Armia cieni (film)
| Gatunek | |
|---|---|
| Rok produkcji | |
| Data premiery | |
| Kraj produkcji | |
| Język | |
| Czas trwania | 139 minut |
| Reżyseria | |
| Scenariusz | Jean-Pierre Melville |
| Główne role | Lino Ventura |
| Muzyka | Éric Demarsan |
| Zdjęcia | Pierre Lhomme |
| Scenografia | Théobald Meurisse |
| Kostiumy | Colette Baudot |
| Montaż | |
| Produkcja | Jacques Dorfmann |
Armia cieni (fr. L’armée des ombres) – francusko-włoski dramat wojenny z 1969 roku w reżyserii Jean-Pierre’a Melville’a. Film powstał na podstawie książki autorstwa Josepha Kessela wydanej w 1943 roku pod tym samym tytułem. Scenariusz uzupełniono wspomnieniami Melville’a, również byłego członka Résistance.
Film wszedł na ekrany kin po wydarzeniach z maja 1968 roku i został poddany krytyce ze względu na rzekomą gloryfikację postaci Charles’a de Gaulle’a. Kontrowersje wokół filmu były jednym z powodów, dla których nie był on rozpowszechniany poza granicami Francji (np. w Wielkiej Brytanii został wyświetlony po raz pierwszy w 1978 roku, a w Stanach Zjednoczonych dopiero w 2006 roku).
Treść
Rok 1942, czas niemieckiej okupacji. Inżynier Philippe Gerbier, członek francuskiego podziemia, zostaje zdradzony i wydany w ręce funkcjonariuszy Gestapo. Udaje mu się jednak uciec i przedostać do Marsylii, gdzie wraz ze swymi współtowarzyszami ma doprowadzić do wykonania wyroku na zdrajcy.
Film realistycznie ukazuje doświadczenia bojowników Ruchu Oporu, zmuszonych do konfrontacji nie tylko z przeciwnikiem, lecz także ze sprzecznymi zasadami moralnymi.
Obsada
- Lino Ventura – Philippe Gerbier
- Paul Meurisse – Luc Jardie ps. „Wielki Szef”
- Jean-Pierre Cassel – Jean-Francois Jardie
- Simone Signoret – Mathilde
- Claude Mann – Claude Ullmann ps. „Maska”
- Paul Crauchet – Felix Lepercq
- Christian Barbier – Guillaume Vermersch ps. „Bizon”
- Alain Decock – Legrain, członek MJCF
- Georges Sellier – pułkownik Jarret du Plessis
- Jean-Marie Robain – baron de La Ferté-Talloires
- André Dewavrin – w roli samego siebie[a][1]
- Adrien Cayla-Legrand – Charles de Gaulle
Krytyka
Film miał stanowić refleksję nad okresem okupacji Francji w latach 1940–1944 i nad postawą ogółu społeczeństwa wobec okupanta. Jednakże francuski Ruch Oporu i jego gloryfikowanie stały się tematem tabu podczas wojny algierskiej. Również Charles de Gaulle – ówczesny Prezydent Republiki Francuskiej, stojący podczas wojny na czele Wolnej Francji, a następnie Francji Walczącej, której z czasem podporządkowała się cała konspiracja jako Francuskie Siły Wewnętrzne – był obiektem rosnącej krytyki ze strony lewicowej opinii publicznej[2].
Mimo niskiej oceny francuskich krytyków filmowych, Armia cieni zebrała korzystne recenzje za granicą. W 2006 r., po ponad czterdziestu latach od premiery, film został dystrybuowany w USA. Został dobrze przyjęty przez tamtejszych recenzentów, którzy na łamach licznych dzienników i czasopism ogłosili Armię cieni najlepszym filmem roku 2006[3].
Tło historyczne
Scenariusz do filmu oparto na książce Josepha Kessela pod tym samym tytułem (w Polsce opublikowanej w 1947), powstałej ze zbioru zeznań przebywających na misji w Londynie bojowników Ruchu Oporu (autor dokonał w treści pewnych korekt, aby żyjącym bohaterom nie zagrażało niebezpieczeństwo ze strony okupantów i kolaborantów)[4].
Pierwowzorami Luca Jardie byli dr Jean Cavaillès (bojownik Wyzwolenia-Południe), Jean Moulin (przewodniczący Komitetu Koordynacyjnego Ruchu Zjednoczenia Oporu, a następnie Krajowej Rady Oporu), i mjr Pierre Brossolette (agent wywiadu Wolnej Francji)[5][6]. Postać Philippe’a Gerbier wzorowano na Jeanie Pierre-Bloch (szef cywilnej sekcji wywiadu Wolnej Francji), ppor. Paulu Rivière (bojownik Walki) i płk Gilbercie Renault (szef siatki Bractwo Notre-Dame) a Mathilde na Lucie Aubrac (bojowniczka Wyzwolenia-Południe)[7].
Uwagi
- ↑ Pułkownik André Dewavrin ps. „Passy” był podczas II wojny światowej oficerem wywiadu francuskiego (w latach 1940-1943 stał na jego czele).
Przypisy
- ↑ André DEWAVRIN «Le Colonel Passy» : généalogie par Alain GARRIC, gw.geneanet.org [dostęp 2020-04-19] (fr.).
- ↑ The Mortal Fear of Army of Shadows, Paste Magazine, 1 maja 2019 [dostęp 2022-05-23] (ang.).
- ↑ Recenzje najlepszych filmów 2006. metacritic.com. [dostęp 2012-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-13)].
- ↑ L’armée des ombres : un livre et un film – Musée de la Résistance et de la Déportation du Cher, resistance-deportation18.fr [dostęp 2020-04-19] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-22] (fr.).
- ↑ R. Ebert, The Great Movies III, s. 30, 2010.
- ↑ Le visage de l’histoire. L’armée des ombres et la figuration de la résistance au cinéma, persee.fr [dostęp 2020-04-19] (fr.).
- ↑ Melville’s French Resistance, criterion.com [dostęp 2020-04-19] (ang.).