Antoni Petruszewicz

Antoni Petruszewicz
Антоній Петрушевич
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

18 stycznia 1821
Dobrzany

Data i miejsce śmierci

23 września 1913
Lwów

Miejsce pochówku

Cmentarz Łyczakowski we Lwowie

Proboszcz parafii gr.-kat.Nowica
Okres sprawowania

1857-1862

Kanonik-kustosz Kapituły Metropolitalnej greckokatolickiej we Lwowie
Okres sprawowania

1862-1913

Wyznanie

greckokatolickie

Kościół

Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-ukraińskiego

Prezbiterat

1847

Antoni Petruszewicz
Петрушевич Антоній
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

15 stycznia 1821
Dobrzany

Data i miejsce śmierci

23 września 1913
Lwów

poseł na Sejm Krajowy Galicji
kadencja I, II, III
Okres

od 15 kwietnia 1861
do 26 kwietnia 1876

poseł do Rady Państwa
kadencja V
Okres

od 4 listopada 1873
do 22 maja 1879

Przynależność polityczna

Klub Ruski

Antoni Petruszewicz, (ukr. Антоній Петрушевич, ur. 18 stycznia 1821 w Dobrzanach koło Stryja, zm. 23 września 1913 we Lwowie) – duchowny greckokatolicki, historyk, filolog, polityk ukraiński i staroruski, poseł na galicyjski Sejm Krajowy i do austriackiej Rady Państwa.

Życiorys

Ukończył gimnazjum w Stryju (1840), następnie w latach (1841-1847) studiował na uniwersytecie i w gr.-kat. Seminarium Duchownym we Lwowie, tam otrzymał święcenia kapłańskie w 1847[1][2]. Został wówczas kapelanem o osobistym sekretarzem arcybiskupa lwowskiego Michała Lewickiego[2], jednocześnie pracował w biurze notarialnym gr.-kat. archidiecezji we Lwowie (1850-1856). Po śmierci biskupa był wykonawcą jego ostatniej woli, w imieniu zmarłego przekazał jego księgozbiór kapitule gr.-kat. diecezji przemyskiej[3]. W latach 1857-1862 był proboszczem parafii gr.-kat. w Nowicy Górnej w pow. kałuskim[4]. Następnie od 1857 radca konsystorza, a od 1862 był kustoszem Kapituły Metropolitalnej greckokatolickiej we Lwowie[4]. Od 1873 prałat kurator w katedrze św. Jerzego[2].

Jako polityk był związany początkowo z ukraińskim ruchem narodowym, następnie przeszedł do ruchu staroruskiego, sympatyzując z tzw. stronnictwem świętojurskim[2]. W okresie Wiosny Ludów członek Głównej Rady Ruskiej (1848-1851)[3]. Współzałożyciel w 1848 stowarzyszenia kulturalnego Matyca Hałycko-Ruska[3]. Członek Towarzystwa im. Mychajła Kaczkowskiego. Poseł na Sejm Krajowy Galicji I kadencji (15 kwietnia 1861 - 31 grudnia 1866), II kadencji (18 lutego 1867 - 21 maja 1870) i III kadencji (20 sierpnia 1870 - 26 kwietnia 1876), wybieranym w IV kurii (gmin wiejskich) w okręgu Stryj z okręgu wyborczym nr 35 Kałusz-Wojniłów[5][6]. Poseł do Rady Państwa w Wiedniu V kadencji (4 listopada 1873 - 22 maja 1879) wybranym w kurii IV (gmin wiejskich) w okręgu wyborczym nr 16 (Kałusz-Wojniłów-Dolina-Bolechów-Rożniatów-Bóbrka-Chodorów)[7]. W parlamencie należał do Klubu Ruskiego (Ruthenenklub)[4].Jak go scharakteryzował Kazimierz Chłędowski: księdza Petruszewicza, szczupłego pochylonego starca, zbliżała trochę do Polaków umiejętność był bowiem znanym archeologiem, badał równie polskie jak ruskie zabytki, ale w rzeczach polityki był twardy i podstępny[8],

Pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie[3].

