Arłamów

Artykuł

49°34'33"N 22°40'05"E

- błąd

39 m

WD

49°35'4"N, 22°39'45"E

- błąd

39 m

Odległość

1097 m

Arłamów
osada
Ilustracja
Lądowisko dla helikopterów
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

bieszczadzki

Gmina

Ustrzyki Dolne

Strefa numeracyjna

13

Kod pocztowy

38-712[1]

SIMC

0996301[2]

Położenie na mapie gminy Ustrzyki Dolne
Mapa konturowa gminy Ustrzyki Dolne, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Arłamów”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Arłamów”
Położenie na mapie powiatu bieszczadzkiego
Mapa konturowa powiatu bieszczadzkiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Arłamów”
Ziemia49°34′33″N 22°40′05″E/49,575833 22,668056
Widok na Połoninki Arłamowskie

Arłamówosada w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie bieszczadzkim, w gminie Ustrzyki Dolne[2][3].

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie krośnieńskim.

Położenie geograficzne

Arłamów położony jest w Górach Sanocko-Turczańskich w Karpatach Wschodnich w południowo-wschodniej Polsce. Przez miejscowość z północy na południe przepływa potok Arłamówka dopływ rzeki Wyrwy. Od wschodu graniczy z Ukrainą z miejscowością Michowa w rejonie starosamborskim obwodu lwowskiego. Od południa graniczy z Kwaszeniną, z zachodu z Makową i od północy z Paprotnem w gminie Fredropol. Najwyższe wzniesienie Ralce 596 m n.p.m. leży na wschodzie osady. Zachodnim skrajem osady przebiega droga powiatowa nr 2089R JureczkowaKwaszenina – Arłamów, a od niej droga gminna do centrum miejscowości. Najbliższe miasto to Ustrzyki Dolne odległe o 28 km. Do Przemyśla jest 35 km, a do Sanoka 53 km. Powierzchnia osady wynosi 768 ha.

Historia

Szlachecka wieś prywatna Artamow, własność Herburtów[4] położona była na przełomie XVI i XVII wieku w powiecie przemyskim ziemi przemyskiej województwa ruskiego[5]. Według tradycji nazwa miejscowości pochodzi od osiedlonych tu, w czasach książąt ruskich, jeńców tatarskich, tzw. arłamanów (włóczęgów).

Ponowna lokacja na prawie wołoskim miała miejsce pod koniec XV w. i dokonał jej Jan Herburt (Arłamowski) (1470–1508) – poseł województwa ruskiego – pierwszy właściciel – wójt samborski. Potem właścicielami byli jego spadkobiercy, którzy przyjęli nazwisko Arłamowscy. W 1623 wieś przejmuje za długi Iwan Kopystyński, a w połowie stulecia wchodzi w jej posiadanie kasztelan lwowski Andrzej Maksymilian Fredro. Wieś została spustoszona w czasie najazdu tatarskiego w 1672 roku[6]. W 1693 dobra dobromilskie nabył Jan Bonawentura Krasiński, wojewoda płocki i starosta warszawski. W 1776 Arłamów wraz z posiadłościami dobromilskimi kupił od Zofii z Krasińskich księżnej Lubomirskiej rząd austriacki, włączając je w skład dóbr państwowych, tzw. kameralnych.

W 1644 powstała we wsi parafia prawosławna, później greckokatolicka, a następnie przeniesiona do sąsiedniej Kwaszeniny.

W połowie XIX wieku dobra Arłamów stanowiły własność rządową[7].

Ostatnia istniejąca cerkiew z 1914 uległa zniszczeniu wraz z całą wsią po roku 1945.

W 1921 Arłamów liczył 144 domy i 897 mieszkańców (873 wyznania greckokatolickiego, 9 rzymskokatolickiego, 15 mojżeszowego)[8].

Większość mieszkańców wysiedlono do USRR w 1946, a domy opuszczone przez Ukraińców spaliła UPA. Ostatnie 200 osób wywieziono w ramach Akcji „Wisła”.

W latach 1970–1990 wyludniona wieś wraz z sąsiednimi miejscowościami: Borysławką, Grąziową, Jamną Górną, Jamną Dolną, Krajną, Kwaszeniną, Łomną i Trójcą wchodziła w skład Ośrodka Wypoczynkowego Urzędu Rady Ministrów.

W Arłamowie przy drodze powiatowej na szczycie wzniesienia Wierch 596 m n.p.m. zlokalizowano lądowisko dla helikopterów – helioport do obsługi położonego w Jamnej Górnej kompleksu hotelowego „Hotel Arłamów”.

Turystyka

Miejscowość leży na terenie założonego w 1992 Parku Krajobrazowego Gór Słonnych.

Szlaki piesze

Szlaki rowerowe

Zobacz też

Przypisy

  1. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 8 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  2. a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  3. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  4. Aleksander Jabłonowski, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 7. Ziemie ruskie. Ruś Czerwona. cz. 1, Warszawa 1901, s. 6.
  5. Atlas historyczny Rzeczypospolitej Polskiej wydany z zasiłkiem Akademii Umiejętności w Krakowie, [T. 1] , Epoka przełomu z wieku XVI-ego na XVII-sty. Dział II-gi. „Ziemie Ruskie” Rzeczypospolitej, Dział opracowany przez Aleksandra Jabłonowskiego [...], k. 2, tam jako Arłamow.
  6. Andrzej Gliwa, Wykaz zniszczeń we wsiach i miastach ziemi przemyskiej po najeździe tatarskim z 1672 roku : (cz. I), w: Prace Historyczno-Archiwalne, Tom 13 (2003), Rzeszów 2003, s. 140.
  7. Karol Wild: Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: 1855, s. 6.
  8. Stanisław Kryciński, Piotr Antoniak Pogórze Przemyskie: Przewodnik.
  9. Opis szlaku

Bibliografia

  • Stanisław Kryciński, Pogórze przemyskie, Warszawa 1992
  • Stanisław Kryciński, Pogórze przemyskie – informator krajoznawczy, Demart, Warszawa 2006
  • Grzegorz Rąkowski, Ukraińskie Karpaty i Podkarpacie, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2013, ISBN 978-83-62460-31-1, OCLC 840316814.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Subcarpathian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 50.9 N
  • S: 48.95 N
  • W: 21.03 E
  • E: 23.66 E
POL województwo podkarpackie flag.svg
Flaga województwa podkarpackiego
POL Szlak niebieski.svg
Niebieski szlak turystyczny.
Herb Ustrzyk Dolnych.svg
Herb Ustrzyk Dolnych
Arłamów, lądowisko dla helikopterów.jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Arłamów, lądowisko dla helikopterów
Szlak rowerowy zielony.svg
Zielony szlak rowerowy
Arłamów, Połoninki Arłamowskie (HB5).jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Arłamów, Połoninki Arłamowskie