Antoni Staniewicz
 Antoni Staniewicz w 1935 roku | |
| Data i miejsce urodzenia | 2 lutego 1882 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 8 lipca 1941 |
| Senator III i IV kadencji (II RP) | |
| Okres | od 1930 |
| Przynależność polityczna | |
| Odznaczenia | |
  | |
Antoni Staniewicz (ur. 2 lutego 1882 w Zabłociu (gmina Malin w powiecie dubieńskim), zm. 8 lipca 1941 w Kijowie) – polski ziemianin, działacz socjalistyczny i społeczny, adwokat, polityk, senator w II RP, członek Zarządu Głównego Partii Pracy w 1930 roku[1].
Życiorys
Wykształcenie
Do 1895 roku uczył się w progimnazjum w Łucku (gdzie zaprzyjaźnił się z Wacławem Lipińskim), a następnie w gimnazjum w Jekaterynosławiu. W 1902 roku rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim (UW), po ogłoszeniu bojkotu rosyjskiego UW przez studentów w 1905 roku kontynuował studia w Odessie. Po ukończeniu tam studiów odbył aplikanturę w Kijowie[2].
Działalność socjalistyczna i niepodległościowa
Już w czasie nauki w progimnazjum i gimnazjum prowadził (wspólnie z Lipińskim) propagandę polityczną w polskich i ukraińskich wsiach. Podczas studiów na UW działał w tajnej organizacji „Spójnia”, zbliżonej do PPS.
W Odessie współpracował ze studencką grupą PPS-Frakcji Rewolucyjnej oraz legalnego „Domu Polskiego”.
W 1909 roku zamieszkał w Winnicy i rozpoczął pracę początkowo jako pomocnik adwokata, a następnie adwokat.
Po rewolucji lutowej w 1917 roku został wybrany do Rady Miejskiej Winnicy i rozpoczął tworzenie Podolskiej Organizacji Demokratycznej. Wszedł również w skład władz Gminy Polskiej w Winnicy. W lutym 1918 roku – po zajęciu Winnicy przez wojska sowieckie – współorganizował pobyt w tym mieście Tadeusza Hołówki, emisariusza POW i PPS. W grudniu 1918 roku przygotował ze współpracownikami stanowisko polskich środowisk demokratyczno-socjalistycznych wobec Ukraińskiej Republiki Ludowej.
Po ponownym wejściu wojsk sowieckich do Winnicy, działający w PPS Staniewicz został oskarżony o współpracę z bolszewikami, jednak został oczyszczony z zarzutów, 1 stycznia 1920 roku uciekł jednak z Winnicy do Łucka, gdzie podjął pracę adwokata. Został wybrany (w marcu 1920 roku) skarbnikiem Konsultacji Adwokatów Przysięgłych przy Sądzie Okręgowym w Łucku, wkrótce jednak i stamtąd musiał wyjeżdżać z powodu zbliżających się wojsk sowieckich[2].
Dwudziestolecie międzywojenne
W 1921 powrócił do Łucka, gdzie ponownie został oskarżony o działanie na niekorzyść społeczności polskiej na Ukrainie, przynależność do partii komunistycznej i sprzyjanie Petlurze. Został ponownie oczyszczony z zarzutów.
W 1922 roku został prezesem Wojewódzkiego Zarządu Związku Strzeleckiego (był nim do 1939 roku), był jednym z przywódców Wołyńskiego Zrzeszenia Demokratycznego, prezesem komitetu redakcyjnego „Przeglądu Wołyńskiego” (do 1932 roku). Działał również w Radzie Powiatowej oraz Wojewódzkim Komitecie Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego, Komitecie Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (w którym był prezesem komisji agitacyjnej), w Radzie Adwokackiej.
W 1926 roku poparł przewrót majowy.
W latach 1926–1927 był prezesem Rady Miejskiej Łucka, 10 lipca 1927 roku został wybrany wiceprezesem Rady Nadzorczej Wołyńskiego Związku Młodzieży Wiejskiej (był nim do 1930 roku). W 1927 roku (i ponownie w 1934) został wybrany radnym miejskim ze wspólnej listy polskiej.
W latach 1928–1929 był delegatem do Naczelnej Rady Adwokackiej w Warszawie.
W październiku 1930 roku współtworzył Komitet Porozumiewawczy Polskich Organizacji Społecznych na Wołyniu. Został zastępcą prezesa tego komitetu.
Z ramienia Wołyńskiego Zjednoczonego Obywatelskiego Komitetu Wyborczego został wybrany w listopadzie 1930 roku senatorem z województwa wołyńskiego. Wszedł w skład Wołyńskiej reprezentacji parlamentarnej BBWR. W Senacie pracował w komisjach: spraw wojskowych i prawniczej[2].
W 1933 roku został wybrany zastępcą prezesa Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Lublinie.
We wrześniu 1935 roku został ponownie wybrany senatorem, również z województwa wołyńskiego. Pracował w komisjach: administracyjnej i prawniczej (był jej sekretarzem)[3].
W maju 1936 roku został wybrany do Prezydium Zjednoczenia Polskiej Myśli Państwowej.
II wojna światowa
Po wkroczeniu armii sowieckiej został aresztowany 17 października 1939 roku w Łucku. Według sowieckiego raportu „w zasadzie przyznał się do winy” zeznając, że działając w Związku Strzeleckim walczył z komunizmem. Do maja 1940 roku był więziony w Łucku, potem w Kijowie, na Łukianówce. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej w czasie ewakuacji więzienia do Tomska podczas przemarszu przez most na Dniestrze rzucił się do rzeki, ponosząc śmierć. Inna z relacji mówi o tym, że został zastrzelony przez strażnika, nie nadążając za kolumną więźniów[2].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)[4]
- Medal Niepodległości (20 lipca 1932)[5][6]
Życie prywatne
Był synem Maurycego i Anny ze Zdanowiczów. Ożenił się w 1908 z Ireną Krenz. Nie miał dzieci[2].
Upamiętnienie
Na tablicy poświęconej senatorom zmarłym w czasie II wojny światowej, znajdującej się w budynku Senatu, znajduje się nazwisko Antoniego Staniewicza[2].
Przypisy
- ↑ Program Partji Pracy (uchwalony na zjeździe delegatów w Warszawie w dniu 1 czerwca 1930 r.) / Partja Pracy
- ↑ a b c d e f Andrzej A. Zieba: Staniewicz Antoni. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 41: Zeszyt 171: Staich Tadeusz – Stanisław August Poniatowski. Warszawa – Kraków: Polska Akademia Nauk – Polska Akademia Umiejętności – Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla, 2002, s. 537–539. ISBN 83-88909-03-7.
- ↑ Scriptor (opr.): Sejm i Senat 1935–1938 IV kadencja. Warszawa: nakładem Księgarni F. Hoesicka, 1936, s. 423.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 631 „za zasługi na polu pracy społecznej i filantropijnej”.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 167, poz. 198 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 689–690. reprint Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa, 1984
Bibliografia
- Biblioteka Sejmowa – Parlamentarzyści RP:Antoni Staniewicz. [dostęp 2012-05-27].
Media użyte na tej stronie
Senator IV kadencji Senatu II RP (1935–1938)