Archeofit

Miłek letni Adonis aestivalis – chwast polny, gatunek w Polsce wymierający
Chaber bławatek Centaurea cyanus – pospolity chwast segetalny

Archeofit – gatunek rośliny obcego pochodzenia (antropofit), który przybył na dany obszar z innych rejonów geograficznych w czasach wczesnohistorycznych lub przedhistorycznych i występuje najczęściej w siedliskach synantropijnych[1].

Za datę graniczną przyjmuje się zwykle początek ery nowożytnej (przełom XV/XVI wieku) lub konkretnie rok 1500 lub 1492 – odkrycie Ameryki, które zapoczątkowało wymianę gatunków między Starym Światem (Europa, Azja, Afryka) i Nowym Światem. Rośliny, które przybyły na dany obszar później, zaliczane są do kenofitów.

Pochodzenie archeofitów

Do archeofitów należą np. liczne gatunki chwastów, których nasiona znaleziono w wykopaliskach archeologicznych. Zostały one przypadkowo przez ludzi zawleczone, albo też rozprzestrzeniły się samorzutnie za pomocą wiatru (anemochoria) czy zwierząt (zoochoria). Ciekawym sposobem rozsiewania się części archeofitów jest speirochoria. Część taksonów archeofitów ma pochodzenie antropogeniczne (archaeophyta anthropogena).

Większość archeofitów występujących we florze Polski pochodzi z basenu Morza Śródziemnego. Zwykle rozprzestrzeniały się wraz z roślinami uprawnymi, a niektórym z nich udało się aklimatyzować w naturalnych siedliskach. Obecnie, w wyniku wprowadzenia skutecznych metod zwalczania chwastów, tym gatunkom, które występują wyłącznie na polach uprawnych (np. kąkol polny, miłek letni) grozi całkowite wyginięcie.

Podział archeofitów

  • gatunki zawleczone (archaeophyta adventiva)
  • gatunki powstałe pod wpływem działalności człowieka (archaeophyta anthropogena)
  • gatunki, które zdołały przetrwać wyłącznie na siedliskach antropogenicznych (archaeophyta resistentia)
Kąkol polny Agrostemma githago – archeofit występujący w uprawach zbóż. Gatunek wymierający na większości terenu Europy

Archeofity we florze Polski

Według badań B. Tokarskiej-Guzik we florze Polski w 2005 r. było 160 gatunków archeofitów[2].

Lista archeofitów Polski według L. Rutkowskiego[3]:

Wykaz obejmuje większość gatunków roślin naczyniowych we florze Polski, jednak nie jest to pełna lista, gdyż nieujęte są taksony występujące wyłącznie w górach (archeofitów wśród nich jest niewiele). Pominięto też drobniejsze taksony (podgatunki i odmiany) oraz gatunki, co do pochodzenia których istnieją wątpliwości.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Barbara Tokarska-Guzik, Zygmunt Dajdok, Maria Zając, Adam Zając, Alina Urbisz, Władysław Danielewicz, Czesław Hołdyński. Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Warszawa 2012.
  2. ↑ Barbara Tokarska-Guzik. The estabilishment and spread of alien plant species (kenophytes) in the flora of Poland. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Katowice, 2005
  3. ↑ L. Rutkowski. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2006. ​ISBN 83-01-14342-8​

Bibliografia

  • Jan Kornaś, Anna Medwecka-Kornaś: Geografia roślin. Warszawa: Wyd. Nauk. PWN, 2002. ISBN 83-01-13782-7.Sprawdź autora:1.
  • Barbara Tokarska-Guzik, Zygmunt Dajdok, Maria Zając, Adam Zając, Alina Urbisz, Władysław Danielewicz, Czesław Hołdyński: Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem roślin inwazyjnych. ​ISBN 978-83-62940-34-9​. Warszawa 2012.
Gatunek

Media użyte na tej stronie

Adonis aestivalis eF.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Centaurea cyanus 001.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Goku122 (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0

Centaurea cyanus

  • Author: Goku122