Antoni Petrykiewicz
 | |
 szeregowiec | |
| Data i miejsce urodzenia | 28 grudnia 1905 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1918–1919 |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
  _BAR.svg){kind=small}  | |
Antoni Petrykiewicz[a] (ur. 28 grudnia[1] 1905[2] w Dublanach[3], zm. 14 stycznia 1919 we Lwowie) – polski gimnazjalista, żołnierz 8 kompanii 1 pułku strzelców lwowskich[4], Orlę Lwowskie, uczestnik walk w obronie Lwowa w 1918 roku, najmłodszy w historii kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
Urodził się 28 grudnia 1905 roku jako najmłodsze dziecko w rodzinie[5]. Wraz z rodziną zamieszkiwał na lwowskim Zniesieniu. Jego rodzicami byli Kasper Petrykiewicz (właściciel niedużej posiadłości i wójt Zasania) i Rozalia z domu Gruszecka[6]. Miał trzy siostry i czterech braci: Zygmunta (walczył w obronie Lwowa w 1918 roku, zm. w 1933 roku po operacji, pochowany na Cmentarzu Obrońców Lwowa[7]), Józefa (1898-1990, obrońca Lwowa, działacz społeczny, do 1939 roku radny Lwowa, po wojnie działacz emigracyjny[5][5][7][8][8]), Romana (uczestnik obrony Lwowa z 1918 roku, zm. 17 stycznia 1986 roku w Warszawie w wieku 85 lat[7]), Tadeusza (obrońca Lwowa z 1918 roku, zm. 12 grudnia 1985 roku w Bytomiu w wieku 82 lat[7]).
W 1918 roku Antoni Petrykiewicz był uczniem drugiej klasy C. K. V Gimnazjum we Lwowie[7][9]. Od początków listopada 1918 jako szeregowiec 8 kompanii 1 pułku strzelców lwowskich brał udział w obronie Lwowa w ramach wojny polsko-ukraińskiej[10]. Podczas walk o fabrykę obuwia „Gafota” oraz w obronie rzeźni miejskiej wykazał się olbrzymią odwagą. Jako żołnierz oddziału „Straceńców” dowodzonego przez por. dr Romana Abrahama brał czynny udział w walkach o Górę Stracenia[5][7][9]. Swoją ostatnią bitwę Antoni stoczył na obrzeżach Lwowa w walkach o Persenkówkę, w czasie której został ciężko ranny 28 grudnia 1918[7][9][11]. Zmarł w szpitalu na Politechnice Lwowskiej[7] 14 stycznia 1919 r.[b], dwa dni później został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim[12]. Od cmentarnej bramy aż do miejsca pochówku trumnę z jego ciałem nieśli czterej jego starsi bracia, a za nimi postępowała matka z ojcem[7].
Wszyscy Petrykiewiczowie brali udział w obronie Lwowa (pięciu braci oraz ojciec, który dostarczał amunicję Polakom w oblężonej Rzeźni Miejskiej na północy miasta)[7]. Czterech z tej rodziny spoczęło na Cmentarzu Orląt we Lwowie – oprócz Antoniego byli to jego ojciec Kasper, stryj Michał i brat Zygmunt.
Generał Roman Abraham w jednej ze swych prac napisał:
W moim oddziale Góry Stracenia walczył od pierwszych dni listopadowych uczeń II klasy gimnazjalnej ś.p. Antoni Petrykiewicz w wieku lat 13. Ciężko ranny w walce pod Persenkówką dnia 28-go grudnia 1918r., zmarł z ran w szpitalu na Politechnice.
Fragment inskrypcji z nagrobka na Cmentarzu Orląt Lwowskich:
szer. Petrykiewicz Antoni, lat 13, uczeń II klasy gimnazjum V z odcinka III Góra Stracenia, ranny 23.XII. na Persenkówce, †16 I 1919 r, kawaler Virtuti Militari, 3 krz. wal., odznaką rycerzy śmierci, oddz. III odc. Orlęta
Po ekshumacji jego szczątki w 1932 roku zostały pochowane w krypcie katakumby IV na Cmentarzu Obrońców Lwowa[5][13].
Nazwisko Antoniego Petrykiewicza zostało wymienione na tablicy umieszczonej na Pomniku Obrońców Lwowa na Persenkówce[14].
