. W 1923, 1924 był oficerem rezerwowym 10 pułku artylerii ciężkiej w garnizonie Przemyśl[8][9].

W okresie II Rzeczypospolitej był adwokatem we Lwowie. Wykładał w Akademii Handlu Zagranicznego we Lwowie, działał w samorządzie[10]. Pełnił mandat radnego Rady Miasta Lwowa[11][12]; ponownie wybrany w wyborach samorządowych 1934 startując z ramienia listy nr 1 (prorządowej)[13][14]. Działał społecznie. Jako prezes Związku Obrońców Lwowa w 1928 został zastępcą przewodniczącego Komitetu Obywatelskiego Obchodu 10-tej rocznicy Obrony Lwowa[15][16].

Działał w Miejskim Komitecie Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego we Lwowie[17][18]. Do grudnia 1936 był prezesem okręgu Związku Rezerwistów we Lwowie[19]. W 1937 był członkiem wydziału honorowego klubu sportowego LKS Pogoń Lwów[20]. Został członkiem założycielem powołanego w 1938 Stowarzyszenia „Towarzystwo Budowy Panoramy Plastycznej Dawnego Lwowa”[21].

Po wybuchu II wojny światowej 1939 nie został objęty mobilizacją. Podczas wojny obronnej był w stopniu porucznika. W tym czasie przewodził Komitetowi Opieki nad Uchodźcami. Po nastaniu okupacji sowieckiej jesienią zaangażował się w działalność konspiracyjną 1939. Od września 1940 przebywał w Warszawie, gdzie obowiązywała okupacja niemiecka. Został oficerem Związku Walki Zbrojnej, następnie Armii Krajowej. W stolicy był instruktorem Szarych Szeregów na obszar Polski południowo-wschodniej, zaś w 1943 działał jako oficer oświatowy Grup Szturmowych Szarych Szeregów. W pierwszej połowie 1944 w stopniu kapitana czasu wojny pełnił funkcję szefa Oddziału V Biura Informacji i Propagandy Okręgu „Warszawa” AK, od czerwca do października 1944 był szefem BiP[22][23][24]. Brał udział w powstaniu warszawskim 1944. Po jego pacyfikacji był zatrzymany przez Niemców i osadzony w obozach jenieckich na obszarze III Rzeszy.

Po zakończeniu wojny pozostał na emigracji. Pełnił funkcję prezesa Zarządu Głównego Stowarzyszenia Kombatantów Polskich od 1947–1948. Był członkiem III Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej od 1949 do 1951. Był wykładowcą w polskiej Szkole Nauk Politycznych i Społecznych w Paryżu, był szefem studiów Polskiej Sekcji Międzynarodowego Uniwersytetu w Strasburgu, pracował jako nauczyciel w Liceum Polskim w Les Ageux. Publikował w „Zeszytach Historycznych”[25].

Jego żoną była dr Zofia Nowak-Przygodzka, lekarz[26], a jego dziećmi Jadwiga Czachowska[27], Tadeusz Nowak-Przygodzki, Adam Nowak-Przygodzki, Maria Nowak-Przygodzka[28].

Zmarł 4 stycznia 1959 w Paryżu. Został pochowany na Cmentarzu Bagneux (Cimetière de Bagneux), kwatera 74-7-6[29].

Ordery i odznaczenia

Uwagi

  1. Naczelny Wódz i Naczelnik Państwa dekretem z 19 czerwca 1922 zezwolił byłemu porucznikowi ochotnikowi doktorowi Antoniemu Nowakowi na zmianę nazwiska rodowego „Nowak” i uznanie przybranego nazwiska „Przygodzki” do nazwiska „Nowak”[1].

