Arka Przymierza

Ten artykuł należy dopracować: od 2012-12 → zweryfikować treść i dodać przypisy, → poprawić styl – powinien być encyklopedyczny. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Skała pod Kopułą na Skale

Relief w katedrze w Auch

Arka Przymierza (hebr. ‏אָרוֹן הָבְרִית‎ Aron ha-Berit, łac. arca – „skrzynia”) – w chrześcijaństwie i judaizmie ozdobna skrzynia, w której przechowywano tablice z Dekalogiem^[1], była symbolem obecności Jahwe^[2].

Opis

W Biblii opisana jest jako skrzynia z drewna akacjowego o wymiarach ok. 140×80×80 cm obita obustronnie złotą blachą. Zamknięcie Arki Przymierza stanowiła płyta ze złota (hebr. kaporet). Zgodnie z tradycją żydowską, w arce przechowywano laskę Aarona, dzban z manną i dwie kamienne tablice z tekstem Dekalogu^[3]; tradycję tę podziela autor Listu do Hebrajczyków (Hbr 9,4). Natomiast zgodnie z 1 Księgą Królewską 8,9 w czasach Salomona znajdowały się tam jedynie tablice Przymierza. Jahwe miał wręczyć te tablice Mojżeszowi na górze Synaj, w trakcie wędrówki ludu Izraela z Egiptu do Ziemi Obiecanej. Osobą, która miała wyłączne uprawnienie do bezpośredniego dostępu do arki był arcykapłan.

Historia

Według hebrajskiej Biblii, do momentu wybudowania Pierwszej Świątyni przez króla Salomona arka była przewożona na specjalnym wozie z zasłonami podczas wszystkich kampanii wojskowych prowadzonych przez Izraelitów. Stanowiła ona centrum kultu w czasie wędrówki Izraelitów do ziemi Kanaan. Wierzono, że armia posiadająca arkę jest niezwyciężona. W czasie oblężenia Jerycha obnoszono ją wokół murów miasta. Później przechowywana była w miejscu najświętszym Przybytku Mojżeszowego w Szilo. Następnie zdobyć ją mieli Filistyni lecz, jak twierdzi Biblia, zwrócili, widząc w niej przyczynę swoich klęsk. Król Dawid miał przenieść ją na wzgórze Syjon w Jerozolimie, a Salomon po wybudowaniu świątyni do specjalnego pomieszczenia zwanego Święte Świętych, do którego nie miał wstępu nikt prócz arcykapłana (raz w roku, z okazji święta Jom Kipur).

Arka zaginęła w trakcie najazdu armii Babilonu pod wodzą Nabuchodonozora II na Palestynę w 586 p.n.e. i zburzenia Pierwszej Świątyni.

W niektórych Kościołach wschodnich istnieje doktryna, według której arka została potajemnie wywieziona z Pierwszej Świątyni i znajduje się gdzieś na terytorium obecnego Sudanu, gdzie zostanie odnaleziona przez Jezusa Chrystusa w dniu zstąpienia Królestwa Bożego na Ziemię.

Według tradycji kościoła etiopskiego arka lub jej dokładna kopia znajduje się w kościele Matki Bożej z Syjonu w Aksum – dawnej stolicy Cesarstwa Etiopii^[4][5][6]. Według przekazów z XIV wieku, Menelik I – pierwszy król Etiopii i zgodnie z legendą syn królowej Saby i króla Salomona – miał przywieźć arkę z Izraela do Etiopii^[7]. Według innej teorii arkę wywieźli Żydzi udający się na emigrację do Egiptu, zatrzymali się na wyspie Elefantyna znajdującej się na rzece Nil i ok. 650 r. p.n.e zbudowali świątynię. Po jej zburzeniu przez Egipcjan ok. 410 r. p.n.e. wyruszyli na południe wzdłuż Nilu do Etiopii i umieścili ją w Aksum. Każdego roku, 19 stycznia podczas święta Timkat upamiętniającego chrzest Jezusa Chrystusa w Jordanie, kopia arki jest obnoszona w procesji. Arka jest pilnie strzeżona, a opiekę nad nią sprawuje dożywotnio wyłącznie jeden mnich – nikt inny nie ma do niej dostępu^[8][9].