Odznaczenia
Postanowieniem Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari i przeszedł do historii jako najmłodszy kawaler tego orderu (wymieniony wśród odznaczonych żołnierzy późniejszego 38 pułku piechoty Strzelców Lwowskich)[7][15]. Dekoracja VM została dokonana 17 kwietnia 1921 roku we Lwowie przez gen. broni Tadeusza Rozwadowskiego)[16]. Otrzymał także Krzyż Walecznych[5][7].
Zarządzeniem prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego z 4 listopada 1933 roku został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Niepodległości za pracę w dziele odzyskania niepodległości[17].
Pośmiertnie został uhonorowany także Krzyżem Obrony Lwowa i innymi odznaczeniami[7].
.jpg)
Lwowski Listopad
(fragment wiersza Henryka Zbierzchowskiego dotyczący Antoniego Petrykiewicza)
- W pamięci ten żołnierz mały,
- Który ocalił Lwów.
- Dla Polski chwały:
- Czapka większa od głowy,
- Pod którą widać włos płowy.
- A na obszernym mundurze
- Jak ze starszego brata
- Na łacie łata,
- Dziura na dziurze.
- Który ocalił Lwów.
Uwagi
Przypisy
- ↑ Data urodzenia wskazana przez matkę Antosia, Rozalię Petrykiewicz w kwestionariuszu Krzyża i Medalu Niepodległości (8 grudnia 1933 r.) Dokument znajduje się w Centralnym Archiwum Wojskowym
- ↑ Anna Dąbrowska: Najmłodszy kawaler Virtuti Militari. Polska Zbrojna, 16.01.2017. [dostęp 2020-11-04].
- ↑ Antoś Petrykiewicz - najmłodszy z Orląt Lwowskich, najmłodszy kawaler Virtuti Militari. Polskie Radio, 16.01.2020. [dostęp 2020-11-04].
- ↑ Józef Kulczycki, Zarys historji wojennej 38-go pułku strzelców lwowskich - Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, www.wbc.poznan.pl, 1928, str. 29 poz. 281 oraz str. 31 poz. 25 [dostęp 2020-12-28] (pol.).
- ↑ a b c d e f Najmłodszy obrońca Lwowa z listopada 1918 r.. „Biuletyn”. Nr 33, s. 12, Grudzień 1977. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Józef Petrykiewicz. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2019-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-16)].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Józef Petrykiewicz. Dodatkowe wiadomości dla zarządu Koła Lwowian. „Biuletyn”. Nr 52, s. 63, Styczeń 1987. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ a b O Lwowianach, Lwowie i Małopolsce Wschodniej. Działalność J. Petrykiewicza w USA. „Biuletyn”. Nr 37, s. 39, Grudzień 1979. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ a b c d Groby dowódców i działaczy. W: W szesnastą rocznicę. Lwów: Towarzystwo Straży Mogił Polskich Bohaterów we Lwowie, 1934, s. 30.
- ↑ Jan Gella: Ruski miesiąc 1/XI-22/XI 1918. Ilustrowany opis walk listopadowych we Lwowie z 2 mapami. Lwów: ok. 1919.
- ↑ a b 95 lat temu zmarł Antoś Petrykiewicz, najmłodszy obrońca Lwowa [dostęp 2019-07-03].
- ↑ Nekrolog Antoniego Petrykiewicza, wappex.com.pl, 15 stycznia 1919 [zarchiwizowane z adresu 2019-07-03].
- ↑ Bohaterowie na miejscu wiecznego spoczynku. „Gazeta Lwowska”. Nr 238, s. 4, 16 października 1932.
- ↑ Semper fidelis. Obrona Lwowa w obrazach współczesnych. Lwów / Warszawa: Straż Mogił Polskich Bohaterów / Oficyna Wydawnicza Volumen, 1930 / 1990, s. Tab. 235.
- ↑ Józef Kulczycki: Zarys historji wojennej 38-go pułku strzelców lwowskich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1928, s. 31, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- ↑ Dekoracja Orderem „Virtuti Militari”. „Gazeta Lwowska”. Nr 87, s. 4, 17 kwietnia 1921.
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 255, poz. 273.
Media użyte na tej stronie
Naramiennik szeregowca Wojska Polskiego (1919-39).
Groby Czesława Antoniego Bieleckiego i Antoniego Petrykiewicza (-1926)
Antoni Petrykiewicz
Baretka: Krzyż Walecznych (1920).