Antoni Olbromski

Antoni Olbromski

„Prawdzic”, „dr Krause”, „Sołtys

Antoni Olbromski
Data i miejsce urodzenia	6 czerwca 1896 Tuszyn
Data i miejsce śmierci	28 lipca 1958 Łódź
Stopień instruktorski	harcmistrz
Organizacja harcerska	Związek Harcerstwa Polskiego
Naczelnik Harcerzy
Okres sprawowania	od 1931 do 1936
Poprzednik	Stanisław Sedlaczek
Następca	Tomasz Piskorski
Odznaczenia

Grób Antoniego Olbromskiego na Starym Cmentarzu w Łodzi

Antoni Olbromski,ps. Prawdzic, dr Krauze, Sołtys (ur. 6 czerwca 1896 w Tuszynie, zm. 28 lipca 1958 w Łodzi) – polski prawnik, działacz niepodległościowy i instruktor harcerski, harcmistrz, członek Naczelnej Rady Harcerskiej (1921–1939), komendant Łódzkiej Chorągwi Harcerzy (1924–1927), wiceprzewodniczący ZHP (1929–1931), Naczelnik Harcerzy (1931–1936), sekretarz generalny Naczelnictwa ZHP (1939–1945), przedstawiciel Naczelnictwa ZHP w Komendzie Głównej Armii Krajowej (1943–1945).

Życiorys

Młodość

Urodził się 6 czerwca 1896 r. w Tuszynie w powiecie łódzkim w środowisku drobnomieszczańskim. Był synem Marcina, woźnego sądowego i Katarzyny z Grzejów. Lata młodzieńcze spędził w Łodzi, dokąd rodzice przenieśli się wkrótce po jego urodzeniu. Wyrastał w ciężkich warunkach: niewielkie zarobki ojca (poczta, tramwaje, Zarząd Miejski) z trudem wystarczały na utrzymanie licznej rodziny. Uczył się początkowo w domu, a następnie od 1906 r. w rosyjskim gimnazjum rządowym w Łodzi. Od IV kl. utrzymywał się z korepetycji. Równocześnie od V kl. brał żywy udział w tajnych organizacjach szkolnych. Należał do Zarzewia, redagował pismo „Razem”, był także prezesem samopomocy uczniowskiej.

W 1915 r. przeniósł się do Piotrkowa Trybunalskiego, gdzie w 1916 r. otrzymał świadectwo maturalne.

Działalność w skautingu i harcerstwie

W październiku 1915 r. wstąpił do pierwszej drużyny skautowej Polskiej Organizacji Skautowej (POS) działającej w części Królestwa Kongresowego, administrowanej w czasie I wojny światowej przez władze austriackie.

Antoni Olbromski, będąc początkowo zastępowym, a później plutonowym przewoził pocztę legionową przez granicę niemiecką do Warszawy. Jednocześnie organizował wiejską starszą młodzież w oddziały Polskiej Organizacji Wojskowej (POW). Po śmierci ojca w 1916 r. spadł na niego cały ciężar utrzymywania matki z rodzeństwem. Zapisał się na Wydział Prawny Uniwersytetu Warszawskiego jednocześnie przenosząc się do Łodzi, gdzie pracował jako nauczyciel w gimnazjum, a w rok później jako referent w sądzie okręgowym. Nadal utrzymywał kontakty z harcerstwem, kończąc kurs peowiacki w harcerskim oddziale wywiadowczym przy POW. W roku 1917 został aresztowany wskutek udziału w pochodzie 1-majowym. Wkrótce potem został skreślony z Uniwersytetu za udział w strajku akademickim. W drugiej połowie 1917 r. był komendantem obwodu i zastępcą komendanta Okręgu Łódzkiego ZHP, a od grudnia komendantem okręgu.