Prace naukowe

W pracy naukowej zajmował się historią średniowieczną cerkwi prawosławnej, filologią wschodniosłowiańską oraz edytorstwem[1]. Prowadził obszerne badania archiwalne dziejów Kościoła prawosławnego w Galicji, Rumunii i na Bukowinie[1]. Opracował słownik porównawczy języków słowiańskich[1]. Przygotował do edycji Akti otnosjaszczejsia k istoryi Jużno-Zapadnoj Rusi (1868), Lwowskaja Letopis r. 1498 po 1649 (1868), Sobornoje posłanije ruskoho duchowenstwa i mirjam k rimskoju Papje Sikstu IV, pisannoje iz Wilny 14 Marta 1476 (1870), Wołynsko-Halickaja Litopis (1205-1292) (1871), Putnik o grade Ierusalime (1872), Zbiorowy Halicko-Ruski Latopisiec od 1600 do 1700 roku (1874), rękopisy dzieł pisarzy i uczonych ukraińskich. Współpracował z pismami "Galiciana", "Galicyjski Zbiór Historyczny" i "Galicyjski Zbiór Naukowy"[1]. Od 1872 był członkiem czynnym Akademii Umiejętności w Krakowie (późniejszej PAU)[1]. Ogłosił ok. 150 własnych prac, m.in.:

  • Słów kilka napisanych w obronie ruskiej narodowości (1848)
  • O katedralnej cerkwi Matki Boskiej i biskupach w Haliczu w XII wieku (1853-1860)
  • Rys historyczny ludu polskiego (1862)
  • O biskupstwie chełmskiem (1866-1868)
  • Chełmskaja Eparchia i Swiatiteli jeja (1867)
  • Kto bili Bolochowskie kniazja (1877)
  • Kratkoje istoriczeskoje izwiestia o wremieni wwiedienia christianstwa na Galickoj Rusi (1882)
  • Kritiko-istoriczeskija razsużdienia o nadniestranskom gorodzie Galicza i jego dostopamiatnostiach (1888)
  • Polski korol Joann III i Moldawia (1898)
  • O pierwszym związku familii u asyryjskich narodów, w szczególności u Słowian (1905)

Rodzina

Urodził się w rodzinie greckokatolickiego duchownego, był synem proboszcza w Dobrzanach Stefana Petruszewicza[4].

Przypisy

  1. a b c d e f Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 3: P-Z (pod redakcją Andrzeja Śródki i Pawła Szczawińskiego), Ossolineum, Wrocław 1985
  2. a b c d Marian Tyrowicz, Petruševyč (Petruszewicz), Anton (1821-1913), Historiker, Philologe und Politiker, Österreichisches Biographisches Lexikon 1815-1950, Bd. 8 (Lfg. 36, 1979), S. 7f., ÖBL - wersja elektroniczna
  3. a b c d Ігор Чорновол. 199 депутатів Галицького сейму. Львів 2010, с. 161.
  4. a b c d Parlament Österreich Republik, Franz Adlgasser, Petruszewicz (Pietruszewicz, Petruševyč), Anton (Antin) - Parlamentarier 1848-1918 online [30.05.2020]
  5. Stanisław Grodziski - "Sejm Krajowy Galicyjski 1861-1914", Warszawa 1993, ISBN 83-7059-052-7
  6. Wykaz Członków Sejmu krajowego królestwa Galicyi i Lodomeryi, tudzież wielkiego xięstwa Krakowskiego 1863", Lwów 1863
  7. Józef Buszko, Polacy w parlamencie wiedeńskim – 1848–1918,Warszawa 1996, s. 376
  8. Kazimierz Chłędowski, Pamiętniki, t.1, oprac. Antoni Knot, Kraków 1957, s. 263

Bibliografia

  • Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 3: P-Z (pod redakcją Andrzeja Śródki i Pawła Szczawińskiego), Ossolineum, Wrocław 1985
  • Marian Tyrowicz, Petruševyč (Petruszewicz), Anton (1821-1913), Historiker, Philologe und Politiker, Österreichisches Biographisches Lexikon 1815-1950, Bd. 8 (Lfg. 36, 1979), S. 7f., ÖBL - wersja elektroniczna

Media użyte na tej stronie

Антоній Петрушевич.jpg
Анто́ній Степа́нович Петруше́вич (псевдоніми: Антоній из Добрян, Галичаненько А., Галичанин, Подкова Иван, Русин Галичанин, Русолюбович А., Тотсамович А. та ін.; 18 січня 1821, с. Добряни — 23 вересня 1913, Львів) — український історик, мовознавець, дослідник історії Галичини, священник Греко-католицької церкви (нині — УГКЦ), належав до москвофільского напрямку. Стрийко д-ра Евгена Петрушевича — українського громадсько-політичного діяча, правника, Президента й Уповноваженого Диктатора Західноукраїнської Народної Республіки (ЗУНР). Двоюрідний дід Корнила Сеника.