Arvo Pärt
 Arvo Pärt | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Narodowość | |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki | |
| Odznaczenia | |
       | |
| Strona internetowa | |
Arvo Pärt (ur. 11 września 1935 w Paide) – estoński kompozytor muzyki chóralnej i instrumentalnej.
Życiorys
Studiował w konserwatorium w Tallinnie pod kierunkiem Heino Ellera.
Początkowo komponował w stylu neoklasycystycznym, następnie eksperymentował z awangardą.
Po okresie przerwy stworzył oryginalny styl „tintinnabuli” (łac. dzwonek), którego nazwa pochodzi od podobieństwa muzyki do grających dzwonków. To podejście kompozytor tłumaczy następująco: Odkryłem, że wystarczy mi, gdy pięknie zagrana jest pojedyncza nuta. Ona sama, albo cichy rytm, albo moment ciszy – przynoszą mi wytchnienie[1].
Twórczość Arvo Pärta nie reprezentuje (jak niektórzy uważają błędnie) nurtu zwanego minimalizmem. Nawiązuje natomiast do hezychii (z gr. uciszenie), praktyk medytacyjno-ascetycznych mnichów ze Świętej Góry Atos. Twórczość ta oparta jest na redukcjonizmie mającym na celu stworzenie atmosfery kontemplacji właściwej dla tekstów, którymi kompozytor się posługuje, czyli najczęściej należącymi do religii i liturgii rzymskokatolickiej. Jak sam kompozytor mówi, muzyka ta ma więcej wspólnego z wielowiekową tradycją chorału gregoriańskiego i polifonii renesansowej, niż z twórczością minimalistów amerykańskich, takich jak Steve Reich. Jednocześnie w warstwie estetycznej bliska jest założeniom koncepcji minimalistycznych, obecnych w nurcie XX-wiecznego nurtu „minimalizmu duchowego” (Sofija Gubajdulina, John Tavener, Henryk Mikołaj Górecki), także pojawiających się w twórczości kompozytorów amerykańskich (Morton Feldman). Najprostsze formy muzyczne i skromne instrumentarium tworzą muzykę pełną pokory, a zarazem czystą i szlachetną. Dzieło Estończyka przeniknięte jest na wskroś subtelną metafizyką, stając się źródłem doznań mistycznych.
Laureat m.in. Wielkiej Nagrody Kulturalnej Stowarzyszenia Estońskiego w Sztokholmie (1983) oraz Nagrody im. Herdera przyznawanej przez Uniwersytet Wiedeński (2000). W 2008 został laureatem prestiżowej duńskiej Nagrody Fundacji Muzycznej Léonie Sonning.
W roku 2009 wydana została płyta In Principio, zawierająca kompozycje napisane w latach 1989–2005. Jedna z nich, „Cecilia, Vergine Romana”, została pierwszy raz zaprezentowana w Turynie z okazji igrzysk olimpijskich w 2006 roku.
Odznaczony estońskim Orderem Herbu Państwowego II (1998) i I Klasy (2006)[2], Komandorią francuskiego Orderu Sztuki i Literatury (2001)[2], Legią Honorową (2011)[3], austriackim Krzyżem Oficerskim za Naukę i Sztukę (2008)[4] oraz łotewskim Krzyżem Uznania II Klasy (2019)[5]. W 2016 roku otrzymał medal Per Artem ad Deum, przyznawany przez Papieską Radę ds. Kultury[6]. W listopadzie 2018 został uhonorowany Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[7] oraz tytułem doctor honoris causa Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina[8].
Najnowszym wydawnictwem Pärta jest album Adam’s Lament (ECM, 2012).
Wybrane kompozycje
- Nekrolog
- Perpetuum mobile na orkiestrę (1963)
- Credo na fortepian, chór i orkiestrę (1968)
- Fratres (1976, wiele wersji)
- Fūr Alina (1976)
- Cantus in memoriam Benjamin Britten (1977)
- Te Deum
- Collage ūber B-A-C-H
- Miserere
- Missa syllabica (1977)
- De profundis (Psalm 129./130.)
