Arkoza

Arkoza – odmiana piaskowca (arenitu) zawierająca co najmniej 20% skaleni:

zazwyczaj słabo spojona spoiwem żelazistym skała osadowa;
złożona głównie z ziaren kwarcu, miki i ziaren skaleni potasowych w ilości ponad 20% ogółu składników oraz ziarn litycznych;
zabarwienie najczęściej różowe, czerwonawe lub szare;
struktura gruboziarnista, stopień obtoczenia ziaren oraz selekcji niski;
może powstać w:
- środowisku lądowym ze zwietrzeliny masywów granitoidów lub gnejsów bogatych w skalenie, w warunkach klimatu suchego lub zimnego. W takich warunkach zachodzi dezintegracja bez rozkładu chemicznego skaleni;
- morzach przyległych do masywów granitowych lub gnejsowych mogą się tworzyć piaski arkozowe (zwłaszcza, gdy osady szybko się gromadzą i nie są przerabiane przez fale);
tworzeniu się arkoz sprzyja krótki transport, gdyż w czasie dłuższego transportu skalenie mogą ulec roztarciu i rozkładowi.
występowanie arkoz lub szarogłazów o dużych miąższościach wskazuje na intensywną erozję i szybką sedymentację.

W Polsce występuje m.in. pod Krakowem tzw. arkoza kwaczalska – powstała na lądzie w warunkach klimatu suchego.

Zobacz też