Przypisy

  1. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 22 lipca 1922 roku, s. 542.
  2. Osoby o nazwisku „Novák” w Genealogii Potomków Sejmu Wielkiego. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-11-18].
  3. Iwona Łaptaszynska: Obsada personalna obrony Lwowa 1 - 22.11.1918r.. stankiewicze.com. [dostęp 2015-11-18].
  4. Aleksander Szycht: Pierwsza wojna II Rzeczypospolitej. e-civitas.pl. [dostęp 2015-11-18].
  5. K! Aragonia. archiwumkorporacyjne.pl. [dostęp 2015-11-18].
  6. Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923, s. 861.
  7. Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924, s. 785.
  8. Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923, s. 798.
  9. Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924, s. 717.
  10. Adam Redzik: Z dziejów adwokatury lwowskiej. palestra.pl, 2006. [dostęp 2015-11-18].
  11. Sprawa teatralna na posiedzeniu rady miejskiej. „Gazeta Lwowska”, s. 6, Nr 74 z 31 marca 1931. 
  12. Rada miejska uchwaliła budżet na rok 1934-35. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 81 z 29 marca 1934. 
  13. Oficjalne wyniki wyborów do Rady Miejskiej we Lwowie. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 130 z 31 maja 1934. 
  14. Po oświadczeniu radnego dr. Nowaka Przygodzkiego sprawa karna. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 122 z 29 maja 1936. 
  15. 10-lecie Obrony Lwowa. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 238 z 13 października 1928. 
  16. Dziesięciolecie Obrony Lwowa. „Gazeta Lwowska”, s. 7, Nr 266 z 18 listopada 1928. 
  17. Otwarcie miejsk. kąpieliska na Żelaznej Wodzie. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 244 z 5 września 1933. 
  18. Z posiedzenia wydziału wykonawczego oraz pełnego Komitetu Miejskiego W. F. i P. W. we Lwowie. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 138 z 23 czerwca 1938. 
  19. Ustąpienie prezesa okręgu Związku Rezerwistów we Lwowie. „Gazeta Lwowska”, Nr 289 z 16 grudnia 1936. 
  20. Lwowski klub sportowy „Pogoń” w roku 1937. Lwów: 1937, s. 2.
  21. Statut Stowarzyszenia Towarzystwo Budowy Panoramy Plastycznej Dawnego Lwowa. Lwów: 1938, s. 13.
  22. Okręg Warszawa ZWZ-AK. dws-xip.pl. [dostęp 2015-11-18].
  23. Komenda Główna Armii Krajowej. caw.wp.mil.pl. [dostęp 2015-11-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-19)].
  24. Jerzy S. Majewski: Dzielni Zawiszacy. 16wdh.pl. [dostęp 2015-11-18].
  25. Autorzy „Zeszytów Historycznych” 1962-2010. kulturaparyska.com. [dostęp 2015-11-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-19)].
  26. Zygmunt Albert: Kaźń profesorów lwowskich w lipcu 1941 roku. lwow.com.pl. [dostęp 2015-11-18].
  27. Jadwiga Czachowska: Zawiłe dzieje hasła Józefa Mackiewicza w słownikach IBL. jozefmackiewicz.com. [dostęp 2015-11-18].
  28. Maria Nowak - Przygodzka, Słońce świeci o północy, 1993, ISBN 83-85521-15-1.
  29. NOWAK-PRZYGODZKI Antoni (1897-1959) - Polskie groby historyczne we Francji, www.tombeauxpolonais.eu [dostęp 2020-03-05].
  30. Wskazany jako „dr. Antoni Nowak-Przygocki”. M.P. z 1933 r. nr 258, poz. 276 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  31. M.P. z 1930 r. nr 12, poz. 17 „za zasługi na polu wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego oraz około rozwoju Związku Oficerów Rezerwy”.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

PL Epolet kpt.svg
Naramiennik kapitana Wojska Polskiego (1919-39).
Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.

It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.

After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Kotwica symbol.svg
Autor: Liftarn, Licencja: CC BY-SA 2.5
Kotwica symbol
Orzełek legionowy.svg
Orzełek legionowy
POL Krzyż Zasługi (1923) BAR.svg
Baretka: Krzyż Zasługi – Polska (II RP).