- Pasja według św. Jana (oryg. Passio Domini Nostri Jesu Christi Secundum Joannem, 1982)
- An den Wassern
- Nunc dimittis
- Salve Regina
- Trivium
- Dopolo la vittoria
- Stabat Mater
- Magnificat na chór
- Cantate Domino canticum novum (Psalm 95.)
- Orient Occident
- Festina lente
- Litany (1994)
- Błogosławieni (The Beatitudes)
- Arbos
- Tabula Rasa
- Msza berlińska (Berliner Messe)
- I Am the True Vine
- Kanon Pokajanen
- Spiegel im Spiegel
- Bogoroditse Djevo
- Solfeggio
- Berliner Messe
- Da Pacem
- Lamentate
Wybrana muzyka filmowa
- 1964: Operator Klaps w królestwie grzybów
- 1968: Kraina władcy kamienia
- 1973: Kolorowe ołówki
- 1978: Test pilota Pirxa
Linki zewnętrzne
Przypisy
- ↑ Mariusz Herma: Największy mistyk naszych czasów (pol.). ziemianiczyja.pl, 2022-09-12. [dostęp 2009-03-10].
- ↑ a b Arvo Pärt (ang.). Estonian Information Music Centre. [dostęp 2019-12-26].
- ↑ Le compositeur Arvo Pärt décoré de l’ordre de la Légion d’Honneur (fr.). Ambassade de France à Tallinn. [dostęp 2019-12-26].
- ↑ Anfragebeantwortung (niem.). parlament.gv.at. s. 1854. [dostęp 2020-01-28].
- ↑ Latvia bestows state decorations on president, several other officials of Estonia (ang.). The Baltic Times, 2019-04-10. [dostęp 2019-12-26].
- ↑ Wielka gala targów SACROEXPO – medale honorowe wręczone – Aktualności – Targi Kielce, targikielce.pl [dostęp 2016-06-22].
- ↑ Olga Łozińska: Kompozytor Arvo Part uhonorowany Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. dzieje.pl, 2018-11-26. [dostęp 2018-11-26].
- ↑ Uroczyste nadanie tytułu doktora honoris causa UMFC Arvo Pärtowi [FOTORELACJA], „Narodowe Centrum Kultury”, 27 listopada 2018 [dostęp 2018-11-27] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-27] (pol.).
- ISNI: 0000 0001 1005 0480
- VIAF: 111612090
- LCCN: n82003117
- GND: 119359979
- NDL: 01031769
- LIBRIS: 97mplzjt0klcv8z
- BnF: 13921856m
- SUDOC: 03307609X
- SBN: TO0V074897
- NLA: 35672600
- NKC: jn20000604380
- BNE: XX1626388
- NTA: 070828008
- BIBSYS: 90666388
- CiNii: DA05214362
- PLWABN: 9810646284805606
- NUKAT: n2004020110
- J9U: 987007266479005171
- LNB: 000036015
- NSK: 000693180
- CONOR: 27070563
- LIH: LNB:V*65265;=BK
- WorldCat: lccn-n82003117
Media użyte na tej stronie
Baretka: Austriacki Krzyż Honorowy I Klasy za Naukę i Sztukę – Austria.
Autor: Woesinger, Licencja: CC BY-SA 2.0
Estonian composer Arvo Pärt in Christchurch Cathedral, Dublin.
Autor: EricSerge, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ribbon bar of the Latvian Cross of Recognition
Baretka: Order Herbu Narodowego (Riigivapi teenetemärk) II Klasy – Estonia.
Autor: Rene Riisalu, Licencja: CC BY-SA 3.0
Arvo Pärt ja Nora Pärt Eesti riikliku iseseisvuse taastamise aastapäeva vastuvõtul augustis 2012.