Do poglądów o losach zaginionej arki dołącza opis zawarty w 2 Księdze Machabejskiej, wedle którego prorok Jeremiasz ukrył ją w grocie na górze Nebo, po wschodniej stronie Jordanu. Część religijnych Żydów i niektórzy uczeni uważają, że kapłani jerozolimscy, na wieść o rychłym upadku miasta, ukryli arkę w tajemnej komnacie pod Wzgórzem Świątynnym. Ta komnata ma się znajdować pod muzułmańską Studnią Dusz.

Arka Przymierza w Biblii

Arka przed murami Jerycha, obraz Jacques’a J. Tissota

• Budowa i wygląd arki przymierza: zbudowana przez Besaleela podczas obozowania pod górą Synaj (Wyjścia 25:10-22, 37:1-9), zbudowana przez Mojżesza (Powtórzonego Prawa 10:5).
• Z początku przechowywana była w Namiocie Spotkania w Miejscu Najświętszym (Wyjścia 26:33), później – po wybudowaniu przez Salomona – w świątyni w Jerozolimie (2 Księga Kronik 5:1-7).
• Zawartość arki przymierza: 2 Księga Kronik 5:10 podaje, że w czasie oddania do użytku świątyni Salomona znajdowały się tam dwie tablice kamienne, które Bóg dał Mojżeszowi (Powtórzonego Prawa 10:5), wcześniej znajdowały się tam także: złote naczynie z manną (Wyjścia 16:33,34) i laska Aarona – umieszczona tam po buncie Koracha jako znak dla zbuntowanego pokolenia (List do Hebrajczyków 9,4).
• V Moj. 31:24-27 opisuje, że obok Arki została położona Księga Prawa;
• W czasie zdobywania Jerycha kapłani nieśli arkę za wojownikami Księga Jozuego 6,1-5
• 1 Księga Samuela rozdziały od 4 do 6 opisują zdobycie arki przez Filistynów i związane z tym dla nich przykrości.
• 1 Księga Kronik rozdziały od 13 do 16 opisują sprowadzenie arki, która od ok. 70 lat stoi w Kiriat-Jearim do Jerozolimy, w drodze za lekceważenie wskazówek Bożych dotyczących transportu arki ginie Uzza.
• W 2 Księdze Machabejskiej mowa jest o ukryciu arki przez proroka Jeremiasza w pobliżu Góry Nebo na stepach Moabu (por. 2 Mch 2,4-6).
• Księga Jeremiasza zawiera proroctwo, zgodnie z którym w przyszłości nikt nie będzie już wspominał Arki Przymierza ani odczuwał jej braku; nikt też nie uczyni nowej (Jer 3,16).
• Arka przymierza wymieniona jest także w Księdze Objawienia 11,19, znajduje się tam w niebiańskim sanktuarium Boga.

Przykład wykorzystania motywu arki w sztuce filmowej

Arka Przymierza w kulturze

• Duża część akcji powieści Odkrycie nieba Harry’ego Mulischa opiera się na poszukiwaniu Arki Przymierza.
• Poszukiwacze zaginionej Arki – film przygodowy z 1981 roku w reżyserii Stevena Spielberga
• Zaginiony skarb templariuszy – film przygodowy z 2006 roku produkcji duńskiej.

Przypisy

Bibliografia

• Janusz Lemański, Arka Przymierza w dziejach narodu wybranego: pomiędzy historią a teologią, Szczecin, WT US, 2006 ISBN 83-89872-10-2.
• Roderick Gierson, Stuart Muntro-Hay, Arka Przymierza, Warszawa, Amber, 2000 ISBN 83-241-2066-1.