Antonina Gembkówna

Antonina Florentyna Gembkówna, pseud. Bronka (ur. 21 grudnia 1909 w Nowym Sączu, zm. 12 grudnia 1942 w Auschwitz), polska nauczycielka, instruktorka harcerska, uczestniczka konspiracji antyhitlerowskiej jako żołnierz Związku Walki Zbrojnej.

Była córką Agrypina Gembki (majstra na kolei) i Marii z domu Szypuła; miała ośmioro rodzeństwa. Ukończyła nowosądeckie Seminarium Nauczycielskie, po czym przeniosła się do pracy w szkole powszechnej w Kostuchnie na Śląsku (obecnie dzielnica Katowic). Była drużynową w Chorągwi Śląskiej Organizacji Harcerek.

Jesienią 1939 powróciła do Nowego Sącza i włączyła się do pracy konspiracyjnej. Była łączniczką Obwodu Nowy Sącz Związku Walki Zbrojnej, uczestniczyła w akcjach przerzutów granicznych i łączności. Zwierzchnikiem jej był porucznik Gucwa, pseud. Góral. Mieszkanie Gembkówny stało się punktem kontaktowym dla kurierów, prowadzono w nim nasłuch radiowy, redagowano i powielano pismo "Orzeł Biały", przygotowywano informacje radiowe. Redagowano również komunikaty konspiracyjne, które następnie Gembkówna dostarczała adresatom. Wskutek denuncjacji 21 marca 1941 do mieszkania wkroczyli Niemcy, którzy w czasie rewizji dotkliwie kurierkę pobili. Rewizja niczego nie wykazała, również Gembkówna nikogo nie wydała, mimo brutalnego śledztwa; w czasie jednego z przesłuchań doznała uszkodzenia kręgosłupa i w efekcie paraliżu. Do sierpnia 1941 więziona była w Nowym Sączu, potem w Tarnowie. W kwietniu 1942 trafiła do obozu koncentracyjnego Auschwitz, gdzie zmarła 12 grudnia tegoż roku na tyfus.

Bibliografia

• Andrzej Kuler, Antonina Florentyna Gembkówna, w: Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939–1956, tom I (zespół redakcyjny Teodor Gąsiorowski, Andrzej Kuler, Andrzej Zagórski), Towarzystwo Sympatyków Historii, Kraków 1997, s. 66-67
• Hanna Michalska, Maria Stopień, Bożenna Tazbir-Tomaszewska, Wanda Turkowska, Wacława Zastocka, Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939–1945. Poległe i zmarłe w okresie okupacji niemieckiej, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1988, s. 114 (z fotografią; tu imię ojca: Agrypian, nazwisko panieńskie matki: Szczypuła)