Armagnac

1956 Armagnac

Armagnac, armaniak – najstarsza francuska i europejska wódka naturalna z winogron (winiak). Najstarsze udokumentowane wzmianki o handlu armaniakiem pochodzą z 1461 roku^[1][2]. Nazwa pochodzi od francuskiego regionu Armagnac w Gaskonii, w południowo-zachodniej Francji^[3]. Armaniak uprawia się w 3 podregionach (apelacjach): Bas-Armagnac, Ténerèze, oraz Haut-Armagnac, które położone są administracyjnie w departamentach: Gers, Landes i Lot i Garonna^[2][4]. Od 2005 niestarzony tzw. biały armaniak (Blanche) posiada własną apelację^[4][5]. Armaniak jest produkowany przez ciągłą destylację białego wina w specjalnym destylatorze i następnie leżakowany w dębowych beczkach. Rejon Armagnac zdołał uniknąć zdominowania przez wielkie koncerny, jak się to stało w przypadku koniaku i szampana^[2]. Właściciele niewielkich winnic nadal produkują swoje trunki o niepowtarzalnym smaku i często wysokiej jakości^[6]. Producenci bez własnych urządzeń destylacyjnych wypożyczają na czas destylacji przenośne alembiki^[2].

Winorośl

Uprawy zajmują między 4270 ha^[4] a około 6000 ha^[7]. Do produkcji armaniaku oficjalnie dopuszczono 10 szczepów winogron^[4]. Cztery z nich uważa się za najważniejsze^[5]:

• ugni blanc
• folle blanche
• colombard
• baco blanc^[a]

Destylacja

Sok z winogron zebranych w październiku fermentuje naturalnie, bez jakichkolwiek dodatków. Powstające wino jest dość kwaśne (co wynika z cech używanych odmian), o stosunkowo słabym aromacie i niskoalkoholowe^[4][8][9]. Destylat otrzymuje się w procesie destylacji ciągłej w specjalnym, wykonanym w całości z miedzi alembiku. Został on opatentowany w 1918 roku przez Edouarda Adama i pomimo licznych ulepszeń i modyfikacji, zasada jego działania pozostała niezmieniona^[2]. W przeciwieństwie do koniaku wino do produkcji armaniaku destyluje się najczęściej tylko jeden raz^[2], choć przepisy dopuszczają destylację dwukrotną^[4]. Destylat ma ok. 52-60% alkoholu^[10]. Termin destylacji ustalany jest odgórnie dla wszystkich producentów i upływa nie później niż 31 marca roku następującego po zbiorach^[4][5].

Dojrzewanie

Natychmiast po destylacji armagnac jest umieszczany w 400-litrowych dębowych beczkach z miejscowego dębu^[2]. Beczki są składowane w piwnicach winnych o stałej temperaturze i wilgotności. Od tego momentu w winiaku zaczynają zachodzić procesy dojrzewania:

• uwalnianie z beczek związków taninowych (garbnikowych), barwników oraz aromatów, m.in. wanilii i suszonych śliwek^[4].
• wyparowywanie części winiaku i redukcja ilości alkoholu (o około pół procent rocznie), nazywana „anielską działką” („la part des anges”, „angel's share”)^[4].
• wzmacnianie aromatów drewna i wina przez powolne utlenianie się armaniaku w kontakcie z powietrzem (beczka nie jest zupełnie szczelna).

Winiak nabiera pięknego bursztynowego koloru, który później przechodzi w mahoniowy^[4]. Niekiedy, aby zapobiec dalszemu wchłanianiu garbników, co powoduje nadmierną cierpkość, przelewa się zawartość beczek do szklanych naczyń^[11].

Gotowy armaniak

Minimalny poziom alkoholu w gotowym armaniaku ustalono na 40%^[4]. Armaniak jest sprzedawany w podziale na dwa rodzaje zależnie od składu i czasu leżakowania:

• Blend (mieszanka)

Gdy czas leżakowania jest dostatecznie długi, rozpoczyna się mieszanie: łączenie winiaków z różnych partii. Docelowa zawartość alkoholu może być osiągana przez stopniowe dodawanie „petites eaux”, czyli mieszanki wody destylowanej z armaniakiem. Dla potrzeb handlu przyjął się podział na trzy grupy wiekowe według czasu leżakowania najmłodszego winiaku w mieszance:

• Three Stars albo „VS” – starzony przynajmniej 1,5 roku^[5]
• VO (Very Old), VSOP (Very Superior Old Pale) albo Réserve – co najmniej 4,5 roku^[5]
• Napoléon, Vieille Réserve lub X.O. – co najmniej 5,5 roku^[5]

Mieszankę, której najmłodszy winiak leżakował co najmniej 10 lat określa się jako „Hors d'âge”^[2].

• Vintage („Rocznik”)

Roczniki, charakterystycznie dla armaniaku, odnoszą się wyłącznie do roku zbioru. Rozcieńczanie nie jest stosowane, ponieważ winiak dojrzewa w wilgotnych piwnicach (nie ma parowania wody) i jest sprzedawany, gdy poziom alkoholu spadnie do około 40-48%. Armaniak tego rodzaju nigdy nie jest młodszy niż 10 lat, a rok zbioru jest wyraźnie zaznaczony na etykiecie.

Wiek armaniaku określa się według momentu zabutelkowania^[11].

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne

• BNIA Oficjalna strona armaniaku (fr. • ang.)