Antylopik zwyczajny

Antylopik zwyczajny
Raphicerus campestris[1]
(Thunberg, 1811)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

parzystokopytne

Rodzina

wołowate

Podrodzina

antylopy

Rodzaj

Raphicerus

Gatunek

antylopik zwyczajny

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
Status iucn3.1 LC pl.svg
Zasięg występowania
Mapa występowania

Antylopik zwyczajny[3], dawniej: stenbok[4] (Raphicerus campestris) – gatunek ssaka parzystokopytnego z rodziny wołowatych[5], blisko spokrewniony z antylopikiem północnym (Raphicerus sharpei).

Występowanie i biotop

Stenboki występują w dwóch oddzielnych populacjach. Zasięg występowania jednej z tych populacji obejmuje Afrykę Południową, a drugiej – Wschodnią (Kenia i Tanzania). Ich siedliskiem są suche tereny trawiaste (sawanna) oraz trawiasto-drzewiaste. Są spotykane na różnych wysokościach – od poziomu morza do 4750 m n.p.m.

Charakterystyka ogólna
(Mały słownik zoologiczny: Ssaki)[4]
Długość ciała70–90 cm
Długość ogona1–10 cm
Wysokość w kłębie45–60 cm
Masa ciała8–14 kg
Ciąża210 dni
Liczba młodych w miocie1-2
Długość życiamin. 7 lat

Morfologia

Niewielka antylopa o masie ciała nieprzekraczającej kilkunastu kilogramów. Ubarwienie zwykle rdzawopłowe lub szarobrunatne, w części brzusznej białe. Uszy bardzo duże. Rogi samców osiągają długość 13 cm, u samic rogi nie występują[4].

Tryb życia

Stenboki są aktywne w ciągu dnia. W okresach szczególnie gorących żerują o świcie oraz przed wieczorem. Są spotykane pojedynczo lub w parach. Żywią się roślinnością, głównie trawami oraz pędami drzew i krzewów. Samce wykazują terytorializm. Podstawową formą obrony przed drapieżnikami jest przyjmowanie nieruchomej postawy. Jeśli napastnik zauważy ofiarę i zbliży się, stenbok rzuca się do ucieczki.

Stenboki żyją co najmniej 7 lat, a zdaniem Walthera (Huffman) 10–12 lat.

Rozród

Samice stenboka osiągają dojrzałość płciową w 6-7, a samce w 9. miesiącu życia. Samica ma dwie pary sutków, ale w miocie rodzi zwykle jedno młode. Może rodzić do dwóch razy w roku. Masa urodzeniowa stenboka wynosi przeciętnie 0,9 kg. Przez około dwa tygodnie samica pozostawia potomstwo w ukryciu, zbliżając się do niego jedynie w porze karmienia. Później młode zaczyna żywić się trawą i może podążać za matką.

Podgatunki

Wyróżniane są cztery podgatunki[3][5]:

  • R. campestris campestris Thunberg, 1811 – południowa Afryka
  • R. campestris neumanni Matschie, 1894 – wschodnia Afryka
  • R. campestris capricornis Thomas & Schwann, 1906
  • R. campestris kelleni Jentink, 1900

Znaczenie

Stenboki stanowią pokarm wielu drapieżników. Dla człowieka stanowią obiekt polowań dla mięsa lub sportu.

Zagrożenia i ochrona

Gatunek nie jest objęty konwencją waszyngtońską CITES. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (niskiego ryzyka)[2].

Bibliografia

  • Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Raphicerus campestris. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 12 stycznia 2009]
  • Huffman Brent: Raphicerus campestris Steenbok. www.ultimateungulate.com. [dostęp 2008-01-01]. (ang.).
  • Newell, T.: Raphicerus campestris. (On-line), Animal Diversity Web, 1999. [dostęp 2008-01-01]. (ang.).

Przypisy

  1. Raphicerus campestris, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. a b Raphicerus campestris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  3. a b Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.
  4. a b c Kazimierz Kowalski (redaktor naukowy), Adam Krzanowski, Henryk Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0637-8.
  5. a b Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Raphicerus campestris. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2015-07-08]

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Steenbok distribution.svg
Autor: Mehmet Karatay, Licencja: CC-BY-SA-3.0
The distribution pattern of the Steenbok, Raphicerus campestris. It is based on another distribution map by Grmanners and made using Blank Map-Africa.svg.
Steenbok Namibia.jpg
Autor: Thomas Schoch, Licencja: CC BY-SA 3.0
Steenbok (Raphicerus campestris), Hardap Dam, Namibia