Antonina Sokolicz

Antonina Sokolicz
Antonina Merkel
Ilustracja
Lata 30. XX wieku
Data i miejsce urodzenia

13 czerwca 1879
Szczerców

Data i miejsce śmierci

20 grudnia 1942
Auschwitz-Birkenau

Zawód, zajęcie

pisarka, aktorka, komunistka

Portret Antoniny Sokolicz-Merklowej, między 1924 a 1926, Muzeum Warszawy

Antonina Sokolicz, właściwie Antonina Merkel (ur. 13 czerwca 1879 w Szczercowie, zm. 20 grudnia 1942 w Auschwitz-Birkenau) – pisarka, publicystka, tłumaczka[1][2][3], aktorka, działaczka kulturalna i społeczna, aktywistka ruchu socjalistycznego i komunistycznego.

Życiorys

W pierwszym dziesięcioleciu XX wieku grała w prowincjonalnych kompaniach teatralnych, będąc jednocześnie aktywną działaczką najpierw PPS, potem PPS – Frakcji Rewolucyjnej. W 1908 wyemigrowała do Francji, skąd przyjechała w roku 1914 jako kurier legionowy. W czasie I wojny światowej odbyła podróż po Rosji i Syberii, gdzie odwiedziła kolonie polskie i obozy jeńców, wygłaszając odczyty patriotyczne[4].

Po zakończeniu wojny osiadła w Warszawie, gdzie oddała się pracy literackiej (m.in. napisała dramat poświęcony rewolucji październikowej zatytułowany Pięść[5] i broszurę O kulturze artystycznej proletariatu[6]) oraz kierowała zespołem Scena i Lutnia Robotnicza. Wraz z Janem Hemplem i Marią Orsetti była inicjatorką i współzałożycielką księgarni antykwarsko-wydawniczej, pod nazwą (od grudnia 1918) Stowarzyszenia Spółdzielczego „Książka”. Obok prac z zakresu spółdzielczości wydawnictwo to drukowało i kupowało nakłady literatury lewicowej, m.in. prace Marksa, Engelsa i Kropotkina. Od 1920 członkini PPS – Opozycji potem KPP. W kwietniu 1923 wyjechała z ramienia MOPR z akcją odczytową do USA odwiedzając tam ośrodki polonijne. W 1926 ponownie wyjechała do USA, aby pomóc emigrantom w redagowaniu wydawanego w Chicago przez Sekcję Polską Komunistycznej Partii USA tygodnika Trybuna Robotnicza. Po aresztowaniu Jana Hempla we wrześniu 1931 przejęła kierownictwo wydawnictwa „Tom” i sprawowała tę funkcję do czasu likwidacji wydawnictwa przez władze państwowe w lipcu 1937.

Podczas okupacji niemieckiej aresztowana, więziona na Pawiaku, zginęła w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau. Jej grób symboliczny znajduje się na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie (kwatera W-4-1)[7].

29 maja 1946 została pośmiertnie odznaczona Krzyżem Grunwaldu III klasy[8].

Upamiętnienie

Od 24 listopada 1961 do 25 maja 1998 jedna z ulic w Warszawie na terenie dzielnicy Żoliborz nosiła nazwę ulicy Antoniny Sokolicz. Nowym patronem został ks. Teofil Bogucki[9].

Przypisy

  1. ↑ Upton Sinclair, Służba Państwowa (Federal Service), przekład autoryzowany Antoniny Sokolicz, Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, Warszawa 1932.
  2. ↑ Upton Sinclair, Boston, współczesna powieść historyczna, Nakładem Spółdzielni Księgarskiej „Książką” 1929.
  3. ↑ Upton Sinclair, Król Węgiel, Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, Warszawa 1931.
  4. ↑ Z dalekiego Wschodu, „Na posterunku”, 1918, nr 24, s. 192.
  5. ↑ W 1923 w Nowym Jorku ukazał się przekład tego dramatu na jidysz.
  6. ↑ Antonina Sokolicz, O kulturze artystycznej proletariatu, polona.pl [dostęp 2018-03-27].
  7. ↑ śp. Antonina Sokolicz
  8. ↑ Uchwała Prezydium Krajowej Rady Narodowej z dnia 29 maja 1946 r. o odznaczeniach za zasługi położone w walce z okupantem i udział w pracach konspiracyjnych w okresie okupacji (M.P. z 1947 r. nr 51, poz. 327).
  9. ↑ Uchwała nr 28 Rady Narodowej Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 24 listopada 1961 r. w sprawie nadania nazw ulicom, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, Warszawa, dnia 20 grudnia 1961 r., nr 22, poz. 96, s. 1; Uchwała Nr LXX/600/98 Rady Miasta Stołecznego w Warszawy z dnia 25 maja 1998 roku w sprawie zmiany nazwy ulicy w Dzielnicy Żoliborz Gminy Warszawa-Centrum.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie