Apolipoproteina
Apolipoproteina – białkowa część lipoproteiny, która odpowiedzialna jest za wiązanie lipidów. W zależności od klasy lipoprotein mogą stanowić od 1% składu cząsteczki lipoproteiny (chylomikrony) po 45 – 55% w przypadku lipoprotein o dużej gęstości. Różnią się one między sobą budową cząsteczkową, składem aminokwasowym oraz właściwościami przeciwmiażdżycowymi, właściwościami immunologicznymi, ruchliwością elektroforetyczną oraz funkcjami klinicznymi.
Rozróżnia się 5 głównych klas (A, B, C, D, E) i wiele podklas apoliporotein. Wśród tych wielu klas i podklas opisano również wiele przypadków genetycznego polimorfizmu (np. apolipoproteina A-I Milano).
Klasa lipoprotein o dużej gęstości zawiera prawie wszystkie rodzaje lipoprotein z wyjątkiem apo-B. Apolipoproteiny są syntetyzowane w jelitach i wątrobie, na ich produkcję ma wpływ wiele czynników, takie jak skład diety, hormony (insulina, glukagon, estrogeny, androgeny, tyroksyna), alkohol, leki (np. statyny).
Podstawowe właściwości
| Apolipoproteina | Rozmieszczenie | Funkcja | Miejsce biosyntezy |
|---|---|---|---|
| apoAI | chylomikrony, HDL3 | aktywator LCAT | wątroba, jelito |
| apoAII | chylomikrony, HDL3 | aktywator lipazy wątrobowej | wątroba, jelito |
| apoAIV | chylomikrony | aktywator LCAT | jelito |
| apoAV | chylomikrony, VLDL, HDL | wpływ na metabolizm lipoprotein | wątroba |
| apoB48 | chylomikrony | stabilizacja cząstki | jelito |
| apoB100 | VLDL, LDL, IDL | stabilizacja cząstki, wiązanie receptorowe | wątroba |
| apoCI | chylomikrony, VLDL, HDL | aktywator lipazy lipoproteinowej, aktywator LCAT | wątroba |
| apoCII | chylomikrony, VLDL, HDL | aktywator lipazy lipoproteinowej | wątroba |
| apoCIII | chylomikrony, VLDL, HDL | inhibitor lipazy lipoproteinowej, aktywator LCAT | wątroba |
| apoCIV | chylomikrony, VLDL, HDL | aktywator lipazy lipoproteinowej | wątroba |
| apoD | HDL | aktywator LCAT | wątroba |
| apoE | chylomikrony, VLDL, HDL | aktywator LCAT, wiązanie receptorowe | wątroba |
Bibliografia
- Małgorzata Kuliszkiewicz-Janus, Abdulrahman Saeed Mohamed, Nagi Abod. Biologia lipoproteiny HDL i jej przeciwmiażdżycowe działanie. „Postępy Hig. Med. Dośw.”. 60, s. 307-315, 2006. PMID: 16819429.
- Jeremiasz Tomaszewki: Diagnostyka laboratoryjna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2001. ISBN 83-200-3591-0.