Ardea (ptaki)

	Ardea
	Linnaeus, 1758
	; Przedstawiciel rodzaju – czapla modra (A. herodias)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	pelikanowe
Podrząd	czaplowce
Rodzina	czaplowate
Rodzaj	Ardea
	Typ nomenklatoryczny
	Ardea cinerea Linnaeus, 1758
Synonimy
	Herodias Boie, 1822; Casmerodius Gloger, 1842; Erodius Macgillivray, 1842; Typhon Reichenbach, 1852; Ardeomega Bonaparte, 1854; Audubonia Bonaparte, 1855; Megerodius F. Heine, Sr., 1860; Pyrrherodia Finsch & Hartlaub, 1870; Phoyx Stejneger, 1887; Mesophoyx Sharpe, 1894; Myola Mathews, 1913; Afrardea Roberts, 1922;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście

Ardea modesta, Tasmania, Australia

Ardea – rodzaj ptaka z rodziny czaplowatych (Ardeidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące na wszystkich kontynentach poza obszarami antarktycznymi^[15].

Morfologia

Długość ciała 56–150 cm, rozpiętość skrzydeł 105–230 cm; masa ciała 400–4468 g^[15].

Systematyka

Etymologia

Ardea: łac. ardea „czapla”. W rzymskiej mitologii miasto Ardea, stolica Rutuli, zostało zrównane z ziemią, i wzrosło z popiołów chudego, bladego ptaka, który strząsnął popioły ze swoich skrzydeł, wydając przy tym żałobne okrzyki^[16].
Herodias: gr. ερωδιος erōdios „czapla”. Arystoteles wymienia trzy typy; πελλος pellos „czapla siwa”, λευκος leukos „czapla nadobna” i αστεριας asterias „bąk zwyczajny”^[16]. Gatunek typowy: Ardea egretta J.F. Gmelin, 1789^[a]
Casmerodius: gr. κοσμος kosmos „ozdoba” (por. χασιος khasios „skarb, bogactwo”); ερωδιος erōdios „czapla”^[16]. Gatunek typowy: Ardea egretta J.F. Gmelin, 1789^[a].
Erodius: łac. erodius „czapla”, od gr. ερωδιος erōdios lub ρωδιος rōdios „czapla”^[16]. Gatunek typowy: Ardea alba Linnaeus, 1758.
Typhon: epitet gatunkowy Ardea typhon Temminck, 1824^[b]; w mitologii greckiej Tyfon (Τυφων Typhōn, Τυφωευς Typhōeus, Τυφαων Typhaōn lub Τυφως Typhōs) był potwornym gigantem, który przerażał bogów, ale ostatecznie został zniszczony i zmiażdżony przez górę Etnę rzuconą przez Zeusa^[16]. Gatunek typowy: Ardea typhon Temminck, 1824 (= Ardea sumatrana Raffles, 1822).
Ardeomega: łac. ardea „czapla”; gr. μεγας megas „wielki”^[16]. Gatunek typowy: Ardea goliath Cretzschmar, 1829.
Audubonia: John James Laforest Audubon (1785–1851), francusko-amerykański pionier nauk przyrodniczych, artysta^[16]. Gatunek typowy: Ardea occidentalis Audubon, 1835^[c].
Megerodius: gr. μεγας megas „wielki”; ερωδιος erōdios lub ρωδιος rōdios „czapla”^[16]. Gatunek typowy: Ardea goliath Cretzschmar, 1829.
Pyrrherodia: gr. πυρρος purrhos „czerwony” (tutaj w znaczeniu fioletowy), od πυρ pur, πυρος puros „ogień”; ερωδιος erōdios „czapla”^[16]. Gatunek typowy: Ardea purpurea Linnaeus, 1766.
Phoyx: gr. φωυξ phōux „czapla”^[16]. Gatunek typowy: Ardea purpurea Linnaeus, 1766.
Mesophoyx: gr. μεσος mesos „środkowy, pośredni”; rodzaj Phoyx Stejneger, 1887^[16]. Gatunek typowy: Ardea intermedia Wagler, 1829.
Myola: według Mathewsa „Myola” to aborygeńska nazwa^[16]. Gatunek typowy: Ardea pacifica Latham, 1801.
Afrardea: łac. Afer, Afra „Afrykanin, afrykański”, od Africa „Afryka”; rodzaj Ardea Linnaeus, 1758^[16]. Gatunek typowy: Ardea melanocephala Children & Vigors, 1826.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[17]:

Ardea cinerea Linnaeus, 1758 – czapla siwa
Ardea herodias Linnaeus, 1758 – czapla modra
Ardea cocoi Linnaeus, 1766 – czapla czarnobrzucha
Ardea pacifica Latham, 1801 – czapla białoszyja
Ardea melanocephala Children & Vigors, 1826 – czapla czarnogłowa
Ardea humbloti A. Milne-Edwards & A. Grandidier, 1885 – czapla maskowa
Ardea insignis Hume, 1878 – czapla białobrzucha
Ardea sumatrana Raffles, 1822 – czapla szarobrzucha
Ardea goliath Cretzschmar, 1829 – czapla olbrzymia
Ardea purpurea Linnaeus, 1766 – czapla purpurowa
Ardea alba Linnaeus, 1758 – czapla biała
Ardea intermedia Wagler, 1829 – czapla czarnonoga

Uwagi

↑ ^a ^b Podgatunek A. alba.
↑ Synonim A. sumatrana.
↑ Podgatunek A. herodias.

Przypisy

↑ Ardea, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 141. (łac.).
↑ F. Boie. Ueber Classication, infonderheit der europäischen Vögel. „Isis von Oken”. 14, s. 559, 1822. (niem.).
↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Breslau: A. Schulz, 1842, s. 412. (niem.).
↑ W. Macgillivray: A manual of British ornithology: being a short description of the birds of Great Britain and Ireland, including the essential characters of the species, genera, families, and orders. Cz. 2. London: Scott, Webster, and Geary, 1842, s. 130. (ang.).
↑ H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. xvi. (niem.).
↑ Ch.L. Bonaparte. Conspectus systematis ornithologiæ. „Annales des Sciences Naturelles, Zoologie”. Quatrième série. 1, s. 141, 1854. (fr.).
↑ Ch.L. Bonaparte. Tableaux synoptiques de l’ordre des Hérons. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 40, s. 722, 1855. (fr.).
↑ F. Heine. Catalogue of Birds collected on the rivers Camma and Ogobai, Western Africa, by Mr. P. B. du Chailluin 1858, with notes and descriptions of new species by John Cassin. „Journal für Ornithologie”. 8, s. 200, 1860. (niem.).
↑ O. Finsch & G. Hartlaub: Ordo VII. Grallae, L.. W: K.K. von der Decken: Baron Carl Claus von der Deckens reisen in Ost-Afrika in den jahren 1859 bis 1865. Cz. 4: Die Vogel Ost-Afrikas. Heidelburg: C.F. Winter’sche Verlagshandlung, 1870, s. 676. (niem.).
↑ L.H. Stejneger. Review of Japanese Birds: V. Ibises, Storks, and Herons (with Plate X). „Proceedings of the United States National Museum”. 10, s. 311, 1887. (ang.).
↑ R.B. Sharpe. w genera of Ardeidæ. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 3 (17), s. xxxviii, 1894. (ang.).
↑ G.M. Mathews. New genera. „Austral Avian Record”. 1, s. 195, 1912–1913. (ang.).
↑ A. Roberts. Review of the nomenclature of South African birds. „Annals of the Transvaal Museum”. 8 (4), s. 203, 1922. (ang.).
↑ ^a ^b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Herons, Egrets, and Bitterns (Ardeidae), version 1.0.. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.ardeid1.01. [dostęp 2020-05-25]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Ardeidae Leach, 1820 - czaplowate - Herons (Wersja: 2016-03-19). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-25].

[uwaga1-17] Podgatunek A. alba.

[18] Synonim A. sumatrana.

[19] Podgatunek A. herodias.

[itis-1] Ardea, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Linnaeus-2] C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 141. (łac.).

[Boie-3] F. Boie. Ueber Classication, infonderheit der europäischen Vögel. „Isis von Oken”. 14, s. 559, 1822. (niem.).

[Gloger-4] C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Breslau: A. Schulz, 1842, s. 412. (niem.).

[Macgillivray-5] W. Macgillivray: A manual of British ornithology: being a short description of the birds of Great Britain and Ireland, including the essential characters of the species, genera, families, and orders. Cz. 2. London: Scott, Webster, and Geary, 1842, s. 130. (ang.).

[Reichenbach-6] H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. xvi. (niem.).

[Bonaparte-7] Ch.L. Bonaparte. Conspectus systematis ornithologiæ. „Annales des Sciences Naturelles, Zoologie”. Quatrième série. 1, s. 141, 1854. (fr.).

[Bonaparte1855-8] Ch.L. Bonaparte. Tableaux synoptiques de l’ordre des Hérons. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 40, s. 722, 1855. (fr.).

[Heine-9] F. Heine. Catalogue of Birds collected on the rivers Camma and Ogobai, Western Africa, by Mr. P. B. du Chailluin 1858, with notes and descriptions of new species by John Cassin. „Journal für Ornithologie”. 8, s. 200, 1860. (niem.).

[Finsch&Hartlaub-10] O. Finsch & G. Hartlaub: Ordo VII. Grallae, L.. W: K.K. von der Decken: Baron Carl Claus von der Deckens reisen in Ost-Afrika in den jahren 1859 bis 1865. Cz. 4: Die Vogel Ost-Afrikas. Heidelburg: C.F. Winter’sche Verlagshandlung, 1870, s. 676. (niem.).

[Stejneger-11] L.H. Stejneger. Review of Japanese Birds: V. Ibises, Storks, and Herons (with Plate X). „Proceedings of the United States National Museum”. 10, s. 311, 1887. (ang.).

[Sharpe-12] R.B. Sharpe. w genera of Ardeidæ. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 3 (17), s. xxxviii, 1894. (ang.).

[Mathews-13] G.M. Mathews. New genera. „Austral Avian Record”. 1, s. 195, 1912–1913. (ang.).

[Roberts-14] A. Roberts. Review of the nomenclature of South African birds. „Annals of the Transvaal Museum”. 8 (4), s. 203, 1922. (ang.).

[Winkler&inni-15] D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Herons, Egrets, and Bitterns (Ardeidae), version 1.0.. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.ardeid1.01. [dostęp 2020-05-25]. (ang.).

[Jobling-16] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-20] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Ardeidae Leach, 1820 - czaplowate - Herons (Wersja: 2016-03-19). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-25].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[a]

[b]

[c]

[17]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne