Asada Dziedzina

Asada Dziedzina

Асада Дзедзіна

(c) Andrej Kuźniečyk, CC BY-SA 3.0 Ruiny pałacu
Państwo	Białoruś
Obwód	witebski
Rejon	miorski
Sielsowiet	Przebrodzie
Populacja (2009) • liczba ludności	77[1]
Nr kierunkowy	+375 163
Kod pocztowy	225323
Położenie na mapie Białorusi (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Asada Dziedzina
55°41′43,0″N 27°29′41,2″E/55,695278 27,494778
Portal Białoruś

Asada Dziedzina (błr. Асада Дзедзіна; ros. Осада Дедино, hist. Dziedzinka) – wieś na Białorusi, w rejonie miorskim obwodu witebskiego, około 11 km na północny zachód od Mior.

Identyfikacja

Asada Dziedzina (Osada Dziedzina) to wioska, dawniej zwana Dziedzinką, na terenie której znajduje się ruina pałacu Dziedzinka^[2][3] rodziny Rudnickich herbu Lis. Jest odległa o 47 km od Dzisny i 11 km od Drui. W Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego opisana jest w dwóch tomach:

1. (w tomie 2.) Dziedzinka, folwark i wieś, odpowiednio 50 i 49 wiorst od Dzisny^[4] (53 i 52 km)
2. (w tomie 15.) Dziedzinka, wieś i dobra, gmina Druja, 6 wiorst od Drui^[5] (6,5 km).

Jest to opis tej samej wioski, tom 15. jest Dopełnieniem.

Jednak w słowniku tym w powiecie dziśnieńskim opisanych jest jeszcze parę innych miejscowości o nazwie Dziedzina:

1. (w tomie 2.) folwark i wieś nad jeziorem Dziedzina 50 wiorst od Dzisny, przy drodze pocztowej z Drui do Hermanowicz^[6]
2. (w tomie 15.) wieś i dobra w gminie i parafii Druja, odległe od Drui o 10 wiorst, należące do Zawiszów, później Radziwiłłów, wreszcie Marii Tyszkiewiczowej^[7].

Są to dwa opisy tej samej, sąsiedniej wsi, o 4 km na południowy zachód od Dziedzinki.

Obie wsie (Dziedzinka i Dziedzina) znalazły się po traktacie ryskim w granicach II Rzeczypospolitej, na terenie gminy Przebrodzie. Jednak przegląd międzywojennych map^[8][9] byłego powiatu dziśnieńskiego pozwala na znalezienie kilku Dziedzin i Dziedzinek. W okolicy (w tym samym obecnym sielsowiecie) na tych mapach znajdowały się:

• D. Dziedzinka (tak zaznaczono na mapie WIG, to jest opisywana tu, Dziedzinka ze Słownika, obecna Asada Dziedzina, była własność Rudnickich),
• Dziedzinka I (obecna Dziedzina, tam znajdował się w latach 20. XX wieku cmentarzyk^[8], a obecnie co najmniej kapliczka^[3]),
• Dziedzinka II (na międzywojennych mapach czasem zaznaczana jako Dziedzina, to wieś Dziedzina opisana w Słowniku, obecnie Chutor Dziedzina.

Ale w dawnym powiecie dziśnieńskim, na północ od Dźwiny, która w czasach II Rzeczypospolitej była rzeką graniczną między Polską a ZSRR, w obecnym sielsowiecie Kochanowicze rejonu wierchniedźwińskiego znajdowały się jeszcze w latach 30. XX wieku^[9] nieistniejące obecnie^[10] wieś i folwark Dziedzino^[9] (lub Dziedzina^[10], 55°55'55,2"N, 28°5'54,8"E), niezanotowane przez Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. Roman Aftanazy w Dziejach rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej identyfikuje (również na załączonej do 1. tomu mapie) Dziedzinkę właśnie z tą wsią^[11], ewidentnie błędnie (ponieważ ruina pałacu znajduje się w Asadzie Dziedzince).

Historia

Pierwsza wzmianka o dobrach Dziedzinka pochodzi z 1517^[2]. Należały one do latyfundiów rodziny Ogińskich. Piotr Ogiński sprzedał te ziemie w 1647 roku Sebastianowi Mirskiemu, sędziemu ziemskiemu brasławskiemu. Jego potomek, Antoni Mirski sprzedał je z kolei w 1761 roku Mikołajowi i Rozalii z Platerów Rudominom, Mikołaj był cześnikiem i podstarościm brasławskim. 17 lat później, w 1778 roku Rozalia Rudomino i jej syn sprzedali Dziedzinkę Janowi Gwalbertowi Bonawenturze Rudnickiemu (1753–1809)^[2], staroście sugijskiemu, konsyliarzowi konfederacji targowickiej.

Po II rozbiorze Polski w 1793 roku dobra te, wcześniej należące do województwa połockiego Rzeczypospolitej, znalazły się na terenie powiatu dziśnieńskiego guberni witebskiej Imperium Rosyjskiego^[4].

Spadkobiercą Jana, który przejął Dziedzinkę, był Aleksander (1785–1848), sędzia ziemski dziśnieński, a po nim, jego syn, również Aleksander (1826–1900). Jego z kolei syn, Zygmunt sprzedał Dziedzinkę na przełomie XIX i XX wieku Rosjaninowi Wiszniewskiemu.

W 1921 roku, po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej Dziedzinka, będąc 10 km na południe od Dźwiny, znalazła się w Polsce. Dźwina była rzeką graniczną II Rzeczypospolitej. Na kilka lat przed 1939 rokiem spokrewniona z Rudnickimi Helena z Joczów Jabłońska odkupiła Dziedzinkę z rąk rosyjskich i podarowała Uniwersytetowi Wileńskiemu^[12].

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku majątek zamieszkiwało 57 osób, 40 było wyznania rzymskokatolickiego, 16 prawosławnego a 1 ewangelickiego. Jednocześnie 48 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 8 białoruską a 1 rosyjską. Było tu 9 budynków mieszkalnych^[13]. W 1931 w 2 domach zamieszkiwało 15 osób^[14].

Wierni należeli do parafii rzymskokatolickiej i prawosławnej w Druji. Miejscowość podlegała pod Sąd Grodzki w Druji i Okręgowy w Wilnie; właściwy urząd pocztowy mieścił się w Druji^[15].

W wyniku napaści ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 miejscowość znalazła się pod okupacją sowiecką. 2 listopada została włączona do Białoruskiej SRR. Od czerwca 1941 roku pod okupacją niemiecką. W 1944 miejscowość została ponownie zajęta przez wojska sowieckie i włączona do obwodu mińskiego Białoruskiej SRR.

Od 1991 w składzie niepodległej Białorusi.

Urodził się tutaj Jan Ryszard Kurylczyk, pisarz, wojewoda słupski i pomorski, wiceminister infrastruktury^[16].

Pałac

Aleksander Rudnicki (starszy) wybudował w Dziedzince w latach 1810–1820 pałac w stylu klasycystycznym.

Przed 1939 rokiem budynek był wykorzystywany jako budynek administracyjny, po 1945 roku popadał w ruinę.

Poza ruiną pałacu zachowały się dwa budynki gospodarcze z kamienia polnego (zbudowane w 1849 roku, położone we wschodniej części posiadłości) oraz fragmenty parku krajobrazowego wokół dwóch wydłużonych stawów^[2].

Przypisy

Bibliografia

• Dziedzinka, [w:] RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 1: Województwa mińskie, mścisławskie, połockie, witebskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 226–230, ISBN 83-04-03713-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość) .

Linki zewnętrzne

• Archiwalne zdjęcia pałacu
• Współczesne zdjęcia ruiny pałacu
• Plan parku i opis posiadłości oraz pomnika w sąsiedniej Dziedzince

Dziedzinka, folwark, powiat dzisieński, gmina Druja, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 271 .