Antoni Pająk

Antoni Pająk
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia31 lipca 1893
Bestwina
Data i miejsce śmierci26 listopada 1965
Londyn
Premier Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie
Okresod 10 września 1955
do 14 czerwca 1965
Przynależność politycznaPolska Partia Socjalistyczna
PoprzednikHugon Hanke
NastępcaAleksander Zawisza
Delegat Ambasady RP w Ałdanie
Okresod 1942
do 1942
NastępcaH. Jarnaczek (kierownik delegatury)
Poseł na Sejm RP I i II kadencji (II RP)
Okresod 1922
do 1930
Przynależność politycznaPolska Partia Socjalistyczna
Odznaczenia
Wstęga Wielka Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920-1941) Złoty Krzyż Zasługi

Antoni Pająk (ur. 31 lipca 1893 w Bestwinie, zm. 26 listopada 1965 w Londynie) – polski polityk, działacz PPS, premier rządu RP na uchodźstwie w latach 1955–1965.

Życiorys

Ukończył kilka klas szkoły ludowej w Bestwinie. Pracował od 1909 w fabrykach i kopalniach na Śląsku Cieszyńskim. Od 1911 należał do Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego, Towarzystwa „Sokół” i do Stowarzyszenia Młodzieży Robotniczej „Siła”. W latach 1914–1917 był żołnierzem II Brygady Legionów Polskich, w 1916 działał także w Polskiej Organizacji Wojskowej w grójeckiem. W 1917 został wcielony do armii austriackiej, po czym wysłano go na front rosyjski. Został ciężko ranny i zbiegł ze szpitala do Krakowa. Uczęszczał tam do Państwowej Szkoły Przemysłowej. W 1918 uczestniczył w rozbrajaniu wojsk austriackich. W styczniu 1919 został zwolniony z Wojska Polskiego jako inwalida wojenny.

W II RP od 1919 należał do Polskiej Partii Socjalistycznej. W latach 1920–1937 był członkiem Rady Naczelnej tej formacji, a w okresie 1922–1930 posłem na Sejm I kadencji i II kadencji. Był członkiem Związku Parlamentarnego Polskich Socjalistów.

W 1920 był członkiem Komitetu Obrony Państwa w Białej Krakowskiej. Przez wiele lat zasiadał w radzie tego miasta jako ławnik, a w latach 1927–1928 pełnił funkcję komisarza rządowego w tym mieście. Zasiadał też w zarządzie lokalnej Kasy Chorych (1923–1931, od 1928 jako prezes) i Spółdzielni Robotniczej. Działał w Związku Inwalidów Wojennych, którego był prezesem i wiceprezesem. Redagował ukazujący się do 1931 tygodnik „Wyzwolenie Społeczne”. W latach 1923–1930 przewodniczył zarządowi okręgowemu TUR w Białej. Od 1931 był przewodniczącym Zarządu Okręgowego Towarzystwa Uniwersytetu Ludowego. Był również redaktorem bielskich i krakowskich organów prasowych PPS („Naprzód” i „Robotnik”).

We wrześniu 1939 przeprowadził się wraz rodziną do Skałatu, pracował tam w hurtowniach monopolowych. W czerwcu 1940 został zesłany na Syberię. W 1942 pełnił funkcję delegata ambasady RP w Ałdanie w Jakucji[1]. Został aresztowany i wydalony z ZSRR w lipcu 1942. Od września 1943 do lipca 1945 był delegatem Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej Rządu RP na uchodźstwie przy Armii Polskiej na Wschodzie. W marcu 1946 założył i redagował miesięcznik „Wolność”, który był pierwszym pismem PPS na Bliskim Wschodzie, a także w latach 1946–1948 redagował dziennik „Gazeta Polska”.

Od 1948 przebywał wraz z rodziną na emigracji w Wielkiej Brytanii. W 1950 powołał wraz z grupą prezydenta RP na uchodźstwie Augusta Zaleskiego Związek Socjalistów Polskich, został sekretarzem jego komitetu organizacyjnego. Był współzałożycielem polskich pism w Londynie: „Tygodnika”, „Gazety Powszechnej”, „Głosu Powszechnego” i „Rzeczpospolitej Polskiej”. W rządzie Stanisława Mackiewicza pełnił urząd ministra skarbu, a także kierownika Ministerstwa dla Spraw Obywateli Polskich na Obczyźnie. Następnie w rządzie Hugona Hankego ponownie był ministrem skarbu. W latach 1955–1965 pełnił urząd Prezesa Rady Ministrów rządu RP na uchodźstwie. Kierował w tym okresie trzema rządami (zmieniane były w 1957 i 1963). W dwóch pierwszych swoich rządach pełnił też urząd ministra skarbu, w drugim (od 1957 do 1959) kierownika Ministerstwa Zagadnień Polskiej Emigracji Politycznej, a w trzecim ministra informacji i dokumentacji. W okresie 1954–1965 był członkiem Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej. Zmarł na serce 5 miesięcy po złożeniu urzędu premiera. Spoczywa w rodzinnym grobowcu na cmentarzu South Ealing w Londynie wraz z pierwszą żoną Marią i synem Bolesławem.

Odznaczenia

Życie prywatne

Syn Jana i Anny z domu Śmiłowskiej. W 1919 poślubił Marię z domu Gunia (1887–1959), działaczkę PPS, z którą miał dwójkę dzieci – Bolesława (1924–1994) i Czesławę (z męża Picheta). W 1963 ożenił się po raz drugi – z Jadwigą (która od 1973 była członkinią RN Związku Socjalistów Polskich na Obczyźnie).

Zobacz też

Przypisy

  1. Paweł Ceranka, Krzysztof Szczepanik (opr.): Urzędy konsularne Rzeczypospolitej Polskiej 1918-1945 : informator archiwalny, Ministerstwo Spraw Zagranicznych/Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 2020.
  2. Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 7, Nr 3 z 24 kwietnia 1969. 
  3. 16 marca 1937 („za pracę w dziele odzyskania niepodległości”), M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 94.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie