Ardenna

	Ardenna
	Reichenbach, 1853
	; Przedstawiciel rodzaju – burzyk klinosterny (A. pacifica)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	rurkonose
Rodzina	burzykowate
Rodzaj	Ardenna
	Typ nomenklatoryczny
	Puffinus major Faber, 1822 (= Puffinus gravis O’Reilly, 1818)
Synonimy
	Thyellodroma Stejneger, 1888; Neonectris Mathews, 1913; Hemipuffinus Iredale, 1913; Paranectris Iredale, 1930;
	Thyellodroma Stejneger, 1888; Neonectris Mathews, 1913; Hemipuffinus Iredale, 1913; Paranectris Iredale, 1930;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście

Ardenna – rodzaj ptaka z rodziny burzykowatych (Procellariidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące na wszystkich oceanach świata^[6].

Morfologia

Długość ciała 38–51 cm, rozpiętość skrzydeł 91–118 cm; masa ciała 278–995 g^[7].

Systematyka

Etymologia

Ardenna: późnośredniowiecznołac. nazwa Ardenna nadana albatroso-podobnym ptakom. Według Capponiego z 1979 roku Ardènna i Artènna są włoskimi nazwami dialektalnymi (opartymi na Ardea) dla burzyków^[8].
Thyellodroma: gr. θυελλα thuella „burza, huragan”, od θυω thuō „wściekać się”; -δρομος -dromos „biegacz”, od τρεχω trekhō „biegać”^[8]. Gatunek typowy: Puffinus sphenurus Gould, 1844 (= Puffinus chlororhynchus Lesson, 1831)^[a] .
Neonectris: gr. νεος neos „nowy”; rodzaj Nectris Kuhl, 1820 (burzyk)^[8]. Gatunek typowy: Puffinus brevicaudus Gould, 1841 (= Procellaria tenuirostris Temminck, 1836).
Hemipuffinus: gr. ἡμι- hēmi- „pół, mały”, od ἡμισυς hēmisus „połowa”; rodzaj Puffinus Brisson, 1760 (burzyk)^[8]. Gatunek typowy: Puffinus carneipes Gould, 1844.
Paranectris: gr. παρα para „blisko”; rodzaj Nectris Kuhl, 1820 (burzyk)^[8]. Gatunek typowy: Procellaria grisea J.F. Gmelin, 1789.

Podział systematyczny

Taksony wyodrębnione z Puffinus^[9]. Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[10]:

Ardenna pacifica (J.F. Gmelin, 1789) – burzyk klinosterny
Ardenna bulleri (Salvin, 1888) – burzyk szarogrzbiety
Ardenna tenuirostris (Temminck, 1836) – burzyk cienkodzioby
Ardenna grisea (J.F. Gmelin, 1789) – burzyk szary
Ardenna gravis (O’Reilly, 1818) – burzyk wielki
Ardenna carneipes (Gould, 1844) – burzyk bladodzioby
Ardenna creatopus (Coues, 1864) – burzyk różowonogi

oraz gatunki wymarłe^[11]:

Ardenna conradi (Marsh, 1870) – wymarły gatunek mioceński
Ardenna davealleni (Jefferson, 1991) – wymarły gatunek plioceński
Ardenna gilmorei (Chandler, 1990) – wymarły gatunek plioceński
Ardenna pacificoides Olson, 1975 – wymarły gatunek plejstoceński

Uwagi

↑ Podgatunek A. pacifica.

Przypisy

↑ H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. iv. (niem.).
↑ L.H. Stejneger. Further contributions to the Hawaiian avifauna. „Proceedings of the United States National Museum”. 11, s. 93 (przypis), 1888. (ang.).
↑ G.M. Mathews. New genera and species. „Austral Avian Record”. 2, s. 12, 1913. (ang.).
↑ T. Iredale. On some interesting birds in the Vienna Museum. „Austral Avian Record”. 2, s. 20, 1913. (ang.).
↑ T. Iredale. Avian sea-toll. „The Australian zoologist”. 6, s. 115, 1930. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Petrels, albatrosses. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-07-17]. (ang.).
↑ C. Carboneras: Family Procellariidae (Petrels and Shearwaters). W: J. del Hoyo, A. Elliott & J. Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992, s. 253–254. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Etymologia za: James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Laboratory of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).
↑ E.C. Dickinson (red.) & J.V. Remsen, Jr.: The Howard and Moore Complete Checklist of the Birds of the World. Cz. 1: Non-passerines. Eastbourne: Aves Press, 2013. ISBN 978-0-9568611-0-8. (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Procellariidae Leach, 1820 - burzykowate - Petrels & Shearwaters (Wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-17].
↑ A.J.D. Tennyson & A.A. Mannering. A new species of Pliocene shearwater (Aves: Procellariidae) from New Zealand. „Tuhinga: Records of the Museum of New Zealand”. 29, s. 1–19, 2018. (ang.).

[9] Podgatunek A. pacifica.

[Reichenbach-1] H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. iv. (niem.).

[Stejneger-2] L.H. Stejneger. Further contributions to the Hawaiian avifauna. „Proceedings of the United States National Museum”. 11, s. 93 (przypis), 1888. (ang.).

[Mathews-3] G.M. Mathews. New genera and species. „Austral Avian Record”. 2, s. 12, 1913. (ang.).

[Iredale-4] T. Iredale. On some interesting birds in the Vienna Museum. „Austral Avian Record”. 2, s. 20, 1913. (ang.).

[Iredale1930-5] T. Iredale. Avian sea-toll. „The Australian zoologist”. 6, s. 115, 1930. (ang.).

[Gill&inni-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Petrels, albatrosses. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-07-17]. (ang.).

[Carboneras-7] C. Carboneras: Family Procellariidae (Petrels and Shearwaters). W: J. del Hoyo, A. Elliott & J. Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992, s. 253–254. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).

[Jobling-8] Etymologia za: James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Laboratory of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).

[Dickinson&Remsen-10] E.C. Dickinson (red.) & J.V. Remsen, Jr.: The Howard and Moore Complete Checklist of the Birds of the World. Cz. 1: Non-passerines. Eastbourne: Aves Press, 2013. ISBN 978-0-9568611-0-8. (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-11] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Procellariidae Leach, 1820 - burzykowate - Petrels & Shearwaters (Wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-17].

[Tuhinga-12] A.J.D. Tennyson & A.A. Mannering. A new species of Pliocene shearwater (Aves: Procellariidae) from New Zealand. „Tuhinga: Records of the Museum of New Zealand”. 29, s. 1–19, 2018. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[a]

[9]

[10]

[11]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne