Antyfilos

Oszczerstwo według Apellesa Sandro Botticellego

Antyfilos (ur. ok. 310 p.n.e. w Naukratis w Egipcie, zm. 280 p.n.e.) – malarz grecki pracujący w Aleksandrii, prekursor gatunku karykatury o nazwie grylloi.

Antyfilos był uczniem Ktezydemosa. Działał na dworze faraona Ptolemeusza I Sotera jako malarz nadworny i portrecista władcy. Antyfilos miał być rywalem Apellesa, którego oczerniał przed faraonem. Apelles obronił się jednak przed uknutą przeciwko niemu intrygą, udowodniając przed władcą swoją niewinność. Stworzył wtedy obraz Kalumnia. Na podstawie opisu całej historii, podanego przez Lukiana, Sandro Botticelli namalował obraz Oszczerstwo według Apellesa.

Antyfilos zapoczątkował grylloi, malując żartobliwy portret niejakiego Gryllosa (imię oznaczające również wieprza) w śmiesznym stroju (stąd nazwa całego gatunku). Według opisów Antyfilos miał celować w pomysłowości, łatwości malowania i był mistrzem światłocienia. Co do tego ostatniego powoływano się na obraz przedstawiający dziecko dmuchające na ogień, w którym światło rozjaśniało piękne wnętrze oraz twarz dziecka.

Wiele dzieł Antyfilosa znalazło się w Rzymie. Wśród nich były takie obrazy, jak: Hezjone, Aleksander i Filip z Minerwą, Ojciec Liber (Dionizos), Młodociany Aleksander, Hipolit, Kadmos z Europą (ten ostatni obraz umieszczony był w Portyku Pompejusza i cieszył się taką popularnością, że Rzymianie zamiast mówić „iść do Portyku Pompejusza” mówili „iść do Europy”). Wielu badaczy sądzi, że fresk pompejański przedstawiający Peronę karmiącą ojca, wzorowany jest na obrazie Antyfilosa. Również karykatury znalezione w Pompejach (np. ucieczka Eneasza, Anchizesa i Askaniusza z Troi, w której bohaterowie przedstawieni są w postaci psów) wydają się inspirowane twórczością Antyfilosa.

Bibliografia

  • Ostrowski J.A., Słownik artystów starożytności, Wydawnictwo „Książnica”, Katowice 2006, s. 26, ISBN 83-7132-931-8.
  • Praca zbiorowa pod redakcją Aleksandra Krawczuka, Wielka Historia Świata Tom 3 Świat okresu cywilizacji klasycznych, Oficyna Wydawnicza FOGRA, Warszawa 2005, s. 275, ISBN 83-85719-84-9.
  • Papuci – Władyka E., Sztuka starożytnej Grecji, PWN Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Kraków 2001, ISBN 83-01-13525-5.
  • Encyklopedia sztuki starożytnej, praca zbiorowa, WAiF i Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, s. 269, ISBN 83-01-12466-0 (PWN), ISBN 83-221-0684-X (WAiF)
  • Guy Rachet, Słownik cywilizacji greckiej, Ewdoksia Papuci-Władyka (tłum.), Katowice: Wydawnictwo „Książnica”, 2006, s. 41, ISBN 83-7132-919-9, ISBN 978-83-7132-919-7, OCLC 749560502.

Media użyte na tej stronie

Sandro Botticelli 021.jpg

Botticelli made this painting on the description of a painting by Apelles, a Greek painter of the Hellenistic period. Apelles' works have not survived, but Lucian recorded details of one in his On Calumny:

“On the right of it sits Midas with very large ears, extending his hand to Slander while she is still at some distance from him. Near him, on one side, stand two women—Ignorance and Suspicion. On the other side, Slander is coming up, a woman beautiful beyond measure, but full of malignant passion and excitement, evincing as she does fury and wrath by carrying in her left hand a blazing torch and with the other dragging by the hair a young man who stretches out his hands to heaven and calls the gods to witness his innocence. She is conducted by a pale ugly man who has piercing eye and looks as if he had wasted away in long illness; he represents envy. There are two women in attendance to Slander, one is Fraud and the other Conspiracy. They are followed by a woman dressed in deep mourning, with black clothes all in tatters—she is Repentance. At all events, she is turning back with tears in her eyes and casting a stealthy glance, full of shame, at Truth, who is slowly approaching.”