Architekt
Architekt (łac. architectus, gr. arkhitekton[1]) – specjalista w dziedzinie projektowania i wznoszenia budowli, także inicjator i organizator czegoś[2]. Architektami określa się także osoby biegłe lub uczone w dziedzinie architektury, architektury krajobrazu, architektury wnętrz.
Historia
Termin architekt (gr. αρχιτέκτων arkhitekton) pojawia się w zachowanej literaturze z V w. p.n.e. u Herodota, który w ten sposób identyfikował projektanta i kierownika budowy Akweduktu w Samos, Eupalinosa z Megary[3].
Według Witruwiusza architekt, to osoba biegła, uczona w architekturze, dziedzinie wiedzy mu współczesnej, którą dzielił na budownictwo, gnomonikę i budowę machin wojennych oraz budowlanych.
Do czasu rewolucji przemysłowej architekci byli finansowani przez swoich mecenasów. W XIX wieku zaś zaczęli działać niezależnie od nich[4].
Współczesność
W większości krajów Unii Europejskiej działalność w dziedzinie architektury w zasadzie prowadzą osoby, którym prawnie przyznano tytuł architekta lub architekta wraz z innymi tytułami. Jednakże nie mają one wyłączności na wykonywanie tej działalności, o ile nie wskazano tego w ustawie[5].
W Polsce w zakresie zawodu architekta na podstawie ustawy prawo budowlane wykreowano cztery specjalności budowlane, a w ramach dwóch z nich (inżynieryjna i instalacyjna) dodatkowe zakresy tych specjalności[6]. Natomiast ustawą o samorządach zawodowych architektów i inżynierów budownictwa w ramach tego zawodu wykreowano dwa nowe zawody. Jeden określając zawodem architekta, a drugi zawodem inżyniera budownictwa. W rozumieniu tej ustawy działalność architekta budownictwa w zakresie projektowania polega na współtworzeniu kultury poprzez projektowanie architektoniczne (ang. architectural design) obiektów budowlanych, podczas gdy inżyniera budownictwa na projektowaniu obiektów budowlanych[7].
Architekci w kulturze
Zawód architekta jest często przedstawiany w filmach i serialach, jak np.[8]:
- Paul Newman w filmie "Płonący wieżowiec" (1974),
- Steve Martin w filmie "Dzika lokatorka" (1992),
- Woody Harrelson w filmie "Niemoralna propozycja" (1993),
- Keanu Reeves w filmie "Dom nad jeziorem" (2000),
- Michael Keaton w filmie "Głosy" (2005),
- Gary Cooper w filmie "The Fountainhead" (1949),
- Frank Gehry w serialu "Simpsonowie",
- Josh Radnor (Ted Mosby) w serialu "Jak poznałem waszą matkę"[9],
- Charles Bronson w filmie Życzenie Śmierci (1974).
Architektki w kulturze
- Cate Blanchett w filmie „Gdzie jesteś, Berdadette?” (2019)
- Michelle Pfeiffer w filmie „Szczęśliwy dzień” (1996)
- Rebel Wilson w filmie „Jak romantycznie!” (2019)
- Orla Brady jako Eileen Gray(ang.) w filmie The Price of Desire (2015)
- Elliot Page w filmie “Incepcja” (2010)
- Kalina Jędrusik w filmie “Lekarstwo na miłość” (1966)
- Denise Scott Brown w filmie City Dreamers(ang.) (2020)
- Agnieszka Dygant w filmie “Tylko mnie kochaj” (2006)
- Virginia Madsen w filmie “Firewall” (2006)
- Jane Jacobs w serialu "Wspaniała Pani Maisel" (2017)
- Rachel Elise Blanchard w serialu „You me her” (2016-2020)
- Andrea Riseborough w serialu Black Mirror sezon 4 odc.1 (2017)
- Roma Gąsiorowska w serialu „Przyjaciółki” (2012)
- Natascha McElhone w serialu "Californication" (2007)
- Lucyna Winnicka w filmie "Gra" (1969)
- Dorota Stalińska i Elżbieta Czyżewska w filmie "Debiutantka" (1981)
Przypisy
- ↑ Online Etymology of the term „architect”. [dostęp 2014-05-02]. (ang.).
- ↑ architekt – Słownik języka polskiego PWN, sjp.pwn.pl [dostęp 2016-01-07].
- ↑ Louis Callebat. <<Architecte>>: Historie d'un mot. „Voces”. 10/11 (1999/2000), s. 47. Universidad de Salamanca. ISSN 1130-3336. (fr.).
- ↑ Artur Jasiński: SARP – historia, tradycja i dzień dzisiejszy. SARP. [dostęp 2015-08-03].
- ↑ Dokument 32005L0036. [dostęp 2015-07-16].
- ↑ Ustawa prawo budowlane(Dz.U. z 1994 r. nr 89, poz. 414)
- ↑ Ustawa o samorządach zawodowych architektów i inżynierów budownictwa (Dz.U. z 2001 r. nr 5, poz. 42)
- ↑ Sebastian Jordana: Fictional Architects in Movies. ArchDaily. [dostęp 2015-07-16]. (ang.).
- ↑ Caroline Massie: A Look Back at Ted Mosby's Architectural Career on How I Met Your Mother. Architect Magazine, 31.03.2014. [dostęp 2015-07-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-25)]. (ang.).
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Autor: National Building Museum; photo by Paul Morigi, Licencja: CC BY 2.0
Frank Gehry, recipient of the 2007 Henry C. Turner Prize at the National Building Museum, giving a presentation about how the work of Gehry Partners and Gehry Technologies has driven construction innovation.
Architect at his drawing board. This wood engraving was published on May 25, 1893, in Teknisk Ukeblad, Norway's leading engineering journal. It illustrates an article about a new kind of upright drawing board delivered by the firm J. M. Voith in Heidenheim a. d. Brenz (in south Germany). The board measures 1800 x 1250 mm, the total height is 2800 mm, and the weight 220 kg.