Apolinary Garlicki

Apolinary Garlicki

Data i miejsce urodzenia	23 lutego 1872 Czyszki
Data i miejsce śmierci	wiosna 1940 Kijów
Poseł II kadencji Sejmu (II RP)
Okres	od 4 marca 1928 do 8 grudnia 1930
Przynależność polityczna	Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem
Senator III kadencji (II RP)
Okres	od 23 listopada 1930 do 10 lipca 1935
Przynależność polityczna	Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem
Odznaczenia

Apolinary Włodzimierz Garlicki (ur. 23 lutego 1872 w Czyszkach, zm. 1940 w Kijowie) – polski socjolog, historyk, poseł i senator II Rzeczypospolitej, działacz samorządowy i społeczny, nauczyciel gimnazjalny, zamordowany przez NKWD na Ukrainie w ramach zbrodni katyńskiej.

Życiorys

(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl

Tablica pamiątkowa w Senacie RP

Urodził się 23 lutego 1872 w Czyszkach^[1]. Był synem Antoniego, agronoma i powstańca styczniowego, oraz Celestyny z Kropińskich. Był wyznania rzymskokatolickiego^[1]. W 1891 zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum w Przemyślu^[2]. Działał w tajnym ruchu niepodległościowym na obszarze Galicji i był wówczas zagrożony aresztowaniem^[3]. Studiował historię i geografię na Uniwersytecie Lwowskim. Podczas czwartego roku studiów na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego w 1899 otrzymał stypendium fundacji Barczewskiego^[4]. W trakcie studiów brał udział w demonstracji studenckiej, podczas której w trakcie balu karnawałowego wniesiono na salę trumnę, jako znak żałoby narodowej. Sprawa zakończyła się aresztowaniami, chociaż ostatecznie nikomu nie wytoczono procesu. Absolutorium uzyskał dopiero w 1899 roku, w międzyczasie pracując zarobkowo w dziale wydawnictw szkolnych Ossolineum. Odbył roczną służbę w armii austriackiej.

Po ukończeniu studiów i rocznej służby wojskowej podjął pracę nauczyciela 1 września 1899^[1]. Pracował jako nauczyciel w C. K. IV Gimnazjum we Lwowie (1899-1900)^[5], w I Gimnazjum Rzeszowie (1901-1905, jako zastępca nauczyciela) i w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku (po złożenia egzaminu 14 lutego 1905^[1] – jako nauczyciel rzeczywisty mianowany 1 września 1905^[1][6][7] do 1907; uczył historii, geografii, historii naturalnej, zawiadowca zbioru map i obrazów)^[8][9][10]), zaś od 30 lipca 1907^[11][1] w swoim macierzystym gimnazjum w Przemyślu^[12], gdzie pracował przez ponad 20 lat. Był działaczem przemyskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, redaktorem „Rocznika Przemyskiego”, publicystą także innych lokalnych czasopism: „Ziemi Przemyskiej” i „Tygodnika Przemyskiego”. Występował jako zwolennik teorii Darwina. W 1917 roku opublikował broszurę Co to jest eugenika, w 1924 roku pracę Zagadnienia biologiczno-społeczne, z pogranicza socjologii i nauk przyrodniczych.

Wkrótce zaczął angażować się politycznie, początkowo jako członek Związku Strzeleckiego, następnie zwolennik i działacz Narodowej Demokracji. Był sekretarzem przemyskiej Rady Narodowej (1918–1919), prezesem i wiceprezesem Zjednoczenia Towarzystw Polskich w Przemyślu, w 1921 roku uczestniczył w zjeździe Obywatelskiego Komitetu Obrony Państwa w Warszawie. Był znany jako doskonały mówca. Po zamachu majowym zbliżył się do obozu rządowego, wstępując do BBWR. W latach 1928–1939 był radnym Przemyśla, w 1928 roku został posłem na Sejm RP II kadencji, wybrany w okręgu wyborczym nr 48. W 1930 roku został wybrany do Senatu RP III kadencji z województwa lwowskiego^[13].

Apolinary Garlicki był również znanym taternikiem, wykonał między innymi pierwsze odnotowane wejście na Żabi Szczyt Niżni (1903). Należał do Klubu Wysokogórskiego i Towarzystwa Tatrzańskiego. Zajmował się również fotografią, zdjęcia jego autorstwa zilustrowały Przewodnik po Przemyślu Mieczysława Orłowicza.

Po wybuchu II wojny światowej podczas trwającej kampanii wrześniowej w Przemyślu na urząd prezydenta miasta został powołany Władysław Baldini, który pełnił urząd z radnymi Tadeuszem Bystrzyckim^[a], Apolinarym Garlickim, Michałem Romanowskim i Eugeniuszem Złotnickim do 28 września 1939^[14]. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 na terenach wschodnich II Rzeczypospolitej został aresztowany przez sowietów. Został uwięziony przez NKWD w Przemyślu, później we Lwowie. W 1940 został zamordowany w więzieniu NKWD w Kijowie przy ul. Karolenkiwskiej 17. Jego nazwisko znalazło się na tzw. Ukraińskiej Liście Katyńskiej opublikowanej w 1994 (został wymieniony na liście wywózkowej 55/2-24 oznaczony numerem 744)^[15][16]. Został pochowany na otwartym w 2012 Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni.

Był stryjem generała prof. Mariana Garlickiego.. Został upamiętniony na tablicy pamiątkowej odsłoniętej 3 lipca 1999 w gmachu Senatu RP ku czci senatorów II RP, którzy zginęli w czasie II wojny światowej i okresie powojennych represji^[17][18].

Odznaczenia

austro-węgierskie

• Brązowy Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Sił Zbrojnych i Żandarmerii^[12].
• Krzyż Jubileuszowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych^[12].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Garlicki Apolinary (1872–1940) [w:] Polski Słownik Biograficzny. Tom VII.
• Karol Rzepecki, Tadeusz Rzepecki: Sejm i Senat 1928–1933. Poznań: Wielkopolska Księgarnia Nakładowa Karola Rzepeckiego, 1928, s. 101.
• Apolinary Garlicki. sejm.gov.pl. [dostęp 2014-07-10].
• Tomasz Pudłocki: Apolinary Garlicki. „Nasz Przemyśl” 2005, nr 3, s. 39. [dostęp 2014-04-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (8 kwietnia 2014)].

Linki zewnętrzne

• Dzieła Apolinarego Garlickiego w bibliotece Polona