W wolnej Polsce

W listopadzie 1918 r. przeprowadził mobilizację starszych harcerzy i brał udział w rozbrajaniu Niemców. Został komendantem Pogotowia Harcerzy na Okręg Łódzki, a od 22 listopada 1918 r. pełniącym obowiązki inspektora tego okręgu. Z tego powodu odkomenderowano go do pracy z młodzieżą i nie powołano do wojska. Należał do Związku Zawodowego Pracowników Państwowych. Jesienią 1919 r. przeniósł się do Poznania, gdzie rozpoczął naukę na Wydziale Prawno- Ekonomicznym Uniwersytetu Poznańskiego. W kwietniu 1920 r. wstąpił do Wojska Polskiego i w maju tego roku został odkomenderowany do tajnej Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska z siedzibą w Bytomiu. Organizował tam również drużyny harcerskie, był członkiem kierownictwa kursu dla harcerskich działaczy plebiscytowych. Redagował i wydawał „Harcerza Śląskiego”. Brał udział w II powstaniu śląskim. W wydawnictwie „Harcerstwo Śląskie 1920–1930” ogłosił artykuł „Harcerstwo śląskie w czasie plebiscytu”. Po zakończeniu plebiscytu wrócił w 1921 r. do Łodzi, gdzie pracował jako nauczyciel i pracownik skarbowy jednocześnie. Był hufcowym, a później zastępcą komendanta chorągwi łódzkiej. Od 1921 r. aż do wybuchu II wojny światowej był wybierany do Naczelnej Rady Harcerskiej. Jesienią 1922 r. postanowił ponownie podjąć studia i przeniósł się do Poznania. Utrzymywał się z pracy w Komitecie Likwidacyjnym mienia poniemieckiego. Dyplom ukończenia studiów otrzymał w 1923. W tym czasie brał czynny udział w życiu akademickim z ramienia Młodzieży Radykalnej i tworzącego się wówczas tzw. Starszego Harcerstwa. W roku 1924 został aplikantem Sądu Okręgowego, a następnie sędzią pokoju. W tymże roku pełnił funkcję komendanta Łódzkiej Chorągwi Harcerzy. W roku 1926 ożenił się z harcerką Wodzisławą Nakielską. W roku 1928 został delegowany do Ministerstwa Sprawiedliwości, gdzie pracował do wybuchu wojny na stanowisku referenta Wydziału Administracyjnego. Równocześnie przez szereg lat był sędzią w X Wydziale Cywilnym Sądu Okręgowego w Warszawie. W 1929 r. został wiceprzewodniczącym ZHP, a w latach 1931–1936 Naczelnikiem Harcerzy. Jego główną zasługą stało się sprawne kierowanie rozwijającą się bardzo w owym czasie organizacją oraz dbałość o jej niezależność polityczną. Latem 1933 r. był komendantem wyprawy polskiej na Międzynarodowy Zlot Skautowy na Węgrzech w Godolo, a w 1935 r. (11–25 lipca) komendantem Jubileuszowego Zlotu ZHP w Spale.

Okres II wojny światowej

Od 1 listopada 1939 do powstania warszawskiego pracował w zarządzie Miasta Warszawy jako kierownik Pracowniczej Komisji Samopomocy Społecznej (zakonspirowane przedstawicielstwo pracowników umysłowych i fizycznych). Współorganizował i opiekował się Szarymi Szeregami. W czasie okupacji został sekretarzem Naczelnictwa ZHP, a w 1943 przedstawicielem Naczelnictwa ZHP w Komendzie Głównej AK. W latach 1943–1944 ukrywał się poszukiwany przez Gestapo w związku z pracą harcerstwa w Gdańsku. Organizował pomoc dla rodzin wysiedlonych z Zamojszczyzny. Podczas powstania warszawskiego organizował na Żoliborzu sądownictwo cywilne i wojskowe. Działał pod pseudonimami „Prawdzic” i „Dr Krauze”. W czasie walk na Starym Moście zginął jego syn. Po powstaniu wraz z żoną i córką uciekł z transportu więźniów jadącego do obozu w Pruszkowie. Następnie zamieszkał w Głownie k. Łodzi, gdzie pracował jako nauczyciel w tajnych kompletach.

Po wojnie

Już w lutym 1945 rozpoczął pracę w sądownictwie. Organizował sądownictwo na Ziemiach Odzyskanych. Był mianowany prezesem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu. W 1954 na własną prośbę został przeniesiony do Biura Notarialnego w Łodzi. Po wojnie Antoni Olbromski w ruchu harcerskim popierał grupę instruktorów związanych z Aleksandrem Kamińskim, dążącą do odnowy harcerstwa w duchu przedwojennym. Zmarł po dłuższej chorobie 28 lipca 1958, pochowany został w Łodzi na cmentarzu przy ul. Ogrodowej.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Niepodległości (23 grudnia 1933)^[1]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1946)
• Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 9 listopada 1931^[2], 11 listopada 1936^[3])
• Honorowy Krzyż Harcerski z Czasów Walk o Niepodległość (1938)
• Złoty Krzyż Harcerskiego Odznaczenia Honorowego „Za Zasługę” (1946)
• harcerska Odznaka „Za Zasługę” (1926)
• harcerska Odznaka „Wdzięczności” (1926)
• Pamiątkowa Odznaka 30-lecia Sądownictwa (1948)
• Order Trzech Gwiazd (Łotwa)^[4]

Upamiętnienie

Antoni Olbromski jest patronem 28 Łódzkiej Drużyny Harcerzy ZHR.

Przypisy

Bibliografia

• Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1945 T.1. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1987, s. 122–123. ISBN 83-211-0758-3.
• pod red. Janusza Wojtyczy: Harcerski słownik biograficzny T.2. Warszawa: Muzeum Harcerstwa, 2008, s. 155–159. ISBN 978-83-923571-3-1.